O niemożliwości całkowitej odpowiedzialności moralnej

• Authors: Strawson Galen

Title variants

EN

The Impossibility of Ultimate Moral Responsibility

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Jedną z centralnych kwestii dotyczących problemu wolnej woli stanowi zagadnienie moralnej odpowiedzialności. Na ogół utrzymuje się, iż ma ono najdalej idące konsekwencje dla życia społecznego oraz prawa. Jak jednak argumentuje Galen Strawson, nie można odpowiadać moralnie za własne działania. Argument przebiega następująco: dana osoba podejmuje decyzję w oparciu o swój charakter, osobowość lub inne czynniki umysłowe. Z drugiej strony, za czynniki te nie można ponosić odpowiedzialności, wydaje się bowiem oczywiste, że są one powodowane innymi czynnikami, takimi jak wychowanie czy geny, za które nie jesteśmy odpowiedzialni. Jedynym wyjściem byłoby bycie causa sui, tj. bycie przyczyną samego siebie. Jednakże zgodnie z roz­powszechnioną opinią nic nie może być causa sui. W takim wypadku odpowiedzialność moralna jest niemożliwa.

EN

The problem of moral responsibility occupies a central place in the discussions concerning free will. It is generally held that it has far-reaching consequences for social life and law. However, as Galen Strawson argues, it is impossible to be morally responsible for one's own actions. The argument runs as follows: a person decides one way or another on the basis of his character, personality traits or other mental respects. However, one cannot be responsible for those features—it seems obvious that they are caused by factors one cannot be responsible for, such as one's upbringing or genes. Hence the only way to be morally responsible is to be causa sui, i.e. the cause of oneself. It is widely acknowledged though that nothing can be causa sui. It follows that moral responsibility is impossible.

Keywords

PL

wolna wola; odpowiedzialność moralna; causa sui; determinizm; indeterminizm; Galen Strawson

EN

free will; moral responsibility; causa sui; determinism; indeterminism; Galen Strawson

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2017
• Volume: 65
• Issue: 1
• Pages: 109-128

Contributors

author

Strawson Galen

translator

Jarocki Jacek

• Wydział Filozofii KUL

References

• Campbell, Charles Arthur. „Has the Self ‘Free Will’?”. W: tenże. On Selfhood and Godhood, 158–179. London: Allen & Unwin, 1957.
• Carr, Edward H. Historia. Czym jest. Tłum. Piotr Kuś. Poznań: Zysk i S-ka, 1999. Darcus, Shirley. „‘Dai­mon’ as a Force Shaping ‘Ethos’ in Heraclitus”. Phoenix 28 (1974), 4: 390–407.
• Kane, Robert. „Two Kinds of Incompatibilism”. Philo­sophy and Phenomenological Research 50 (1989), 2: 219–54. Kant, Immanuel. Krytyka praktycznego rozumu. Tłum. Jerzy Gałecki. Warszawa: PWN, 2005.
• Kant, Immanuel. Opus postumum, red. Eckart Foster. Tłum. Eckart Foster i Michael Rosen. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
• Kant, Immanuel. Religia w obrębie samego rozumu. Tłum. Aleksander Bobko. Kraków: Homini, 2007.
• MacKay, Donald M. „On the Logical Indeterminacy of Free Choice”. Mind 69 (1960), 1: 31–40.
• Mele, Alfred. Auto­nomous Agents: From Self-Control to Autonomy. New York: Oxford Uni­versity Press, 1995.
• Mrówka, Kazimierz. Heraklit. Fragmenty: nowy prze­kład i komentarz. Warszawa: Scholar, 2004.
• Nietzsche, Friedrich. Poza dobrem i złem. Preludium do filozofii przyszłości. Tłum. Grze­gorz Sowiński. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2012.
• Patten, John w The Spectator, styczeń 1992. Sartre, Jean-Paul. „Itinerary of a Thought”. New Left Review 58 (1969), 5–6: 43–66.
• Sartre, Jean-Paul. Egzystencjalizm jest humanizmem. Tłum. Janusz Krajewski. Warszawa: Muza, 1998.
• Schacht, Richard. Nietzsche. London: Routledge and Kegan Paul, 1983.
• Smilansky, Saul. „The Ethical Advantages of Hard Determinism”. Philosophical and Phe­no­menological Research 54 (1994), 2: 355–363.
• Strawson, Galen. „The Impossibility of Moral Responsibility”. Philo­sophical Studies 75 (1994), 1–2: 5–24.
• Strawson, Galen. Freedom and Belief, 28–30. Oxford: Clarendon Press, 1986. Strawson, Galen. „Free Agents”. W: Galen Strawson. Real Materialism and Other Essays (Oxford: Clarendon Press, 2008), 359–385.
• Strawson, Galen. „The Impossibility of Ultimate Moral Responsibility”. W: tenże, Real Materialism and Other Essays, 319–31. Oxford: Clarendon Press, 2008.
• Van Inwagen, Peter. „When Is the Will Free?”. Philosophical Perspectives 3 (1989): 399–422.
• Wiggins, David. „Towards a Reasonable Libertarianism”. W: Essays on Freedom of Action, red. Ted Honderich, 31–62. London: Routledge, 1975.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2017.65.1-6