Muhiry tatarskie jako dzieła sztuki – semantyka, stylistyka, poetyka

• Authors: Czerwonnaja Swietłana

Title variants

EN

Tatar Muhirs as Works of Art – Semantics, Stylistics, Poetics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Muhiry zajmują szczególne miejsce w kulturze artystycznej Tatarów litewskich i należą do nowoczesnej kultury muzułmańskiej. Pochodzą one z książek (kitabów, chamaiłów), rękopisów ozdobionych ornamentami oraz magicznymi znakami. Na szczególną uwagę zasługują muhiry z przedstawieniami meczetów (rysunki, podobizny dzieła architektonicznego), ubogaconymi fantazją artysty. Najważniejsza jest tu symboliczna i metaforyczna interpretacja meczetu jako znaku wiary, duchowości, Bożego błogosławieństwa. Muhir z przedstawieniem meczetu zawiera ideę „jednego wspólnego domu”, „jednej wspólnej świątyni”, „jednego wspólnego świata”, „jednego światła dla wszystkich”. Zawieszony na ścianie domu mieszkalnego bądź meczetu muhir znaczy tyle, co okno na świat. Obserwacje autorki udokumentowane zostały bogatą bibliografią oraz badaniami terenowymi przeprowadzonymi w latach 2013-2018 w Kruszynianach, Bohonikach, a także na Litwie i Białorusi.

EN

Muhirs occupy a distinctive position in the artistic culture of the Lithuanian Tatars and belong to modern Muslim culture. They come from books (kitabs, chamails), manuscripts decorated with ornaments and magic signs. Particularly noteworthy are muhirs with representations of mosques (drawings, images of architectural works), enriched by the artist’s fantasy. The most important here is the symbolic and metaphorical interpretation of the mosque as a sign of faith, spirituality, God’s blessing. Muhir with the representation of a mosque contains the idea of ”one common house”, “one common temple”, “one common world”, “one light for all”. Hanged on the wall of a residential house or mosque, muhir means as much as a window to the world. The author’s observations are documented by a rich bibliography and field research conducted in 2013-2018 in Kruszyniany, Bohoniki, as well as in Lithuania and Belarus.

Keywords

PL

kultura Tatarów litewskich; muhiry; sztuka islamska; sztuka wizualna; tradycja manuskryptów-kitabów

EN

Lithuanian Tatar culture; muhirs; Islamic art; visual art; the tradition of kitab manuscripts

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2019
• Issue: 2
• Pages: 23-42

Dates

published

2019-12-31

Contributors

author

Czerwonnaja Swietłana

References

• A. Drozd, M. Dziekan, T. Majda, Meczety i cmentarze Tatarów polsko-litewskich. Katalog zabytków tatarskich, t. 2, Warszawa 1999
• A. Drozd, M. Dziekan, T. Majda, Piśmiennictwo i muhiry Tatarów polsko-litewskich. Katalog zabytków tatarskich, t. 3, Warszawa 2000
• A. Newid Mehr, Der schiitische Islam in Bildern. Rituale und Heilige, München 2006
• A. Woronowicz, Kitab Tatarów litewskich i jego zawartość, „Rocznik Tatarski”, t. 2, 1935
• Cz. Łapicz, Kitab Tatarów litewsko-polskich (paleografia, grafia, język), Toruń 1986
• Cz. Łapicz, Zawartość treściowa kitabu Tatarów litewsko-polskich, „Acta Baltico-Slavica”, t. 20, 1991
• I. Ahmad Mohammad, Painting in Islam between Prohibition and Aversion, İstanbul 1996
• M. Cywińska, Powrót do Kruszynian, „Rocznik Tatarów Polskich”, nr 1, 1993
• M. Konopacki, Piśmiennictwo Tatarów polsko-litewskich w nauce polskiej i obcej, „Przegląd Orientalistyczny”, t. 59, nr 3, 1966
• S. Chazbijewicz, Meczet tatarski w Wilnie, [w:] S. Chazbijewicz, Krym i Wilno, Gdańsk 1990
• S. Chazbijewicz, Oniryczne portale, [w:] M. Czachorowski i in., Trzy źródła, Białystok 2017
• S. Chazbijewicz, Rubai’jjat albo czterowiersze, Gdynia 1997
• S. Naef, Bilder und Bilderverbot im Islam, Vom Koran bis zum Karikaturenstreit, München 2007
• S. Stocchi, L’Islam nelle stampe / Islam in Prints, Milano 1988
• Д. Валеева, В миниатюрах душа народа (Р. Загидуллин), «Идель» (Казань), nr 4, 1991
• Д. Васильева, Шиитская иконография: парде и шамайел в собраниях Санкт-Петербурга, [w:] Россия и Иран: диалог культур. Международная научная конференция (г. Москва, 27 – 28 октября 2006 г.). Тезисы докладов и выступлений, Москва 2006
• И. Алексеев, Владимир Бобровников (red.), Татарский шамаиль: слово и образ, Каталог выставки, Москва 2009
• Р. Шагеева, Искусство восточной каллиграфии и татарские шамаили, [w:] Ислам в Поволжье: история и проблемы изучения. Материалы научной конференции 1989 года, Казань 2000
• Р. Шамсутов, Божественный свет Слова в искусстве татарского шамаиля, [w:] Тезисы Международной конференции «Прометей – 2000», Казань 2000
• Р. Шамсутов, Слово и образ в татарском шамаиле от прошлого донастоящего, Казань 2003
• Р. Шамсутов, Теоретические аспекты изучения татарских шамаилей, [w:] Гузель Валеева-Сулейманова (red.), Искусство и этнос: новые парадигмы, Казань 2002
• С. Червонная, Искусство Татарии. История изобразительного искусства и архитектуры с древнейших времен до 1917 года, Москва 1987

Identifiers

ISSN

1233-9717