Wyniki ratowniczych badań przeprowadzonych na wielokulturowym stanowisku w Łowcach, stan. 17, gm. Chłopice, pow. jarosławski

• Authors: Głowacz Michał , Szpila Marcin

Title variants

Results of rescue excavations carried out at the multicultural site in Łowce, site 17, Chłopice commune, Jarosław district

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article presents the results of rescue excavations carried out in August 2018, at the archaeological site Łowce 17. The site is located on the extreme promontory of the loess lobe, extending at an altitude of 210m above sea level, near the riverbed of the Łęg Rokietnicki River. The value of this place has been confirmed several times by surface surveys, which provided the evidence of artefacts from the Neolithic period, Bronze Age, Roman influence and Early Middle Ages. In the course of excavations, an area of one are was examined. After removing the surface layer, an accumulation layer was recorded at the level of 40 cm, with numerous Neolithic and Bronze Age materials, together with an iron artefact. Below, at a level of about 50 cm, a layer of yellow loess was uncovered, in which features of the Mierzanowice culture, the Tarnobrzeg Łużycka culture and features of unknown chronology were recorded. In total, 20 features of an economic nature were registered, containing ceramic, flint and stone artefacts in their fills, as well as burnt daub and animal bones were noted. Moreover, secondary deposited material was observed in some features. In the next stage of research, the obtained materials were analyzed, which were mainly represented by pottery vessels. The research included the analysis in terms of technology, morphology and ornamentation, based on macroscopic characteristics. As a result of these observations, an attempt was made to determine the relative chronology, distinguishing the ceramics of the Funnel Beaker culture, the Globular Amphora culture, the Mierzanowice culture, the Trzciniec culture and the Tarnobrzeg Lusatian culture. The assessment of the cultural affiliation of flint materials was difficult due to the uncharacteristic forms or lack of context. With reference to artefacts coming from the accumulation layer, a miniature axe/chisel made of Volyn flint was found, which can be attributed to the activities of the TRB and an iron axe/adze with undetermined chronology. As a result of the research, it was possible to confirm the high importance of site No. 17 in Łowce, which was a settlement enclave from the Middle Neolithic period to the Early Middle Ages. The studied area was part of the settlement of the Mierzanowice culture and Tarnobrzeg Lusatian culture. Certainly the following years of research will provide a lot of valuable information about the settlement of these communities and the importance of the region.

Keywords

EN

settlement; late Bronze Age; early Iron Age; Funnel Beaker culture; Mierzanowice culture; Tarnobrzeg Lusatian culture

• Publisher: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie; Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego; Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
• Journal: Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
• Year: 2019
• Issue: 40
• Pages: 255-278

Contributors

author

Głowacz Michał

author

Szpila Marcin

References

• Bagińska J., Taras H. 1997. Jama kultury amfor kulistych z Podlodowa, stan 2, woj. zamojskie. W: J. Gurba (red.), Archeologia Polski Środkowowschodniej. Lublin–Chełm–Zamość: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
• Baron J., Karpow J., Kuźbik R. 2014. Osada z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Grabowcu, pow. jarosławski, woj. podkarpackie. Raport 9, 53–116.
• Chmielewski B., Karwowski M., Kulikowska D., Pelisiak A., Tokarczyk T., Sztyber A. 2013. Tarnobrzeska kultura łużycka. W: Opracowanie ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku 27 w miejscowości Rozbórz, gm. Przeworsk. Rzeszów: maszynopis w Fundacji Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.
• Chochorowski J. 1989. Cmentarzysko grupy tarnobrzeskiej w Manasterzu (stan. 6), gm. Wiązownica, woj. przemyśl w świetle dotychczasowych badań. W: A. Barłowska, E. Szałapata (red.), Grupa tarnobrzeska kultury łużyckiej, 585–615. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
• Chomentowska B. 1989. Osada kultury łużyckiej grupy tarnobrzeskiej w Zawadzie, gm. połaniec. woj. tarnobrzeskie w świetle dotychczasowych badań. W: A. Barłowska, E. Szałapata (red.), Grupa tarnobrzeska kultury łużyckiej, 325–342. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
• Czopek S. 1991. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych w Białobrzegach, woj. Rzeszów (stan. 1 i 5) w latach 1982–1984. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1980–1984, 165–172.
• Czopek S. 1992. Południowo-wschodnia strefa kultury pomorskiej. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
• Czopek S. 1996. Grupa tarnobrzeska nad środkowym Sanem i dolnym Wisłokiem. Studium osadniczo-kulturowe. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
• Czopek S. 1997. Osada grupy tarnobrzeskiej na stanowisku nr 5 w Białobrzegach, woj. rzeszowskie. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 18, 29–75.
• Czopek S. 1999. Pradzieje Polski południowo-wschodniej. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Czopek S. 2001. Pysznica, pow. Stalowa Wola, stan. 1 – cmentarzysko ciałopalne z przełomu epok brązu i żelaza. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski.
• Czopek S. 2004. Cmentarzysko ciałopalne z wczesnej epoki żelaza w Knapach. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
• Czopek S. 2007. Grodzisko Dolne, stanowisko 22 - wielokulturowe stanowisko nad dolnym Wisłokiem. Część I. Od epoki kamienia do wczesnej epoki żelaza (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 4). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
• Czopek S., Podgórska-Czopek J. 1991. Materiał z osad kultury łużyckiej (grupy tarnobrzeskiej) i kultury przeworskiej ze stanowiska 1 w Tarnobrzegu-Zakrzowie. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1980–1984, 71–114.
• Dzięgielewski K., Godlewski P. 2009. Wschodnie oddziaływania kulturowe na terytorium zachodniej Małopolski we wczesnej epoce żelaza – źródła i interpretacje. W: S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, 191–226. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Gawlik A., Przybyła M.S. 2005. początki wczesnej epoki żelaza w Kotlinie Sandomierskiej. W: M. Kuraś (red.), Archeologia Kotliny Sandomierskiej (= Rocznik Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli 4), 313–352. Stalowa Wola: Muzeum Regionalne.
• Gediga B.1967. Plemiona kultury łużyckiej na Śląsku Środkowym.Wrocław–Warszawa–Kraków: PAN.
• Glinianowicz M., Kadrow S., Kotowicz P., Nowak A., Poradyło W. 2016. Boratyn, pow. Jarosławski, stan. 17. Materiały z osad kultury mierzanowickiej i grupy tarnobrzeskiej oraz z cmentarzyska wczesnośredniowiecznego (= Via Archaeologica Ressoviensia 10). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.
• Godlewski P. 2001. Cmentarzysko grupy tarnobrzeskiej w Manasterzu, stan. 6. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 22, 21–57.
• Górski J. 1991. Osada kultury trzcinieckiej w Jakuszowicach, cz. I. Badania w Jakuszowicach, t. 1. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Górski J. 2015. Osady kultury mierzanowickiej na stanowiskach 10 i 11 w Targowisku, pow. wielicki. W: J. Górski, p. Jarosz (red.), Wielofazowe osady kultury mierzanowickiej w Targowisku i Zakrzowcu na Pogórzu Wielickim (= Via Archaeologica). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
• Gurba J. 1989. Kultura pucharów lejkowatych. W: J. Kmieciński (red.), Pradzieje ziem polskich. Od paleolitu do środkowego okresu lateńskiego, 1 (1). Epoka kamienia, 217–232. Warszawa–Łódź: PWN.
• Hozer M. 2009. Materiały kultury łużyckiej ze stanowiska 4 i 5 w Terliczce, pow. Rzeszów. W: S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, s. 313–351. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Jarosz P. 2015. Osadnictwo kultury mierzanowickiej na stanowisku 6 w Zakrzowcu. W: J. Górski, p. Jarosz (red.), Wielofazowe osady kultury mierzanowickiej w Targowisku i Zakrzowcu na Pogórzu Wielicki (= Via Archaeologica). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
• Kadrow S. 1991. Iwanowice, stanowisko Babia Góra, cz. 1. Rozwój przestrzenny osady z wczesnego okresu epoki brązu. Kraków: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
• Kadrow S., Machnik J. 1997. Kultura mierzanowicka. Chronologia, taksonomia i rozwój przestrzenny. Kraków: PAN.
• Kadrow S., Ligoda J., Tokarczyk T. 2011. Opracowanie ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku nr 32 w gm. Chłopice, pow. Jarosław. Rzeszów: maszynopis w archiwum FROA.
• Kardasz A. 1994. Osada grupy tarnobrzeskiej w Trzęsówce. Lublin: maszynopis pracy magisterskiej przechowywany w Instytucie Archeologii UMCS w Lublinie.
• Karnas A. 2003. Osada grupy tarnobrzeskiej w Ostrowach Tuszowskich, pow. Kolbuszowa. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 24, 83–113.
• Kostek A. 1991. Cmentarzysko grupy tarnobrzeskiej w Wietlinie III, gm. Laszki, woj. przemyśl. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1980–1984, 5–44.
• Kośko A. 1981. Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Kośko A. 1988. Osady kultury pucharów lejkowatych w Inowrocławiu Mątwach, woj. Bydgoszcz, stan. 1. poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Kośko A. Szmyt M. 2010. „Cord” ornaments on pottery in the Vistula and Dnieper interfluvial region: 5–4 mill. BC. Baltic Pontic Studies 15.
• Krzak J. 1977. Cmentarzysko kultury amfor kulistych w Złotej sandomierskiej. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kukawka S. 2010. Subneolit północnowschodnioeuropejski na Niżu Polskim. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
• Kulczycka-Leciejewiczowa A. 2002. Zawarża. Osiedle neolityczne w południowo-wschodniej strefie lessowej. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
• Ligoda J. 2005. Osada grupy tarnobrzeskiej na stanowisku 6 w Czarnej, pow. Łańcut. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 26, 207–261.
• Ligoda J. 2011. Opracowanie wyników badań ratowniczych na stanowisku Białobrzegi 8 (86). Rzeszów: maszynopis w archiwum FROA.
• Ligoda J. 2012. Opracowanie wyników ratowniczych badań wykopaliskowych przeprowadzonych na stanowisku nr 1 w Białobrzegach, pow. Łańcut. Rzeszów: opracowanie inwestorskie w Archiwum FROA.
• Ligoda J., Słowik K. 2009. Wstępne wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych na stanowisku 2 w Stobiernej, pow. Rzeszów (badania na trasie drogi ekspresowej S-19). W: Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, 353–363. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Makowiecki D. 1998. Możliwości poznawcze i niektóre problemy metodyczne polskiej archeozoologii. Bibliotheca Fontes Archaeologici Posnanienses 9, 77–95.
• Makowiecki D. 2001. Hodowla oraz użytkowanie zwierząt na Ostrowie Lednickim w średniowieczu. Studium archeozoologiczne. Poznań: Muzeum Pierwszych Piastów w Lednicy.
• Makowiecki D. 2010. Wczesnośredniowieczna gospodarka zwierzętami i socjotopografia in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim. Studium archeozoologiczne. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
• Matoga B., Matoga A. 1985. Cmentarzysko halsztackie z Janowic Poduszowskich-Antoniowa w woj. kieleckim. Wiadomości Archeologiczne 50/2, 95–145.
• Mierzwiński A. 2003. Znaki utrwalone w glinie. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
• Miśkiewicz J. 1968. Kultura łużycka w międzyrzeczu Pilicy i środkowej Wisły. Materiały i Sprawozdania 11, 129–208.
• Mogielnicka-Urban M. 1984. Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej. Warszawa: Instytut Historii Kultury Materialnej PAN.
• Mogielnicka-Urban M. 2009. Elementy tarnobrzeskie na cmentarzysku kultury łużyckiej w Maciejowicach, pow. garwoliński. W: S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.) Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, 157–176. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Moskwa K. 1964. Łużyckie cmentarzysko ciałopalne na stanowisku 1 w Mokrzyszowie, pow. Tarnobrzeg. Wiadomości Archeologiczne 30/3/4, 336–353.
• Moskwa K. 1971. Późnołużyckie cmentarzysko w Trzęsówce, pow. Kolbuszowa. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1967, 9–98.
• Moskwa K. 1976. Kultura łużycka w południowo-wschodniej Polsce. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
• Niemiec Ł. 2009. Materiały z amatorskich badań na cmentarzysku w Budach Łańcuckich, stan. 1, przechowywane w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie. W: S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, 395–405. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Nosek S. 1967. Kultura amfor kulistych w Polsce, Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, PAN.
• Nowak M. 2009. Drugi etap neolityzacji ziem polskich. Kraków: Instytut Archeologii UJ
• Olejarczyk P. 2013. Opracowanie ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku 15 w Chłopicach, pow. Jarosław. Rzeszów: opracowanie inwestorskie w Archiwum FROA.
• Poradyło W. 1995. Materiały z dawnych badań na cmentarzyskach grupy tarnobrzeskiej, przechowywane w muzeach w Przemyślu i Krakowie. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 16, 23–118.
• Poradyło W. 2001. Cmentarzysko ludności grupy tarnobrzeskiej w Trójczycach, gm. Orły, pow. przemyśl. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 22, 59–105.
• Poradyło W. 2013. Grupa tarnobrzeska. Opracowanie ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku 28 (A4/9 w Rozborzu, gm. Przeworsk. Rzeszów: opracowanie inwestorskie w Archiwum FROA.
• Przybyła M.S. 2003. Uwagi o chronologii ceramiki grupy tarnobrzeskiej. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 24, 27–54.
• Przybyła M.S. 2009. Uwagi o genezie grupy tarnobrzeskiej nad środkowym Sanem. W: S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, 53–88. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Różańska H. 1962. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Sieniawie-Ppiganach, pow. Jarosław. Wiadomości Archeologiczne 27, 360–392.
• Rybicka M. 1991. Materiały kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska 1 w Radziejowie Kujawskim, woj. Włocławek. Sprawozdania Archeologiczne 43, 39–74.
• Rybicka M. 2004. Kultura pucharów lejkowatych na Pojezierzu Gostynińskim. Chronologia, osadnictwo, gospodarka. Łęczyca: Muzeum w Łęczycy.
• Rybicka M. 2013. Kultura mierzanowicka. W: A. Pelisiak, M. Rybicka (red.), Stanowisko 158 w Jarosławiu, woj. podkarpackie. Część I. Kultura malicka i kultura mierzanowicka (= Via Archaeologica Ressoviensia 3). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.
• Rybicka M., Hawinskyj A., Pasterkiewicz W. 2019. Leżnica, stanowisko Czub – osiedle kultury pucharów lejkowatych na zachodnim Wołyniu. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Rybicka M., Król D., Rogoziński J. 2014. Pawłosiów, stan. 52, woj. podkarpackie. Kultura pucharów lejkowatych. W: M. Rybicka (red.), Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych, 67–252. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Rzepecki S. 2004. Społeczności środkowoneolitycznej kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Stempin A. 1995. Osada ludności kultury pucharów lejkowatych na stanowisku Kiełczewo 45, gm. Kościan, woj. leszczyńskie – analiza źródeł nieruchomych i materiału ceramicznego. Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 3, 13–30.
• Suder W. 2000. Osada kultury łużyckiej na stanowisku Iwanowice-Babia Góra II. Sprawozdania Archeologiczne 52, 171–219.
• Szarek-Waszkowska E. 1975. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Krzemienicy, pow. Mielec. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1970–1972, 3–51.
• Szmyt M. 1996b. Społeczności kultury amfor kulistych na Kujawach. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Sznajdrowska A., Mazurek M. 2016. Stanowiska 24, 25 i 27 w Mirocinie, gm. Przeworsk. Część 1. Osadnictwo późnopolgarskie i kultury pucharów lejkowatych (= Via Archaeologica Ressoviensia 11). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.
• Szpunar A., Szpunar B., Kuś M. 2009. Osada z wczesnej epoki żelaza w Gorzycach, pow. Tarnów, stan. 3, w świetle dotychczasowych badań. W: S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, 415–440. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Ścibior J., Kokowski A., Koman W. 1991. Zespoły grobowe kultury amfor kulistych z zachodniej części Wyżyny Wołyńskiej, Sprawozdania Archeologiczne 43, 79–108.
• Tokarczyk T. 2013. Kultura łużycka, W: Wielokulturowa osada w Pawłosiowie, stan. 52, woj. podkarpackie, t. 1, cz. 2, 529–597. Rzeszów: opracowanie inwestorskie w Archiwum FROA.
• Włodarczak P. 2006. Chronologia grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych w świetle dat radiowęglowych. W: J. Libera, K. Tunia (red.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, 27–66. Lublin–Kraków: PAN, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
• Wnuczek I., Burghardt M. 2012. Opracowanie ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku 17 (84-A4) w Białobrzegach, gm. loco. Rzeszów: opracowanie inwestorskie w Archiwum FROA.
• Zeylandowa M. 1963. Osada kultury łużyckiej w Turbi, pow. Tarnobrzeg. Materiały Archeologiczne 4, 253–297.
• Zeylandowa M. 1966. Materiały z badań archeologicznych w Turbi, pow. Tarnobrzeg. Materiały Archeologiczne 7, 205–227.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15584/misroa.2019.40.9