Trifolium – nieformalne porozumienie senatorów koronnych z lat trzydziestych XVII w.

• Authors: Dorobisz Janusz

Title variants

EN

The Trifolium — an informal political agreement of senators of the Polish Crown in 1630s

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The political significance of the Trifolium is questioned by some historians. The Trifolium — a three-leaf clover — was an informal political agreement between chancellor Jakub Zadzik, Bishop of Chełmno, hetman Stanisław Koniecpolski and Stanisław Lubomirski, voivode of Ruthenia. In the years 1631–1632, the Trifolium successfully supported the issue of emoluments for the members of the king’s family in the Polish-Lithuanian Commonwealth, but failed to reform the elections, opposed by representatives of the Grand Duchy of Lithuania. During the interregnum of 1632, the Trifolium did not allow to restrain the authority of the king and the Senate for the benefit of the chamber of deputies. The Trifolium also supported the election of Prince Władysław Vasa for the Polish king in exchange for concessions regarding the elect’s titles of the tsar and Swedish king. This allowed the conclusion of peace with Russia in 1634 and a truce with Sweden in 1635. The king, dissatisfied with the Trifolium “guardianship”, enforced Zadzik’s resignation from the Chancellery in 1635 and the Trifolium began to lose its political significance.

Keywords

EN

Trifolium — three-leaf clover; interregnum 1632; Władysław IV Vasa; the elite of senators and dignitaries; parliamentarism

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2020
• Issue: 2(157)
• Pages: 59–80

Contributors

author

Dorobisz Janusz

• Dr hab. Janusz Dorobisz, profesor Uniwersytetu Opolskiego, [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-0935-6399

References

• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, t. 1 (1572–1632), cz. 2 (1616–1632), wyd. W. Dworzaczek, Poznań 1962.
• Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. 2 (1621–1648), wyd. A. Przyboś, Polska Akademia Nauk, Kraków 1953.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Zamoyskich, nr 401, J. Zadzik do T. Zamoyskiego, 1 lutego 1632 r., Warszawa.
• Archiwum Państwowe w Gdańsku, nr 300, 29/114 1 k. 133, Recessus generalis comitiorum Anno 1634, 19 July.
• Biblioteka Czartoryskich, nr 120, S. Łubieński do J. Zadzika 5 i 13 grudnia 1628 r., Raciąż.
• Biblioteka Jagiellońska, J. Zbaraski do J. Zadzika, [b m d], nr 7, k. 83.
• Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego. Zb. Steinwehra, nr 1949/439, J. Wężyk do Władysława IV 4 czerwca 1635, Łowicz, k. 354–355.
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, nr 157, k. 258–259; S. Łubieński do J. Zadzika 1 stycznia 1632 r., Pułtusk.
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, nr 157, k. 329, S. Łubieński do S. Warszyckiego 13 października 1633 r., Brok.
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, nr 157, k. 373–374, S. Łubieński do J. Zadzika 11 marca 1634, Wyszków.
• Chłapowski K., Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. (Materiały źródłowe), DiG, Warszawa 2017.
• Piasecki P., Kronika Pawła Piaseckiego biskupa przemyślskiego, wyd. J. Bartoszewicz, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1870.
• Radziwiłł A.S., Rys panowania Zygmunta III, wyd. J. Byliński i W. Kaczorowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2011.
• Radziwiłł A.S., Pamiętnik o dziejach w Polsce, t. 1 (1632–1636), t. 2 (1637–1646), t. 3 (1647–1656), oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1980.
• S. Koniecpolski do J. Zadzika 3 lipca 1628 r., Gniew, Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku, wyd. S. Przyłęcki, Lwów 1842.
• Svenska Riksarkivet Stockholm, Extranea IX Polen, nr 98, P. Gembicki do W. Gembickiego 25 kwietnia 1618 r., Warszawa.
• Volumina Constitutionum, t. 3, t. 2 1627–1640, oprac. S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013.
• Anusik Z., Gustaw II Adolf, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1996.
• Anusik Z., Kasztelan krakowski Jerzy ks. Zbaraski (1574–1631). Szkic do portretu antyregalisty, „Przegląd Nauk Historycznych”, 2010, nr 9.
• Czapliński W., Koniecpolski Stanisław h. Pobóg (ok. 1594–1646) hetman w. kor. i kasztelan krakowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 13, 1967–1968, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1991.
• Czapliński W., Władysław IV i jego czasy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1976.
• Długosz J., Jakub Sobieski 1590–1646. Parlamentarzysta, polityk, podróżnik i pamiętnikarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1989.
• Dorobisz J., Jakub Zadzik (1582–1642), Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2000.
• Dorobisz J., Konflikt między sądem kapturowym a urzędem grodzkim krakowskim w 1632 r., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego” 1996, t. 35.
• Dorobisz J., Zabiegi o obsadę pieczęci koronnej w 1628 r., [w:] Studia Historyczno-Prawne. Księga poświęcona pamięci Profesora Jana Seredyki, red. W. Kaczorowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2009.
• Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1992.
• Filipczak-Kocur A., Sejmik sieradzki za Wazów 1587–1668, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, Opole 1989.
• Filipczak-Kocur A., Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006.
• Filipczak-Kocur A., Contra maiestatem czy pro publico bono? Jerzy Zbaraski, kasztelan krakowski 1621–1631, [w:] Faworyci i opozycjoniści. Król a elity polityczne w Rzeczypospolitej XV–XVII wieku, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Zamek Królewski na Wawelu, Państwowe Zbiory Sztuki, Kraków 2006.
• Gawron P., Hetman koronny w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej w latach 1581–1646, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010.
• Goszczyński A., Lubomirscy w systemie politycznym Rzeczypospolitej za panowania Zygmunta III i Władysława IV, maszynopis, Kraków 2018.
• Graczyk W., Stanisław Łubieński pasterz, polityk i pisarz 1574–1640, Tyniec, Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2005.
• Jarmiński L., Tomasz Zamoyski wobec spraw publicznych i wyznaniowych, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1980, t. 25.
• Kaczorowski W., Choroba i prawdopodobna przyczyna zgonu Zygmunta III Wazy, „Archiwum Komisji Medycyny” 1982, t. 45, z. 1–4.
• Kaczorowski W., Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1986.
• Korytko A., Na których opiera się Rzeczpospolita. Senatorowie koronni za Władysława IV Wazy, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2015.
• Kotłubaj E., Życie Janusza Radziwiłła, M. Mindelsohn, Wilno–Wilebsk 1859.
• Kubala L., Jerzy Ossoliński, Księgarnia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Warszawa 1924.
• Litwin H., Równi do równych. Kijowska reprezentacja sejmowa 1569–1648, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2009, s. 150.
• Opaliński E., Faworyci Zygmunta III a urząd podkomorzego koronnego, [w:] Faworyci i opozycjoniści. Król a elity polityczne w Rzeczypospolitej XV–XVIII wieku, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 2006.
• Podhorodecki L., Kretkowski Andrzej h. Dołęga wojewoda brzesko-kujawski, zm. 1643, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 15, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1970.
• Seredyka J., Łowicki Jan h. Nałęcz (zm. 1640), [w:] PSB, t. 18, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973.
• Seredyka J., Parlamentarzyści drugiej połowy panowania Zygmunta III Wazy, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, Opole 1989.
• Seredyka J., Rzeczpospolita w ostatnich latach panowania Zygmunta III (1629–1632). Zarys wewnętrznych dziejów politycznych, Zakład Poligraficzny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, Opole 1978.
• Seredyka J., Sejm zawiedzionych nadziei, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, Opole 1981.
• Seredyka J., Spór o wakanse na sejmie warszawskim 1627 r. (Z dziejów kryzysu sejmowego w Rzeczypospolitej pierwszej połowy XVII w.), „Sprawozdania Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” Wydz. I, Seria A, 1965, nr 3.
• Szczerbik Z.J., Sejm koronacyjny Władysława IV w 1633, „Antykwa”, Praszka–Kluczbork 2001.
• Szelągowski A., O ujście: wielka wojna pruska, G. Gebethner i Spółka, Kraków 1905.
• Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, W. Stanek, Z. Górski, R. Kabaciński, Polska Akademia Nauk, Kórnik 1990, nr 72.
• Wisner H., Władysław IV Waza, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1995.
• Wiśniewski K., Mazowieckie i podlaskie zaplecze polityczne biskupa płockiego Stanisława Łubieńskiego, [w:] Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVII wieku, red. J. Urwanowicz, E. Dubas-Urwanowicz, P. Guzowski, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003.
• Wiśniewski K., Wpływ polityczny Stanisława Łubieńskiego, biskupa płockiego w latach 1627–1640 na szlachtę mazowiecką i podlaską. Próba rekonstrukcji zaplecza politycznego, „Rocznik Mazowiecki” 2002, t. 14.
• Wyczawski H.E., Biskup Piotr Gembicki 1585–1657, Archiwum Prowincji OO. Ojców Bernardynów, Kraków 1957.
• Wyczawski H.E., Lipski Jan h. Łada (1589–1641), prymas Polski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1972.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2020.18