Instytucje nieformalne od strony psychologii poznania i podejmowania decyzji

• Authors: Strycharz Jan

Title variants

EN

Informal Institutions from the Point of View of Cognitive Psychology and the Decision-making Science

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor podejmuje rozważania teoretyczne nad wpływem instytucji − szczególnie instytucji nieformalnych − na zachowanie człowieka. Korzystając głównie z dorobku takich myślicieli, jak Douglass North i Daniel Kahneman, wskazuje na analogie występujące między rozumieniem instytucji nieformalnych a psychologicznym ujęciem decyzyjności człowieka. W myśl tego ujęcia, człowiek w ograniczonym zakresie kieruje się tym, co rozumiemy jako racjonalny sposób podejmowania decyzji, kiedy to dochodzi do świadomego zrozumienia celów, kryteriów decyzyjnych oraz oceny możliwych opcji działania przez ich pryzmat. W większości przypadków człowiek działa, kierując się intuicją, która jest źródłem gotowych rozwiązań (czy nawyków), uruchamianych poprzez pamięć o podobnych problemach decyzyjnych rozwiązanych w przeszłości. Tym samym − jak argumentuje autor − w dyskusji nad instytucjonalnym kontekstem polityk publicznych nastawionych na stymulowanie rozwoju, nacisk powinien zostać położony nie na sformalizowane nakazy tworzące środowisko instytucji formalnych. Większy potencjał wywierania wpływu mają wysublimowane polityki, które identyfikują nieformalne instytucje właściwe dla odpowiednich zachowań i próbują wywierać wpływ właśnie na nie.

EN

Informal Institutions from the Point of View of Cognitive Psychology and the Decision-making Science This article consists in theoretical considerations on the influence institutions − especially informal institutions − have on human behaviour. Indebted to the works of such thinkers as Douglass North and Daniel Khaneman, the author points to analogies between the understanding of the nature of informal institutions and the more psychological take on human decision-making. This latter philosophy claims that as humans we are very much limited in the quantity of real-life situations in which we can actually use a rational mode of decision-making (or what we consider to be a rational mode of decision-making). The mode implies clear understanding of goals, decision criteria, and the evaluation of possible options with them in sight. Much more often we act on so-called intuition, i.e. a set of ready-to-be-used solutions (or habits) triggered by memory of similar decision problems solved in the past. The author argues that, in a discussions of the institutional context of public policies aimed at the stimulation of development, the focus should not be on formal rules which create the body of formal institutions. A much bigger potential of change is to be discovered in sophisticated policies which identify informal institutions adequate for a given behaviour and try to influence exactly them.

Keywords

PL

nowy instytucjonalizm; instytucje formalne; instytucje nieformalne; psychologia podejmowania decyzji; ekonomia behawioralna; wpływ

EN

new institutionalism; formal institutions; informal institutions; decision making; behavioral economics; influence

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
• Journal: Zarządzanie Publiczne / Public Governance
• Year: 2013
• Issue: 2-3(24-25)
• Pages: 116-126

Contributors

author

Strycharz Jan

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

References

• Baron J. (2007). Thinking and Deciding. Cambridge: Cambridge University Press.
• Blume L.E., Easley D. (2008). "Rationality", w: S.N. Durlauf, L.E. Blume (red.), The New Palgrave Dictionary of Economics (wyd. 2). Basingstoke-New York: Palgrave Macmillan, online: www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_R000277 [dostęp: 15.01.2013].
• Chang H. (2007). Institutional Change and Economic Development. New York: United Nations University Press.
• Hammond J., Keeney R., Raiffa H. (2002). Smart Choices: A Practical Guide to Making Better Decisions. New York: Broadway Books.
• Hausner J. (2013). "Społeczne czynniki ludzkiego działania", Zarządzanie Publiczne, t. 24-25, nr 2-3, s. 8-10.
• Kahneman D. (2003). "Maps of bounded rationality: Psychology for behavioral economics", The American Economic Review, t. 93, nr 5, s. 1449-1475.
• Kahneman D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, przekł. P. Szymczak. Poznań: Media Rodzina.
• Kahneman D., Tversky A. (1983). "Extensional versus intuitive reasoning: The conjunction fallacy in probability judgment", Psychological Review, t. 90, nr 4, s. 293-315.
• Machina M. (1987). "Choice under uncertainty: Problems solved and unsolved", Economic Perspectives, t. 1, nr 1.
• North D. (1990). Institutions, Institutional Change and Economic Performance. Cambridge-New York: Cambridge University Press.
• North D. (1993). Lecture to the memory of Alfred Nobel, www.nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/1993/north−lecture.html [dostęp: 18.10.2011].
• Simon H. (1955). "A behavioral model of rational choice", The Quarterly Journal of Economics, t. 69, nr 1, s. 99-118.
• Simon H. (1986). "Rationality in psychology and economics", The Journal of Business, t. 59, nr 4, część 2: "The behavioral foundations of economic theory".
• Stanovich K.E., West R.F. (2000). "Individual differences in reasoning: Implications for the rationality debate?", Behavioral and Brain Sciences, t. 23.
• Sun S. (2008). "Organizational culture and its themes", International Journal of Business and Management, t. 3, nr 12.

Identifiers

DOI

10.7366/1898352932510