„Pamięć, która jest trwalsza od prochów…” – rzecz o Annie Wazównie i mowie Martina Opitza jej poświęconej

• Authors: Wicha Monika

Title variants

EN

“Memory stronger than ashes...” – on Anna Vasa of Sweden and a funeral speech by Martin Opitz devoted to her

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article deals with the funeral of Anna Vasa, the sister of the Polish ruler Sigismund III Vasa. Young Anna Vasa decided to change her religion which influenced her further life. In consequence, her remains could not receive a solemn funeral for the next 11 years following her death. This text aims at analysing the work by German author Martin Opitz, which was ordered in commemoration by the Swedish princess’ nephew, Wladyslaw IV. Martin Opitz’s work, which undoubtedly brought him fame, is being analysed based on the rhetoric devices used by the author as well as the parenetic model of a woman that he created, based on the examples of the virtues of the deceased princess.

Keywords

PL

Martin Opitz; mowa pogrzebowa; funeralia; Anna Wazówna; panegiryk; retoryka

EN

Martin Opitz; funeral speech; funeralia; Anna Vasa of Sweden; panegyric; rhetoric

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2018
• Volume: 2 (9)
• Pages: 19-35

Dates

published

2018-01-01

Contributors

author

Wicha Monika

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• Opitz, M. (2000). Panegyricus serenissimae Suecorum Gothorum ac Vandalorum principis Annae heroinae praestantissimae honori piaeque memoriae consecratus [...]. Panegiryk poświęcony chwale i pobożnej pamięci najjaśniejszej Szwedów, Gotów i Wandali księżnej Anny bohaterki najszlachetniejszej [...]. Wyd. i tłum. I. Mikołajczyk. Folia Toruniensia, 1, 73–89.
• Bannet, I., Szyrocki, M. (1979). Opitz von Boberfeld Martin. W: E. Rostworowski (red.), Polski słownik biograficzny. T. 24 (s. 126–127). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Besala, J. (2010). Stefan Batory. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Curtius, E.R. (1997). Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Tłum. i oprac. A. Borowski. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Garber, K., Klaus. (1998). Opitz von Boberfel(d)t Martin. Neue Deutsche Biographie, 19, 552–554.
• Kicińska, U. (2014). Ceremonia pogrzebowa w drukach żałobnych XVII i XVIII wieku. Kwartalnik Kultury Materialnej, 62 (3), 421–429.
• Krzywy, R. (2006). Panegiryk. W: Gazda, G., Tynecka-Makowska, S. (red.), Słownik rodzajów i gatunków literackich. (s. 509–511). Kraków: TAiWPN Universitas.
• Kurkowska, G. (1995). Anna Wazówna (1568–1625). Polskie losy szwedzkiej królewny. Toruń: Towarzystwo Naukowe.
• Lausberg, H. (2002). Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze. Tłum. A. Gorzkowski. Bydgoszcz: Homini.
• Lechicki, C. (1932). Mecenat Zygmunta III Wazy i życie umysłowe na jego dworze. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki Warszawa – Pałac Staszica.
• Letkiewicz, E. (2003). Wiara w magiczną moc klejnotów w Polsce w czasach renesansu i baroku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Lisowski, W. (2006). Lekarze w służbie królów i hetmanów polskich. Skalpel. Biuletyn Informacyjny Wojskowej Izby Lekarskiej, 15 (2), 14–18.
• Maciak, D. (1990). Anna Wazówna. Zarys biografii. Rocznik Teologiczny, 32 (2), 287–306.
• Matwijowski, K. (1989). Życie kulturalne w Głogowie w czasach nowożytnych. W: K. Matwijowski (red.), Materiały do dziejów Głogowa. Wrocław: Towarzystwo Ziemi Głogowskiej.
• Metzger, A.E. (1994). Reading Andreas Gryphius. Critical trends 1664–1993 (s. 93–120). Columbia: Camden House.
• Mikołajczyk, I. (2000). Martin Opitz w hołdzie Annie Wazównie. Folia Toruniensia, 1, 69–72.
• Muntzker, M. (1887). Opitz Martin. W: Allgemaine deutsche Biographie. Bd. 24, Von Noort–Ovelacker (s. 370–378). Leipzig: Duncker & Humblot.
• Nowak, K. Opitz (Opitius) Martin. Pobrane z: http://www.glogow.pl/ezg/index.php/Opitz_%28Opitius%29_Martin (13.01.2019).
• Ojcewicz, G. (2013). Pamflet na szwedzką królewnę jako źródło wiedzy o „szpetnej czarownicy”, czyli o Annie Wazównie. Acta Neophilologica, 15 (1), 299–322.
• Popiołek, B. (2017). Pompa funebris w staropolskich relacjach pogrzebowych. Pobrane z: http://www.wilanow-palac.pl/pompa_funebris_w_staropolskich_relacjach_pogrzebowych.html (11.01.2019).
• Riedel, V. (2000). Antikerezeption in der deutschen Literatur von Renaissance-Humanismus bis zur Gegenwart. Stuttgart: J.B. Metzler.
• Saar-Kozłowska, A. (1995). Infantka Szwecji i Polski Anna Wazówna. Legenda i rzeczywistość. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Mikołaja Kopernika.
• Saar-Kozłowska, A. (1996). Śmierć i problemy pochówku Anny Wazówny w Brodnicy. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, 27, 45–94.
• Saar-Kozłowska, A. (2001). Polskie lata Anny Wazówny. Przyczynek do badań nad osobowością postaci w świetle nowo poznanych źródeł. Almanach Historyczny, 3, 39–71.
• Saar-Kozłowska, A. (2012). Anna Wazówna i Waleriusz Herberger. Dwie drogi spełnienia nakazów wiary. W: P. Klinta, M. Małkus, K. Szymańska (red.), Kościół imienia Żłóbka Chrystusa we Wschowie na tle procesu
• konfesjonalizacji w krajach Europy Środkowej (s. 324–343).Wschowa: Stowarzyszenie Czas A.R.T.
• Saar-Kozłowska, A. (2013). Szczęśliwość wieczna królewny Anny Wazówny: w orszaku zbawionych w panegiryku żałobnym Marcina Opitza oraz w trzecim niebie, o którym pisała do pastora Herbergera.
• W: P. Klinta, M. Małkus, K. Szymańska (red.), Kultura radości na Ziemi Wschowskiej. Obraz uroczystości, jubileuszy, wizyt gości, świąt (s. 307–343). Wschowa: Stowarzyszenie Czas A.R.T.
• Samp, J. (1989). Pióro i dżuma. Pomerania, 10, 15–17.
• Salmonowicz, S. (1977). Martin Opitz i środowisko intelektualne toruńskie lat trzydziestych XVII w. Acta Universitatis Nicolai Copernici, 11 (74), 53–70.
• Salmonowicz, S. (1986). Z dziejów wyznaniowych Torunia na przełomie XVI/XVII wieku, Rocznik Toruński, 17, 235–243.
• Syreniusz, S. (1613). Zielnik, herbarzem z języka łacińskiego zowią, to jest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutków, mocy ziół [...]. Kraków: druk. Bazylego Skalskiego.
• Szafrańska, M. (2012). Ogród niewielki przy warszawskim zamku Wazów. Kronika Zamkowa. Biuletyn informacyjny Zamku Królewskiego w Warszawie, (1-2), 19–46.
• Szymanowski, W. (1844). Dykcyjonarz biograficzno-historyczny, czyli krótkie wspomnienia żywotów ludzi wsławionych cnotą, nauką, przemysłem, męstwem, wynalazkami, błędami. Od początku świata do najnowszych czasów. T.2. Warszawa: nakł. Gustawa Leona Glücksberga.
• Ślusarczyk, D. (2013). Muzyka w luterańskim zborze w pierwszych wiekach reformacji. Pro Musica Sacra. Czasopismo Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie poświęcone muzyce kościelnej, (11), 163–172.