Z filologii śledczej. Pisarze rosyjscy w archiwum Wasilija Mitrochina

• Authors: Ojcewicz Grzegorz

Title variants

EN

From Investigative Philology. Russian Writers in Vasili Mitrokhin’s Archive

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zostaje poruszona kwestia występowania nazwisk znanych pisarzy rosyjskich w książce Archiwum Mitrochina. Jest ona źródłem przerażającej wiedzy o działaniach sowieckich służb bezpieczeństwa państwowego od 1918 do 1984 roku. Wasilij Mitrochin jako pracownik Wydziału Archiwów Pierwszego Głównego Zarządu KGB ZSRR zgromadził między 1956 a 1984 rokiem wyciągi z tysięcy tajnych dokumentów KGB, które następnie przekazał brytyjskim służbom specjalnym. Wypisy Mitrochina ujawniają nie tylko dane o różnorodnych operacjach wywiadowczych ZSRR za granicą, lecz obnażają także perfidię i przemoc władzy sowieckiej w stosunku do obywateli, którzy sprzeciwiali się totalitaryzmowi i łamaniu praw człowieka w Kraju Rad. Jak wynika z danych zawartych w Archiwum Mitrochina, KGB niezwykle skrupulatnie inwigilowało środowiska twórców rosyjskich i z wyjątkowym cynizmem prześladowało wybitne indywidualności, których twórczość Kreml uznawał za niebezpieczną dla trwałości komunistycznego państwa. W analizowanej książce znalazły się w różnych kontekstach kulturowo-politycznych informacje o takich pisarzach (i niekiedy zarazem dysydentach), jak Władimir Bukowski, Michaił Bułhakow, Julij Daniel, Aleksandr Hercen, Władimir Maksimow, Boris Pasternak, Andriej Siniawski, Aleksandr Sołżenicyn, Aleksiej Tołstoj i Lew Tołstoj.

EN

The paper discusses the question of names of famous Russian writers listed in the book entitled The Mitrokhin Archive. The book is a source of terrifying knowledge on the activities of the Soviet security services over the years 1918–1984. Vasili Mitrokhin, an employee of the Archives Department of the First Main Directorate of the Committee for State Security (KGB) under the USSR council of ministers, between 1956 and 1984 gathered notes from thousands of classified KGB documents and transferred them to the British special services. Not only do Mitrokhin’s notes reveal information on various intelligence operations carried out by USSR abroad, but they also expose the perfidy and violence showcased by the Soviet authorities towards those citizens who defied the totalitarian rule and human rights violation in the country. As can be concluded from the data collected in The Mitrokhin Archive, the KGB kept the Russian creative circles under heavy scrutiny and cynically persecuted those exceptional individuals whose creative output was deemed by the Kremlin as dangerous to the preservation of the Communist state. The book, which is the subject of this analysis, provides information – in various cultural and social contexts – on such writers (oftentimes dissidents as well) as Vladimir Bukovsky, Mikhail Bulgakov, Yuli Daniel, Aleksandr Herzen, Vladimir Maksimov, Boris Pasternak, Andrei Sinyavsky, Aleksandr Solzhenitsyn, Aleksey Tolstoy and Leo Tolstoy.

Keywords

PL

archiwum Wasilija Mitrochina prześladowania w ZSRR; aparat sowieckiej przemocy; rosyjscy dysydenci

EN

Vasili Mitrokhin’s archive; persecution in the Soviet Union; the Soviet violence apparatus; Russian dissidents

• Publisher: Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
• Journal: Studia Rossica Gedanensia
• Year: 2019
• Issue: 6
• Pages: 157-182

Dates

published

2019-12-28

Contributors

author

Ojcewicz Grzegorz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

References

• Andrew, Ch., Mitrochin, W. (2006). Archiwum Mitrochina, KGB i świat. T. 2. Tłum. K. Bażyńska-Chojnacka i P. Chojnacki. Poznań: Rebis.
• Andrew, Ch., Mitrochin, W. (2001). Archiwum Mitrochina. KGB w Europie i na Zachodzie. Tłum. M. M. Brzeska i R. Brzeski. Warszawa Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
• Andrew, Ch., Mitrochin, W. (2009). Archiwum Mitrochina, KGB w Europie i na Zachodzie. T. 1. Tłum. M. M. Brzeska i R. Brzeski. Poznań: Rebis
• Andrew, Ch., Mitrokhin, V. (2000). The Mitrokhin Archive: The KGB in Europe and the West. Eastbourne: Gardners Books.
• Drawicz, A. (1988). Dobro pamięci zapłacone cierpieniem (Lidia Czukowska o Annie Achmatowej). W: Spór o Rosję i inne szkice z lat 1976–1989, Londyn: Polonia.
• Kasack, W. (1996). Leksykon literatury rosyjskiej XX wieku. Przekł., oprac., bibl. pol. i ind. Kodzis, B. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Mitrokhin, V., Andrew Ch. (1999). The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB. New York: Basic Books.
• Mitrokhin, V., Andrew. Ch. (2005). The World Was Going Our Way: The KGB and the Battle for the Third World. New York: Basic Books.
• Mitrokhin. V. (2002). KGB Lexicon: The Soviet Intelligence Officer’s Handbook. London: Frank Cass & Co. Ltd.
• Ojcewicz, G. (2017). Z filologii śledczej. Praca agenturalna stalinowskich służb specjalnych za granicą na przykładzie sprawy o zabójstwo Ignacego Reissa. Studia Rossica Gedanensia, 4: 297–332.
• Prohorov, D.P., Lemehov, O.I (2001). Perebežčiki: zaočno rasstrelâny. Moskva: Veče [Прохоров, Д.П., Лемехов, О.И. (2001). Перебежчики: заочно расстреляны. Москва: Вече].
• Przebinda, G., Smaga, J. (2000). Leksykon. Kto jest kim w Rosji po 1917 roku. Kraków: Znak.
• Salski, A.M. (1998). Polskie wątki w Archiwum Mitrochina. TST, 6, No. 18–19. (Online) http://users.rcn.com/salski/OtherTexts/Mitrochin.htm (dostęp 24.08.2019).
• Sąd idzie! Stenogram z procesu A. Siniawskiego i J. Daniela (A. Terca i M. Arżaka). Moskwa, luty 1966 (1966). T. 127. Seria „Biblioteka Kultury”. Paryż: Instytut Literacki.
• Suchanek, L., Drawicz, A. (Red.). (1993). Emigracja i tamizdat: szkice o współczesnej prozie rosyjskiej. Kraków: Universitas.
• Szentalinski, W. (1996). Wskrzeszone słowo: z archiwów literackich KGB. Tłum. H. Chłystowski [et al.]. Warszawa: Czytelnik.
• Szentalinski, W. (1997). Tajemnice Łubianki: z „archiwów literackich“ KGB. Cz. 2. Tłum. H. Chłystowski, M. Kotowska, J. Waczków. Warszawa: Czytelnik.
• Šentalinskij, V. (1995). Rabysvobody v literaturnyh arhivah KGB. Moskva: Parus [Шенталинский, В. (1995). Рабы свободы в литературных архивах КГБ. Москва: Парус].
• Šentalinskij, V. (2007). Prestupleniebez nakazaniâ: dokumentalʹnye povesti. Moskva: Progress–Pleâda [Шенталинский, В. (2007). Преступление без наказания: документальные повести. Москва: Прогресс–Плеядa].
• Zubariew, D. (2007). Andriej Siniawski. W: Słownik dysydentów: czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989. T. 2. Warszawa: Ośrodek Karta.

Notes

DOI: https://doi.org/10.26881/srg.2019.6.13