Edward Lipiński w poszukiwaniu perspektywicznego modelu gospodarki socjalistycznej

• Authors: Sobczak Tomasz

Title variants

EN

Edward Lipiński in Search for a Prospective Model of Socialist Economy

RU

Эдвард Липиньски в поисках перспективной модели социалистической экономики

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cechą dorobku intelektualnego Edwarda Lipińskiego jest jego interdyscyplinarność: obok wielu pozycji z zakresu historii polskiej myśli ekonomicznej znajdujemy tu prace poświęcone teorii ekonomii i polityce społeczno-gospodarczej Polski. Lipiński jako uważny i zaangażowany ekonomista wielokrotnie krytykował błędy i wypaczenia funkcjonującej gospodarki socjalistycznej i wskazywał kierunki jej naprawy. W tekstach z zakresu polityki społeczno-gospodarczej często porównywał socjalizm i kapitalizm; zdawał sobie sprawę, że obydwa systemy mają swoje wady oraz zalety. Jako zdeklarowany socjalista Lipiński poszukiwał autentycznego modelu socjalizmu, który miałby być zbudowany z idei socjalistycznych i wybranych rozwiązań organizacyjnych sprawdzonych w gospodarce kapitalistycznej, w szczególności dotyczących funkcjonowania przedsiębiorstw. Główne cechy tego proponowanego modelu gospodarki socjalistycznej można odnaleźć w jego pracach z zakresu polityki społeczno-gospodarczej. W artykule przedstawiono ewolucję poglądów Edwarda Lipińskiego na „realny socjalizm” jako ustrój funkcjonujący w Związku Radzieckim, a po II wojnie światowej także w Polsce i innych krajach Europy oraz cechy postulowanego przez niego modelu gospodarki.

EN

The intellectual legacy of Edward Lipiński is characterized by his interdisciplinary interests: apart from numerous publications on the history of Polish economic thought, there are many works on economic theory and social and economic policy in Poland. As an attentive and engaged economist, Lipiński criticized faults and perversions of the existing socialist economy and indicated the directions of its improvement. In his works on socioeconomic policy, he often compared socialism and capitalism, being aware of their virtues and shortcomings. As a dedicated socialist, Lipiński was looking for an authentic model of socialism, which could combine socialist ideas with some organizational solutions tested in the capitalist economy, especially regarding the functioning of enterprises. The main features of the proposed model of socialist economy can be found in his works on socioeconomic policy. The article shows the evolution of Edward Lipiński’s views on the so-called real socialism as a system that functioned in Soviet Union, and after II World War also in Poland and other CEE countries. The author shows the main features of the economic model proposed by Lipiński.

RU

Отличительной чертой интеллектуального наследия Эдварда Липиньского является его междисциплинарный характер: кроме многих позиций из области истории польской эко- номической мысли, мы находим здесь труды, посвященные теории экономики и социаль- но-экономической политике Польши. Липиньски был внимательным и ангажированным экономистом, многократно критиковал ошибки и извращения социалистической экономи- ки и указывал направления их исправления. В текстах, касающихся социально-экономи- ческой политики, он часто сравнивал социализм и капитализм, отдавая себе отчет в том, что обе системы имеют свои достоинства и недостатки. Липиньски был убежденным социалистом и вел поиск такой модели социализма, которая была бы построена на базе социалистических идей и избранных организационных решений, проверенных в капита- листической экономике, особенно касающихся функционирования предприятий. Главные черты этой предлагаемой модели социалистической экономики можно найти в его трудах из области социально-экономической политики. В статье представлена эволюция взгля- дов Эдварда Липиньского на так называемый „реальный социализм”, т.е. строй, функцио- нирующий в Советском Союзе, а после второй мировой войны также в Польше и в других странах Европы, а также черты предлагаемой им модели экономики.

Keywords

EN

economic model; socialism; capitalism; enterprise

• Publisher: Komitet Nauk Ekonomicznych PAN, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• Journal: Ekonomista
• Year: 2017
• Issue: 3
• Pages: 264-293

Contributors

author

Sobczak Tomasz

• Dr hab. Tomasz Sobczak – Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

References

• I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. Stenogramy, t. 2 – II tura, cz. 1, Stowarzyszenie „Archiwum Solidarności”, IPN, Warszawa 2013.
• Aneks do Uchwały Programowej I Krajowego Zjazdu Delegatów Niezależnego Samorządowego Związku Zawodowego „Solidarność”, w: I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”,
• Stenogramy, t. 1 – I tura, Stowarzyszenie „Archiwum Solidarności”, IPN, Warszawa 2011.
• Bałtowski M., Gospodarka socjalistyczna w Polsce, PWN, Warszawa 2009.
• Bałtowski M., Miszewski M., Transformacja gospodarcza w Polsce, PWN, Warszawa 2006.
• Bartyzel J., Socjalizm, w: Encyklopedia polityczna, red. J. Bartyzel, B. Szlachta, A. Wielomski, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, t. 1, Radom 2007.
• Bernacki W., Socjalizm, w: Słownik historii doktryn politycznych, t. 5, red. K. Chojnicka, M. Jaskólski, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2012.
• Bobrowski C., Przed zmianą modelu gospodarczego, w: Dyskusja o polskim modelu gospodarczym, KiW, Warszawa 1957.
• Bobrowski C., Wspomnienia ze stulecia, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985.
• Brus W., Spór o rolę planu centralnego, w: Dyskusja o polskim modelu gospodarczym, KiW, Warszawa 1957.
• Bugaj R., O sobie i innych, The Facto, Warszawa 2010.
• Dyskusja o polskim modelu gospodarczym, KiW, Warszawa 1957.
• Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Wydawnictwo „Aneks”, Londyn 1994.
• Grala D., Reformy gospodarcze w PRL (1982–1989). Próba uratowania socjalizmu, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2005.
• Grzybek D., Polityczne konsekwencje idei ekonomicznych w myśli polskiej 1869–1939, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012.
• Kalecki M., Rady robotnicze a centralne planowanie, w: Dyskusja o polskim modelu gospodarczym, KiW, Warszawa 1957.
• Karpiński J., Wykres gorączki. Polska pod rządami komunistycznymi, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.
• Kowalik T., Spory o ustrój społeczno-gospodarczy w Polsce. Lata 1944–1948, Wydawnictwo Key Text, INE PAN, Warszawa 2006.
• Kowalik T., O lepszy ład społeczno-ekonomiczny, red. nauk. P. Kozłowski, PTE, Warszawa 2013.
• Kurowski S., Model a cele gospodarki narodowej, w: Dyskusja o polskim modelu gospodarczym, KiW, Warszawa 1957.
• Kurowski S., Doktrynalne uwarunkowania kryzysu gospodarczego w PRL, Kooperatywa wydawnicza „Wyzwolenie”, Wrocław 1980.
• Lange O., Budowa nowego modelu gospodarczego musi oprzeć się na dynamice klasy robotniczej i socjalistycznej inteligencji, w: Dyskusja o polskim modelu gospodarczym, KiW, Warszawa 1957.
• Lipiński E., Karol Marks i zagadnienia współczesności, PWN, Warszawa 1969.
• Lipiński E., Kształtowanie potrzeb, „Kultura i Społeczeństwo” 1970, nr 1.
• Lipiński E., List Otwarty do tow. E. Gierka, „Kultura” 1976, nr 6.
• Lipiński E., Model gospodarczy, w: Encyklopedia Współczesna 1958.
• Lipiński E., „Model” gospodarki socjalistycznej, „Nowe Drogi” 1956, nr 11–12.
• Lipiński E., „Model” gospodarki socjalistycznej, w: Dyskusja o polskim modelu gospodarczym, KiW, Warszawa 1957.
• Lipiński E., O ekonomii tworzenia i potrzeb, „Polska” 1971, nr 6.
• Lipiński E., O przedmiocie ekonomii i prawach ekonomicznych, w: Przełomowy rok 1946 a współczesność, red. nauk. Z. Sadowski, PTE, Warszawa 2007.
• Lipiński E., Poglądy ekonomiczne Mikołaja Kopernika, PWN, Warszawa 1955.
• Lipiński E., Prace Stalina o językoznawstwie a nauki ekonomiczne, „Ekonomista” 1950, nr 4.
• Lipiński E., Problemy, pytania, wątpliwości. Z warsztatu ekonomisty, PWE, Warszawa 1981.
• Lipiński E., Przedmiot ekonomii politycznej i obiektywny charakter praw ekonomicznych, „Ekonomista” 1953, nr 1.
• Lipiński E., Rewizje, PWN, Warszawa 1958.
• Lipiński E., Rozkwit polskiej myśli ekonomicznej w pierwszej połowie XVII wieku, „Nauka Polska” 1954, nr 3.
• Lipiński E., Rozwój myśli ekonomicznej, PWN, Warszawa 1951 (wyd. 2 1953).
• Lipiński E., System wartości społeczeństwa socjalistycznego (perspektywy rozwoju), „Życie Gospodarcze” 1972, nr 28.
• Lipiński E., Wartość użytkowa w ekonomii socjalizmu, „Ekonomista” 1948, nr 4.
• Lipowski A., Mechanizm rynkowy w gospodarce polskiej. Podstawy teoretyczne, perspektywy, dylematy, PWE, Warszawa 1988.
• Łukawer E., O tych z najwyższej półki, czyli rzecz o sprawie naszego środowiska ekonomicznego, PTE, Kraków 2008.
• Młynarski F., Funkcja trzeciego sektora w gospodarstwie socjalistycznym, w: Dyskusja o polskim modelu gospodarczym, KiW, Warszawa 1957.
• Nasar S., Wielkie poszukiwanie. Historia ekonomicznego geniuszu, MT Biznes, Warszawa 2012.
• Polska reforma gospodarcza, oprac. Władysław Baka, PWE, Warszawa 1983.
• Pomian K., Filozofowie w świecie polityki. Eseje 1957–1974, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004.
• Projekt programu Polskiej Partii Socjalistycznej, lipiec 1945 r., w: Polska w latach 1944–1948, red. A. Hutnikiewicz, A. Wątor, Wyd. Naukowe Uniwerstytetu Szczecińskiego, Szczecin 1998.
• Prokopczuk J. (J.Pr.), Socjalizm, w: Mała encyklopedia ekonomiczna, PWE, Warszawa 1962.
• Sadowski Z., Przez ciekawe czasy. Rozmowy z Pawłem Kozłowskim o życiu, ludziach i zdarzeniach, PTE, INE PAN, Warszawa 2011.
• Schumpeter J.A., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, PWN, Warszawa 1995.
• Skórzyński J., Siła bezsilnych. Historia Komitetu Obrony Robotników, Świat Książki, Warszawa 2012.
• Słownik Wyrazów Obcych, PWN, Warszawa 1997.
• Socjalizm – utopia i rzeczywistość. Rozmowa z profesorem Edwardem Lipińskim, „Kultura” 1986, nr 10.
• Stalin J., Ekonomiczne problemy socjalizmu w ZSRR, KiW, Warszawa 1952.
• Wilczyński W., Zerwać ze stalinowskim modelem, „Wektory Gospodarki” 1988, nr 8.
• Wilczyński W., Trudna droga do gospodarki rynkowej, „Wektory Gospodarki” 1989, nr 11/12.
• Wilczyński W., Wyjście ze ślepej uliczki, w: Poznaniacy – portretów kopa i trochę, Wydawnictwo W Drodze, Poznań 1997.
• Winiecki J., Urodzaj na fałszywych proroków, w: Gospodarka bez ekonoma, red. J. Winiecki, Polskie Wydawnictwa Profesjonalne, Warszawa 2006.