Między tradycją a nowoczesnością. Czterowiersze Chalilullaha Chaliliego

• Authors: Kłagisz Mateusz M.

Title variants

EN

Between Tradition and Modernity. The Quatrains by Khalilullah Khalili

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

The quatrain (rubaʼi) is one of the most popular classical Persian literary genres. Its master lived between the 11th and 12th AD – Omar Khayyam, who perfected the art of keenly observing reality and commenting upon it. His quatrains reflect a bitter-sweet picture of the meaningful(/less)ness of the human existence. The formal features of the rubaʼi developed by Khayyam provided a model for the next generations of artists, including an Afghan poet – Khalilullah Khalili (1907–1987). The source of Khalilullahʼs rubaʼi topics should be thus sought in the poetry of Omar Khayyam that, undoubtedly, refers to Khalilullahʼs complicated life, full of twists and turns. Some examples indicate that Khalilullah attempted to modernize the genre and to adapt its modernized form to the needs of the contemporary times. In this way he involuntarily became an artist who returned to Afghan poetry one of its leading means of expression – the quatrain.

Keywords

EN

Khalilullah Khalili; quatrain; Dari literature; classical Persian literature; rubaʼi; Afghan poet

• Publisher: Polskie Towarzystwo Orientalistyczne
• Journal: Przegląd Orientalistyczny
• Year: 2016
• Issue: 3-4
• Pages: 297-311

Contributors

author

Kłagisz Mateusz M.

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Ahmadi Wali, Modern Persian Literature in Afghanistan: Anomalous Visions of History and Form, Routledge Taylor & Francis Group, London–New York 2008.
• Bečka Jiří, Khalilullah Khalili – Traditionalist and Innovator, „Archív Orientalní. Quarterly Journal of African, Asian and Latin American Studies” 1989, t. 57, nr 2, s. 148–166.
• Biżan Farid, Rawand-e tardżome-je dastanha-je charedżi wa naqsz-e an dar tadżaddod-e adabijat-e dastani dar Afqanestan, „Iran-name. Madżalle-je tahqiqat-e Iranszenasi” 1384/2005, t. 22, nr 1–2, s. 71–98.
• Bojko Wladimir, Doulat wa opozisjon dar Afqanestan. Wiżegiha-je mobareze-je siyasi dar salha-je 1919–1953, Enteszaret-e Kawe, Kabul 2011 (autoryzowany perskojęzyczny przekład Włastʼ i oppozicija w Afganistanie: osobiennosti politiczeskoj borby w 1919–1953).
• Chajam Umari, Rubojot, Naszrijoti Dawlatii Todżikiston, Stalinobod 1955.
• Chajjam Omar, Rubajaty, tłum. Andrzej Gawroński, wstęp Franciszek Machalski, Ossolineum 1971.
• Chalili Chalilullah, Madżmu’e-je asz’ar-e ostad-e Chalili, Ketabforuszi-je Chawar, Peszawar 1353/1974–5.
• Chalili Chalilullah, Robaʼjat-e Chalilullah-e Chalili. Quatrains of Khalilullah Khalili, The Octagon Press, London 1981.
• Doʼaguj Mehdi, Faraz-o forud-e tijatr dar Afqanestan, Naszrat-e Andżoman-e Tijatr-e Ettehadije-je Andżomanha-je Honarmandan-e Afqanestan, Kabul 1369/1990–1.
• Dulęba Władysław, Dywan perski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1977.
• Dulęba Władysław, Klasyczne podstawy poetyki perskiej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1986.
• Dupree Louis, Afghanistan, Princeton University Press, Princeton 1980.
• Dworiankow Nikołaj A. (red.), Sowriemiennyj Afganistan, Izdatielstwo Wostocznoj Litieratury, Moskwa 1960.
• Ethé Hermann, Neupersische Litteratur, w: Wilhelm Geiger, Ernst Kuhn (red.), Grundiss der iranischen Philologie, t. 2, Verlag von Karl J. Trübner, Strassburg 1896–1904, s. 212–368.
• Farhang Mir-Mohammad Sadiq, Afqanestan dar pandż qarn-e achir, t. I, Enteszarat-e Derachsz, Maszhad 1371/1992–3.
• Farzad Abdolhosejn, Jad-i az Chalilullah-e Chalili – szaʼer-e moʼaser-e Afqan, „Bochara” 1377/1998–9, nr 3, s. 345–347.
• Foruqi Mohammad-Ali, Qani Qasem, Robaʼjat-e Chajjam, Enteszarat-e Asatir, Tehran 1379/2000–1.
• Gałązka Krystyna, Problemy autentyczności rubā’iyātów ’Omara Hayyāma, Kraków 1975 (niepublikowana praca magisterska).
• Gierasomowa Aliewina S., Girs Gieorgij F., Litieratura Afganistana, Izdatielstwo Wostocznoj Litieratury, Moskwa 1963.
• Hadi Ruhallah, Jad-i az ostad-e Chalilullah-e Chalili, „Roszd-e A muzesz-e Z aban-o A dab-e Farsi” 1365/1986–7, nr 8, s. 3–4.
• Hintze Almut, ʻDo ut desʼ: Patterns of Exchange in Zoroastrianism. A Memorial Lecture for Ilya Gershevitch, „Journal of the Royal Asiatic Society” 2004, t. 14, nr 1, s. 27–45.
• Hodson Marshall G.S., The Venture of Islam. Conscience and History of a World Civilization, t. 2, The Expantion of Islam in the Middle Periods, The University of Chicago Press, Chicago-London 1974.
• Horn Paul, Die neupersische Literatur, w: Erich Schmidt (red.), Die orientalischen Literaturen mit Einleitung. Die Anfänge der Literatur und die Literatur der primitiven Völker, Verlag von B.G. Teubner, Berlin-Leipzig 1906, s. 242–258.
• Horwat Bohdan, Rubai Salaha Dżagina, w: Polyphonia Orientis. Mowa, literatura, istorija, religija.
• Do jubileju W.S. Rybalkina, Institut Shodoznawstwa im. A.Ju. Krymcʼkoho, Nacionalʼnoji Akademiji Nauk Ukrajiny, Kyjiw 2013, s. 205–218.
• Hosejnzad Basir-Ahmad, Moʼarrefi-je ketab-e Diwan-e Chali lullah-e Chalili, „Szeʼr” 1385/2006–7, nr 57, s. 35–36.
• Jadzewska Katarzyna, From Dialogos to Dialogue: The Use of the Term from Plato to the Second Century CE, „Greek, Roman, and Byzantine Studies” 2014, nr 54, s. 17–36.
• Klimburg Max, Afghanistan. Das Land im historischen Spannungsfeld Mittelasiens, Österreichischer Bundesverlag für Unterricht, Wissenschaft und Kunst, Wien 1966.
• Koran, tłum. Józef Bielawski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
• Kowalski Tadeusz, Ze studjów nad formą poezji ludów tureckich – I, Prace Komisji Orjentalistycznej Akademji Umiejętności w Krakowie nr 5, Kraków 1921.
• Krasnowolska Anna, Teatr irański, w: Przemysław Piekarski (red.), Teatr Orientu. Materiały z sesji naukowej, Wydawnictwo Medycyna Pracy, Kraków 1998, s. 59–66.
• Livshits Vladimir, A Sogdian Precursor of Omar Khayyam in Transoxania, „Iran and the Caucasus” 2004, t. 8, nr 1, London-Boston, s. 15–18.
• Loi Luicia S., Del Xušḥāl persiano, w: Zipoli, Riccardo (red.), Majmu‘e-ye Bahāriye. Quaderni I, Istituto Culturale della Repubblica Islamica dʼIran in Italia, Roma 1989, s. 67–78.
• Maszajech Ferijdoni Mohammad-Hosejn, Jad-i az ostad-e Chalilullah Chalili, „Kejhan-e Farhangi”, 1366/1987–8, nr 38, s. 33–35.
• Nangijal (red.), Ba jad-e sochan-e afarin wa sochanwar-e setarag-e ostad-e Chalili, Farhang-e Dżahad, Peszawar 1366/1987–8.
• Olszewska Zuzanna, “A Desolate Voice”: Poetry and Identity among Young Afghan Refugees in Iran, „Iranian Studies” 2007, t. 40, nr 2, s. 203–224.
• Qobar Mir-Qolam Mohammad, Tarich-e adabijat-e Afqanestan. Doure-je Mohammadzaʼiha, Markaz-e Naszrati-je Arasz, Peszawar 1378/1999–2000.
• Qobar Mir-Qolam Mohammad, Afqanestan dar masir-e tarich, t. 2, Erfan, Tehran 1390/2011–2.
• Razawi-Qaznawi Ali, Nasr-e dari dar Afqanestan. Si kesse, Enteszarat-e Bonjad-e Farhang-e Iran, Tehran 1357/1978–9.
• Rypka Jan (red.), Historia literatury perskiej i tadżyckiej, tłum. Barbara Majewska, Danuta Reychmanowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1970.
• s.a., Kratkaja istoria litieratury Irana, Afganistana i Turcii, Izdatielstwo Leningradskogo Uniwersitieta, Leningrad 1971.
• Sadeq-Zadeh Mahmud, Mul “Wine” in Classical Persian Poetry, „Iran and the Caucasus” 2009, t. 13, nr 1, s. 131–134.
• Salemann Carl [= Salemann Karl H.], Shukovski Valentin [= Zhukovskii Valentin A.], Persische Grammatik mit Literatur. Chrestomathie und Glossar, H. Reutherʼs Verlagsbuchhandlung, Berlin, 1889.
• Slobin Mark, Buz-Baz: A Musical Marionette of Northern Afghanistan, „Asian Music” 1975, t. 6, nr 1–2, s. 217–224.
• Sorur-Moulaʼi Mohammad, Bargozide-je szeʼr-e moʼaser-e Afqanestan, Enteszarat-e Raz, Tehran 1350/1971–2, s. 74–75.
• Utas Bo, A Persian Sufi Poem: Vocabulary and Terminology. Concordance, Frequency Word-List, Statistical Survey, Arabic Loan-Words and Sufi-Religious Terminology in Ṭarīq ut-taḥqīq (A.H. 744), Curzon Press Ltd., London-Malmö 1978.
• Widmark Anders, Voices at the Borders, Prose on the Margins: Exploring the Contemporary Pashto Short Story in a Context of War and Crisis, Uppsala Universitet, Uppsala 2011.