Dramaturg jako archiwista. O stylu montażu dokumentalnego Witolda Wandurskiego i sceny robotniczej

• Authors: Dorak-Wojakowska Lilianna

Title variants

EN

Playwright as an archivist. About Witold Wandurski’s style of editing a documentary and the Workers’ Stage

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje specyfikę sceny robotniczej międzywojennej twórczości teatralnej Witolda Wandurskiego, którego propozycja reformy teatru polskiego wiązała się z projektem połączenia rozwiązań formalnych z reinterpretacją materiału historycznego. Celem rozważań jest próba odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób specyfika sceny robotniczej wpłynęła na kształt polskiego teatru awangardowego, zmianę warunków percepcji przedstawienia teatralnego pod wpływem nowych wynalazków technologicznych, których efektem było także zastąpienie dramatopisarza postacią dramaturga jako teatralnego symbolu przemian na polu sztuki nowoczesnej.

EN

The article describes a unique nature of the Workers’ Stage in the Inter-War period theatre activity of Witold Wandurski, whose proposal for reforming the Polish theatre involved combining formal solutions with a reinterpretation of historical material. The aim of this work is to answer the question how the unique nature of the Workers’ Stage shaped the Polish Avant-garde theatre, as well as how it altered the perception of a theatre performance as a result of introducing new technological inventions, the effect of which was the replacement of a dramatist with a playwright, who then became a theatrical symbol of transformations in modern art.

Keywords

PL

Witold Wandurski; scena robotnicza; teatr awangardowy; montaż; faktomontaż; filmowość dramaturgii teatralnej

EN

Workers’ Stage; Witold Wandurski; Avant-garde theatre; editing; documentary theatre; film features of theatre drama

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
• Year: 2019
• Issue: 11(2) "Teatr w edukacji, terapii i profilaktyce"
• Pages: 20-35

Contributors

author

Dorak-Wojakowska Lilianna

• Akademia Ignatianum w Krakowie

References

• Benjamin Walter. 1977. Co to jest teatr epicki? K. Krzemień-Ojak (przeł.). W Brecht w oczach krytyki światowej. R. Szydłowski (wyb.). Warszawa. 14–28.
• Benjamin Walter. 2003. Qu`est-ce que le théâtre épique? (1939). W tegoż. Essais sur Brecht. Paris. 45–48.
• Benjamin Walter. 1996. Twórca jako wytwórca, J. Sikorski (przeł.). W tegoż. Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty. H. Orłowski (wyb. i oprac.). Poznań. 163–178.
• Brecht Bertolt. 1955. „Małe organon dla teatru”. A. Sowiński (przeł.). Pamiętnik Teatralny z. 1. 39–62.
• Bocheńska Jadwiga. 1977. Wstęp. W Irzykowski Karol. X Muza. Zagadnienia estetyczne kina. Warszawa. 5–25.
• Didi-Huberman Georges. 2011. Strategie obrazów. Oko historii 1. J. Margański (przeł.). Warszawa–Kraków.
• Dudzińska Katarzyna. 2017. Jak „wypaczyć” teatr? Budowa teatru proletariackiego w „Dźwigni”. W Robotnik. Performanse pamięci. A. Adamiecka-Sitek, D. Sajewska, D. Sosnowska (red.). Warszawa. 163–201.
• Duniec Krystyna. 2017. Śmierć na gruszy, czyli robotnicy. W tejże. Dwudziestolecie. Przedstawienia. Warszawa. 95–163.
• Giżycki Marcin. 1990. Leon Schiller a kino. W Leon Schiller w stulecie urodzin 1887–1987. L. Kuchtówna, B. Lasocka (red.). Warszawa. 152–163.
• Karwacka Helena. 1968. Witold Wandurski. Łódź.
• Karwacka Helena. 1981. „Witold Wandurski o kinie i filmie”. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Litteraria nr 2. 149–159.
• Karwacka Helena. 1993. Łódzka publiczność teatralna lat międzywojennych. W Sto lat stałej sceny polskiej w Łodzi 1888–1988. A. Kuligowska (red.). Łódź. 217–251.
• Kosiński Dariusz. 2017. (Re)forma. Zasadnicze idee i cechy charakterystyczne polskiej awangardy teatralnej. W Awangarda teatralna w Europie Środkowo-Wschodniej. Wybór tekstów źródłowych. E. Guderian-Czaplińska, M. Leyko (red.). Warszawa. 201–208.
• Kuligowska-Korzeniewska Anna (red.). 2015. Faktomontaże Leona Schillera. Warszawa.
• Lipko-Konieczna Justyna. 2017. Aktorka, propagandystka, heroina. O teatralnej drodze Antoniny Sokolicz. W Aktorka/emancypacje. A. Chałupnik (red.). Warszawa. 91–105.
• Łunaczarski Anatol. 1964. Pisma wybrane. t. II. M. Orlański (wyb.). Warszawa.
• Marczak-Oborski Stanisław. 1973. „Teatr romantyczny, rewolucyjny i polityczny”. Teksty nr 3(9). 52–67.
• Osińska Katarzyna. 2008. „Ewolucja widowisk masowych w Związku Radzieckim (od roku 1917 do lat trzydziestych)”. Konteksty nr 2(281). 154–175.
• Piscator Erwin. 2009. O podstawach i zadaniach teatru proletariackiego (1920).
• M. Leyko (przeł.), w: Ekspresjonizm w teatrze niemieckim. W. Dudzik, M. Leyko (wyb. i oprac.). Gdańsk. 153–158.
• Sajewska Dorota. 2017. Fabryka jako scena zbrodni. Rekonstrukcje. W Robotnik. Performanse pamięci. A. Adamiecka-Sitek, D. Sajewska, D. Sosnowska (red.). Warszawa. 25–72.
• Schiller Leon. 1983. Teatr jutra, W Droga przez teatr 1924–1939. Warszawa. 81–105 [pierwodruk: 1928. Wiek XX nr 1].
• Schiller Leon. 1983. Upadek teatru burżuazyjnego).W Droga przez teatr 1924–1939. J. Timoszewicz (oprac.). Warszawa. 51–53 [pierwodruk: 1959. Teatr nr 5. 6–11].
• Timoszewicz Jerzy (oprac.). 1996. Rozmowy z Leonem Schillerem. Wywiady i autowywiady 1923–1953. Warszawa.
• Wandurski Witold. 1925a. „Ewolucja Meyerholda”. Życie Teatru nr 38–39. 295–299.
• Wandurski Witold. 1973 [1925b]. Forma istotą twórczości teatralnej. W Myśl teatralna polskiej awangardy 1919–1939. Antologia. S. Marczak-Oborski, L. Kuchtówna (wyb. i oprac.). Warszawa. 382–383 [pierwodruk: 1925. Życie Teatru nr 50/52.
• Wandurski Witold. 1921. „Kino, teatr a literatura”. Robotnik 29 XII. 4–5.
• Wandurski Witold. 1925c. „Kniaź Patiomkin”. Życie Teatru nr 10. 77–79.
• Wandurski Witold. 1924. „Nowoczesny dramat niemiecki (Szkic informacyjny)”. Listy z Teatru nr 3. 74–78.
• Wandurski Witold. 1970. Plakaty sceniczne. H. Karwacka (oprac.) Łódź.
• Wandurski Witold. 1973 [1927]. Scena Robotnicza w Łodzi. W Myśl teatralna polskiej awangardy 1919–1939. Antologia. S. Marczak-Oborski, L. Kuchtówna (wyb. i oprac.). Warszawa. 319–335 [pierwodruk: 1927. Dźwignia nr 4. 19–32].
• Wandurski Witold. 1974 [1923]. Upodobania estetyczne proletariatu. W Polskie Sceny Robotnicze 1918-1939. Wybór dokumentów i relacji. E. i M. Wodnarowie (oprac.). Warszawa. 105–109.

Identifiers

DOI

10.24917/20837275.11.2.2