Przemysł ciężki południowej Rosji na początku xx wieku

• Authors: Kowalczyk Rafał

Title variants

EN

Heavy industry of southern Russia at the beginning of the XX century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zainteresowanie Petersburga południem Rosji jako ośrodkiem przemysłu nastąpiło u schyłku XVIII wieku. Jednak wówczas rejon nie mógł przekształcić się w ośrodek przemysłu ciężkiego. Zmiana nastąpiła po klęsce Rosji w wojnie krymskiej. Aleksander II zdecydował o otwarciu rynku rosyjskiego. Polityka ogromnych inwestycji kolejowych miała przyśpieszyć skok cywilizacyjny Rosji i dogonić zachodnie potęgi. Jednak dopiero wprowadzenie „złotych ceł” i przejście do systemu protekcyjno-prohibicyjnego połączone z odkryciem w Krzywym Rogu bogatych złóż rud żelaza spowodowało dynamiczny wzrost przemysłu ciężkiego południowej Rosji. Zainteresowany był kapitał zagraniczny. Inwestorzy zachodni chcieli czerpać zyski z rozwijającego się rynku rosyjskiego. Wpływ na rozwój przemysłu ciężkiego południowej Rosji miała polityka gospodarcza Petersburga. Lukratywne zamówienia rządowe wpłynęły na wzrost zainteresowania inwestorów zachodnich ośrodkiem południowym. Wzrost produkcji w ośrodku południowym był imponujący. W latach 1880-1900 produkcja stali i wyrobów stalowych wzrosła z 4,5% do 44%, rudy żelaza i produkcji surówki żelaza w latach 1870-1900 z 1,4% do 51,8%, a wydobycie węgla kamiennego i koksu w analogicznym okresie, w latach 1870-1900, wzrosło z 36,8% do 69,5% w skali całego Cesarstwa Rosyjskiego. Zagłębie przemysłu ciężkiego południowej Rosji w ciągu kilkudziesięciu lat ochraniane systemem protekcyjno-prohibicyjnym Petersburga przekształciło się w najnowocześniejszy ośrodek tego przemysłu w Cesarstwie Rosyjskim i stało się drugim pod względem wielkości ośrodkiem przemysłu ciężkiego w Europie, włączając przez ten czas nowe obszary do okręgu (początkowo były to: Donbas i Krzywy Róg, a następnie dołączono do zagłębia południowego podokręgi Wybrzeże Morza Azowskiego, Niż Dnieprowski i Kercz).

EN

Petersburg’s interest in southern Russia as industrial center took place at the end of XVIII century. In that time this region could not be transformed into heavy industry center. This situation changed after enforcing “golden customs” and switching to protective-prohibitive system. Rich iron ore beds discovered in Krivy Rog caused inflow of foreign capital. Lucrative government orders also affected development of heavy industry in southern Russia. Production increase in southern centre was impressive. In the years 1880-1900 production of steel and steel products increased from 4,5% to 44%. Iron ore output and production of pig iron in the years 1870-1900 from 1,4% to 51,8% and hard coal and coke output increased from 36,8% to 69,5% in the whole Russian Empire. Heavy industry center in southern Russia in several dozen years transformed into the most modern center of this industry in Russian Empire and became second biggest center of heavy industry in Europe.

Keywords

PL

Krzywy Róg; Okręg południowy w Rosji; Przemysł ciężki; Zagłębie Donieckie

EN

Heavy industry; Industrial area of Donieck; Krivy Rog.; Southern region of Russia

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Journal: Studia Ekonomiczne
• Year: 2016
• Volume: 277
• Pages: 135-167

Contributors

author

Kowalczyk Rafał

• Uniwersytet Łódzki. Wydział Filozoficzno-Historyczny. Katedra Historii Polski XIX w.

References

• Adamiecki K., Kolektory, "Przegląd Techniczny" 1897, R. XXIII, t. XXXV, nr 46.
• Biernacki J., Najnowsze urządzenia do odlewania i ładowania bloków czyli gęsi przy wielkim piecu, "Przegląd Techniczny" 1899, R. XXV, t. XXXVII, nr 22.
• Biernacki J., O sposobach zmniejszenia straty gazu, podczas ładowania wielkiego pieca za pomocą podwójnego zamknięcia gichty, "Przegląd Techniczny" 1899, R. XXV, t. XXXVII, nr 19.
• Czech A., Polscy menadżerowie doby industrializacji [w:] Z. Kałamaga, A. Szplita (red.), Nauki dla zarządzania. Od czasów Adamieckiego do współczesności. 200-lecie huty w Ostrowcu Świętokrzyskim, "Studia i Materiały. Wydział Zarządzania i Administracji. Uniwersytet Jana Kochanowskiego", Kielce 2013.
• Dzieje pewnej dywidendy, "Przegląd Techniczny" 1913, R. XXXIX, t. LI, nr 5.
• Hankus E., Dzisiejsze sposoby koksowania węgla kamiennego, "Przegląd Techniczny" 1900, R. XXV, t. XXXVII, nr 20.
• Janowicz L., Zarys rozwoju przemysłu w Królestwie Polskiem, Warszawa 1907.
• Kowalczyk R., Истоки процесса глобализации капиталистической экономики развивающихся стран перед первой мировой войной [w:] ТРАНСФОРМАЦІЯ НАЦІОНАЛЬНИХ МОДЕЛЕЙ ЕКОНОМІЧНОГО РОЗВИТКУ В УМОВАХ ГЛОБАЛІЗАЦІЇ, Київ 2013.
• Kowalczyk R., Iнвестиції у важку промисловість донецько-приднiпровського району до 1914 р.: інноваційний розвиток в умовах держaвнoго протек- ціонізму, "Укрaїнський Історичний Журнал" 2010, No 6.
• Kowalczyk R., Polscy inżynierowie i technicy w życiu gospodarczym Ukrainy w końcu XIX i na początku XX wieku, "Славістичнa ЭБІРКА" 2015, Выпуск 1.
• Kowalczyk R., Przemiany własnościowe i kapitałowe w górnictwie węgla kamiennego i brunatnego Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1796-1877, "Rocznik Łódzki" 2000, t. 47.
• Kowalczyk R., Przemysł cynkowy w Królestwie Polskim w latach 1859-1914, "Studia Historyczne" 2014, R. LIV, z. 2(214).
• Kowalczyk R., Rola kapitału zagranicznego w górnictwie węgla kamiennego Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1831-1899, "Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku" 2003, W. Puś (red.), t. 1.
• Kowalczyk R., Rozwój hutnictwa w Królestwie Polskim w latach 1877-1914, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" 2009, nr 3-4.
• Kowalczyk R., Rozwój komunikacji wodnych w Królestwie Polskim w latach 1815-1918, "Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku" 2004, W. Puś (red.), t. 2.
• Kowalczyk R., Rozwój przemysłu chemicznego w Królestwie Polskim do 1814 roku, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" 2010, nr 3-4.
• Kowalczyk R., Rozwój przemysłu ciężkiego w Królestwie Polskim w latach 1877-1914, Warszawa 2013.
• Kowalczyk R., Rozwój przemysłu cynkowego w Królestwie Polskim w latach 1815-1904, "Acta Universitatis Lodziensis" 2004, Folia Historica 78.
• Kowalczyk R., Rozwój przemysłu wydobywczego w Królestwie Polskim w latach 1870-1914, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" 2007, nr 3-4.
• Kowalczyk R., Rozwój rosyjskiego zagłębia południowego w latach 1795-1899 w opinii "Przeglądu Technicznego", "Acta Universitatis Lodziensis" 2003, Folia Historica 77.
• Kowalczyk R., Ukraina - "tygrys" XIX-wiecznych przeobrażeń gospodarczych Europy [w:] НАУКОВИЙ ЗБIPНИK, YKPAÏHA TA ПOЛЬЩA: минуле, сьогодення, перспективи, Луцьк 2016, t. 4 - w druku.
• Kowalczyk R., Ukraina przed i po wojnie krymskiej, "Ucraina Magna" 2016, Vol. 2 - Київ - w druku.
• Kowalczyk R., Ukraina w okowach globalizacji. Drugi etap globalizacji - od lat 50. XIX w. do wybuchu II wojny światowej [w:] НАУКОВИЙ ЗБIPНИK, YKPAÏHA TA ПOЛЬЩA: минуле, сьогодення, перспективи, Луцьк 2016, t. 5 - w druku.
• Kowalczyk R., W cieniu walk, wojen i rewolucji. Trudna droga Ukrainy do wolności..., "Ucraina Magna" 2016, Vol. 1 - Київ - w druku.
• Kowalczyk R., Wpływ rosyjskiej polityki protekcyjnej na sytuację gospodarczą Królestwa Polskiego w latach 1877-1914, "Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku" 2009, W. Puś (red.), t. 6.
• Krzyżanowski J., O zapasach rud żelaznych w południowej Rosji, "Przegląd Techniczny" 1896, R. XXII, t. XXXIV, nr 8.
• Laszczenko P., Historia gospodarcza ZSRR, Warszawa 1956, t. 2.
• Ljaszczenko I., Istorija narodnogo chozjastwa SSSR, Moskwa 1952, t. 2.
• Mangan, "Przegląd Techniczny" 1910, R. XXXVI, t. XLVIII, nr 43.
• O fabrykacji manganu w południowej Rosji, "Przegląd Techniczny" 1900, R. XXVI, t. XXXVIII, nr 21.
• Przemysł manganowy, "Przegląd Techniczny" 1897, R. XXIII, t. XXXV, nr 21.
• Przemysł żelazny w Rosji, "Przegląd Techniczny" 1897, R. XXIII, t. XXXV, nr 44.
• Pustuła Z., Monopolii w metaurgiczeskoj promyszlennosti Carstwa Polskogo i ich uczastije w Prodametie, "Istoriczeskoje Zapiski" 1958, t. 62.
• Pustuła Z., Początki kapitału monopolistycznego w przemyśle hutniczo-metalowym Królestwa Polskiego (1882-1900), Warszawa 1968.
• Puś W., Kierunki rozwoju gospodarczego Europy na początku XX w. [w:] E. Wiśniewski (red.), Europa w XX wieku. Główne kierunki rozwoju (ekologia, gospodarka, kultura, polityka), Łódź 2001.
• Rudy manganowe na Kaukazie, "Przegląd Techniczny" 1907, R. XXXIII, t. XLV, nr 41.
• Szymański H., Górnictwo w Rosji Południowej, "Przegląd Techniczny" 1903, R. XXIX, t. XLI, nr 15.
• Taryfy na przewóz żelaza, "Przegląd Techniczny" 1897, R. XXIII, t. XXXV, nr 34.
• Wytwórczość węgla kamiennego i surowca w Państwie Rosyjskim, "Przegląd Techniczny" 1901, R. XXVI, t. XXXVIII, nr 28.

Identifiers

ISSN

2083-8611