Odpowiedzialność władzy sądowniczej a odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów

• Authors: Machnikowska Anna

Title variants

EN

Responsibility of the Judicial Power and Disciplinary Responsibility of Judges

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Dwie okoliczności: niesprawny system ochrony prawnej oraz kontrowersyjne przypadki zaniechania egzekwowania odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, stały się podstawą uzasadnienia zmian w przepisach o odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów. Nowe rozwiązania charakteryzują się m.in. ograniczeniem niezależności władzy sądowniczej i poddaniem jej większej kontroli ze strony władzy ustawodawczej i wykonawczej. U podstawy tego przedsięwzięcia znajduje się teza, że sądy nie są równorzędnym, względem innych władz, reprezentantem Suwerena, a ich dotychczasowe prawa (poza sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości) powinny być zawężone, ponieważ zostały przez sędziów nadużyte. Część sędziów i przedstawicieli jurysprudencji odrzuca tę argumentację wskazując, że zmiany nie służą deklarowanym celom poprawy funkcjonalności sądów i przestrzegania prawa przez sędziów, lecz skutkują ograniczeniem prawa obywatela do niezależnego sądu. W tych warunkach powstał spór, jak powinien zachować się sędzia, jeżeli ustawa o odpowiedzialności dyscyplinarnej zakazuje mu prawa do krytyki oraz do prawnej weryfikacji przepisów pozbawiających go gwarancji niezależności i niezawisłości. Czy ustawowe zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej decydują także o wszystkich zasadach odpowiedzialności władzy sądowniczej? Jak przestawia się ta sytuacja w momencie różnicy zdań między przedstawicielami władzy ustawodawczej i wykonawczej, a przedstawicielami władzy sądowniczej, na temat interpretacji zasady prawa obywatela do sądu oraz samego pojęcia „niezależność sądu”. Pomocne w odpowiedzi jest przybliżenie prawnej i doktrynalnej argumentacji, na którą powołują się obie strony. Może być to też przydatne dla ustalenia czy egzekwowanie nowych zasad odpowiedzialności dyscyplinarnej zakończy obecny kryzys w stosunkach między sądami i pozostałymi władzami, czy przeciwnie - zainicjuje kolejny jego etap.

EN

Two circumstances: ineffective legal protection system and controversial cases of abandonment of enforcement of judges’ disciplinary liability have become a basis for justifying amendments to regulations on judges’ disciplinary liability. New solutions are characterised by, among other features, the limiting of the independence of the judiciary and subjecting it to increased control exercised by the legislature and the executive. The rationale behind these changes is to be sought for in a claim that courts of law are not a representative of the people which can be considered qual to the other authorities and that, therefore, having been abused by judges, the rights they have enjoyed hitherto (other than the administration of justice) should be constrained. Some judges and representatives of the jurisprudence reject this argumentation pointing out that rather than being conducive to the declared goals of improving the functioning of courts and of judges’ observance of law, the amendments result in the limiting of the citizen’s right to an independent tribunal. In these circumstances, a dispute has arisen over how a judge should act if the law on disciplinary liability prohibits their right to criticise or legally verify regulations depriving them of the guarantee of independence and impartiality. Do the statutable principles of disciplinary liability also determine all the principles of the judiciary liability? What if there is a difference of opinions between the representatives of the legislature and the executive versus those of the judiciary concerning an interpretation of the citizen’s right to a tribunal and of the notion of “independence of a tribunal”? Analysing the legal and doctrinal argumentation offered by both parties may facilitate answering these questions. This approach may also prove useful in determining whether enforcing the new principles of disciplinary liability will resolve the current crisis in the relationship between courts and the other authorities or, on the contrary, initiate its further stage.

Keywords

PL

odpowiedzialność dyscyplinarna; prawo do sądu; niezależność sądów; niezawisłość sędziego

EN

disciplinary responsibility; right to a fair trial; independence of courts; independence of a judge

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2020
• Issue: 4 (56)
• Pages: 35-74

Dates

published

2020-08-31

Contributors

author

Machnikowska Anna

• Uniwersytet Gdański

References

• Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne państw demokratycznych, Warszawa 2007.
• Ereciński T., O uwarunkowaniach, potrzebie oraz zakresie nowego kodeksu postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2010, nr 1.
• Granat M., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2019. Gudowska-Natanek E., Formalne prawo odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów sądów powszechnych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018, nr 1.
• Gutowski M., Kardas P., Sądowa kontrola konstytucjonalności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania Konstytucji, „Palestra” 2016, nr 4.
• Ławnikowicz G., Etyka sędziego w czasie przełomu ustrojowego, [w:] Legitymizacja władzy sądowniczej, red. A. Machnikowska, Gdańsk 2016.
• Łętowska E., Prawo w „płynnej rzeczywistości”, „Państwo i Prawo” 2014, z. 3. Machnikowska A., O niezawisłości sędziów i niezależności sądów w trudnych czasach.
• Wymiar sprawiedliwości w pułapce sprawności, Warszawa 2018. Piotrowski R., Zagadnienie legitymizacji władzy sądowniczej w demokratycznym państwie prawnym, [w:] Legitymizacja władzy sądowniczej, red. A. Machnikowska, Gdańsk 2016.
• Rakowska-Trela A., Sądy i sędziowie wobec niedemokratycznych przemian, „Studia Politologiczne” 2018, vol. 47. Skutki wyroków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Najwyższego dotyczących Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego i Krajowej Rady Sądownictwa (debata w redakcji „Europejskiego Przeglądu Sądowego” w dniu 17.12.2019 r.), „Europejski Przegląd Sądowy” 2020, nr 1.
• Stefański R.A., Składy sądu w postępowaniu karnym, [w:] Reforma prawa karnego, propozycje i komentarze. Księga pamiątkowa Profesor Barbary Kunickiej- Michalskiej, red. J. Jakubowska -Hara, C. Nowak, J. Skupiński, Warszawa 2008.
• Wymiar sprawiedliwości pod presją - represje jako metoda walki o przejęcie kontroli nad władzą sądowniczą i Prokuraturą w Polsce. Lata 2015-2019. red. J. Kościerzyński, Warszawa 2020.
• Zalewski W. Po co ludziom sądy? Wyrokowanie w czasach kryzysu zaufania, [w:] Legitymizacja władzy sądowniczej, red. A. Machnikowska, Gdańsk 2016.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2020.04.02