Kształtowanie się związków funkcjonalnych pomiędzy zespołem pałacowo-parkowym a częścią gospodarczą wilanowskiej nieruchomości ziemskiej

• Authors: Kłusek Mirosław

Title variants

PL

Formation of functional relationships between the palace-park complex and the economic side of the wilanów land estate

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wilanowska nieruchomość ziemska objęta jedną księgą hipoteczną pod nazwą „Dobra Ziemskie Wilanów” stanowiła nierozerwalną całość organizacyjną i gospodarczą, w której jednak wyróżnić można kilka części funkcjonalnych. Do pierwszej należał pałac w Wilanowie, muzeum i park wilanowski, drugą figurującą w bilansach dóbr i interesów Adama hr. Branickiego pod nazwą gospodarstwo rolne tworzyły: gospodarstwa rolne i mleczne z terenu wilanowskiej nieruchomości ziemskiej oraz dział dzierżawy. Kolejne części stanowiły lasy wilanowskie i ogrody oraz sady wilanowskie - od 1936/37 r. określane mianem ogrodów wilanowskich. Związki funkcjonalne, głównie gospodarcze, pomiędzy poszczególnymi częściami wilanowskiej nieruchomości ziemskiej zacieśniały się tworząc kompleks ekonomicznie uzależnionych od siebie elementów stanowiący zorganizowaną jednostkę gospodarczą. Z przeprowadzonych badań naukowych dotyczących związków funkcjonalnych pomiędzy zespołem pałacowo-parkowym a częścią gospodarczą wilanowskiej nieruchomości ziemskiej wynika, iż związki funkcjonalne pomiędzy zespołem pałacowo-parkowym wilanowskiej nieruchomości ziemskiej, a częścią gospodarczą należy rozumieć jako wzajemną zależność niezbędną dla prawidłowego funkcjonowania całego majątku ziemskiego. Niemożliwym byłoby prowadzenie działalności rolniczej (produkcyjnej) bez dobrej organizacji pracy (planowania, nadzoru, zbytu). Funkcjonowanie zaplecza administracyjno-księgowego, które było zlokalizowane w najbliższym otoczeniu pałacu nie miałoby racji bytu bez tej części nieruchomości, która służyła produkcji rolnej.

EN

The Wilanow land property entered in the Land and Mortgage Register and called "Dobra Ziemskie Wilanów" was an indivisible organizational and economic entity, however, several functional parts of it can be distinguished. The first part comprised the palace in Wilanow, the museum and the Wilanów park, the second one `named the farm` in the balance book of lands and interests of count Adam Branicki consisted of agricultural and dairy farms from the Wilanów land and leaseholds. The next elements were the Wilanow forests and the gardens and orchards of Wilanów - from 1936/37 named Wilanow gardens. Functional links, mainly of an economic nature, between the parts of the Wilanów land property tightened, creating a complex of economically dependent elements constituting an organized economic unit The research conducted on the functional relationships between the palace along with the park complex and the economic part of the Wilanów land property shows that they should be understood as a necessary interrelation of the proper functioning of the entire estate. It would be impossible to do farming (production) without good work organization (planning, supervision, sales). The operation of the administrative and accounting facilities that were located in the closest vicinity of the palace would not have been possible without that part of the property that served for agricultural production.

Keywords

PL

majątek ziemski; produkcja rolnicza; rezydencja ziemska; gospodarstwo rolne.

EN

land estate; agricultural production; farm; land residence

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2017
• Issue: 1(2)
• Pages: 5-26

Contributors

author

Kłusek Mirosław

• Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

References

• Archiwum Akt Nowych, Polska Partia Robotnicza. Komitet Centralny w Warszawie (PPR KC), sygn. 295/XII –253
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Gospodarcze Wilanowskie (AGWiL), Allegata kasowe, sygn. 185, 3435, 3436, 3437, 3446, 3447, 3448, 3450, 3453, 3455, 3456, 3458, 3459, 3460, 3462, 3464, 3466, 3469, 3472, 3474, 3478-3483
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Gospodarcze Wilanowskie (AGWiL), Dział XV, sygn. 2
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Gospodarcze Wilanowskie (AGWiL), Dział XVI, sygn. 367, 368, 370, 371, 372, 373, 374, 375
• Archiwum Muzeum Narodowego w Warszawie, sygn. 693, Pismo Regierung des Generalgouvernements Hauptabteilung Wirtschaft Abteilung Treuhandverwaltung Der Leiter der Abteilung radca ministerialny Plodeck do adwokata Schmidta w sprawie Besitz des Grafen Adam Branicki in Wilanow z 15 grudnia 1941 r. (Regierung…)
• Archiwum Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, DA 83, Pismo dyrektora Warszawskiej Izby Rolniczej Wł. Dzięciołowskiego do Adama Branickiego z 27 stycznia 1939 r. (Pismo…) , s. 1.
• Archiwum Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, DA 83, Warszawska Izba Rolnicza – wyjaśnienia (Warszawska…).
• Archiwum Państwowe m. st. Warszawy, Kancelaria Walerego Romana notariusza w Warszawie (Kancelaria…), sygn. 34, 35
• Archiwum Państwowe m. st. Warszawy, Komitet Wojewódzki Polskiej Partii Robotniczej w Warszawie (KWPPR), sygn. 286, 295
• Centrum Europejskie Natolin, Plan sytuacyjno – wysokościowy parku Natolin z pomiaru dokonanego w 1947 r. (Plan…)
• Głuchowski K., Szpakowski P., 2011, Ad Villam Novam. Materiały do dziejów rezydencji t. V, Warszawa.
• Kłusek M., 2011 A, Dokumenty do dziejów wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Seria A. XX wiek. Tom I. Bilanse Dóbr i Interesów Adama hr. Branickiego za lata 1928/1929, 1929/1930, 1931/1932, 1932/1933, 1933/1934, 1934/1935, 1935/1936 oraz Bilans Dóbr Wilanowskich i Interesów Adama hr. Branickiego za rok 1937/1938, Kraków.
• Kłusek M., 2011 B, Wilanowska nieruchomość ziemska i jej funkcjonowanie w latach 1935-1939, „Krakowskie Studia Małopolskie”, nr 15, s. 24-52.
• Kłusek M., 2011 C, Gospodarka rolna w zespole pałacowo-parkowym w Wilanowie do 1945 r. w świetle dokumentów kasowych, „Krakowskie Studia Małopolskie”, nr 16, s. 303-320.
• Kłusek M., 2012 A, Dokumenty do dziejów wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Seria A. XX wiek. Tom II. Produkcja rolna w świetle dokumentów kasowych w latach 1936-1940, s. 34.
• Kłusek M., 2012 B, Związki funkcjonalne Natolina z wilanowską nieruchomością ziemską, „Krakowskie Studia Małopolskie”, nr 17, s. 151-165.
• Kłusek M., 2012 C, Związki funkcjonalne Natolina z wilanowską nieruchomością ziemską podczas II wojny światowej w świetle materiałów źródłowych, „Krakowskie Studia Małopolskie” , nr 17, s. 228-251.
• Kłusek M., 2015 A, Dokumenty do dziejów wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Seria A. XX wiek. Tom IV. Księga pomocnicza i dziennik – księga główna za rok gospodarczy 1939/1940, Kraków.
• Kłusek M., 2015 B, Dokumenty do dziejów wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Seria A. XX wiek. Tom III. Sytuacja finansowa i działalność rolna w roku gospodarczym 1938/1939 w świetle dowodów kasowych,
• Kraków.
• Kłusek M., 2016, Dokumenty do dziejów wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Seria A. XX wiek. Tom V. Wykazy i obliczenia pomocnicze do zamknięcia rachunkowego na 30 kwietnia 1940 r. i dowody materiałowe za miesiąc czerwiec 1940 r., Kraków.
• Smoleńska B., 1975, Struktura i funkcjonowanie zarządu dóbr Wilanów (1800-1864), Poznań.