Kompetencje nauczyciela edukacji elementarnej

• Authors: Iwona Samborska

Title variants

EN

The Competence of an Elementary Education Tteacher

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kompetencje nauczyciela edukacji elementarnej zostały ukazane na tle racjonalności adaptacyjnej i emancypacyjnej jako dwóch wymiarów osobowości. O potencjale kompetencyjnym współczesnego nauczyciela decydują jego kompetencje osobowe, metodyczne, społeczne i komunikacyjne. Zostały one ukazane w kontekście współczesności oraz wyzwań edukacyjnych. Prowadzone rozważania sytuują nauczyciela edukacji elementarnej w kilku rolach: poszukiwacza najbardziej optymalnych rozwiązań, aktywnego badacza, refleksyjnego praktyka, wspierającego stratega, architekta wiedzy uczniów. W konkluzji podkreślono, że kompetencje nauczyciela edukacji elementarnej mają charakter rozwojowy. Nauczyciel to osoba, która posiada zdolność doskonalenia siebie i swojej praktyki w zmiennym otoczeniu. Za bardzo ważne w edukacji małego dziecka uznaje się kompetencje osobowe nauczyciela, które stają się źród-łem kompetencji zawodowych. Ważne w pracy nauczyciela jest rozpoznanie przestrzeni życia i uczenia się dziecka. Jest to warunek konieczny wyznaczania kierunków kształcenia i projektowania sytuacji edukacyjnych. Działanie w tym zakresie obecnie wymaga uwzględnienia indywidualnego (osobistego) środowiska uczenia się dziecka. W końcowej części artykułu podkreślono, że interakcja ze środowiskiem naturalnym i sztucznym (wykreowanym) wymaga od nauczyciela kompetencji funkcjonalnych (komunikacyjnych i medialnych) ułatwiających rozumienie otoczenia i nadążanie za zmianami. Kompetencje społeczne i komunikacyjne stanowią podstawę umiejętności budowania relacji interpersonalnych, dialogu i porozumienia się z uczniem. Są one traktowane jako podstawowa kategoria edukacyjna.

EN

The competencies required of teachers working in elementary-level education are shown here against the background of an understanding according to which adaptive and emancipatory forms of rationality furnish two dimensions of the teacher’s personality. The potential competence of the contemporary teacher is determined by his/her personal competence and methodological, social and communication skills. Teacher competences have already been examined in the context of contemporary social and educational challenges. Such explorations place elementarylevel teachers in several roles: seeker of optimal solutions, active researcher, reflective ‘man (or woman)-of-action’, strategist for the actions of others, and architect of children’s knowledge. In conclusion, what is emphasized is that the overall competence of an elementary education teacher is developmental in character: the teacher is a person who has the ability to improve himself/herself, and his/her practices, in a changing environment. What is especially important in early-childhood education are those personal competencies which, for teachers, will subsequently be the source of their professional competencies. A recognition of the child’s own space for living and learning is a prerequisite for the educational activities of the teacher. It is a necessary condition for determining the direction in which their education should go, and for designing educational situations – activities which require one to take into account the individual (personal) learning environment of the child. In addition, it must be stressed that the teacher’s interactions with their natural and artificial environment require that they acquire the relevant sorts of functional competence (communication and media competences), in order to facilitate understanding of the environment by others and just to keep up with changes themselves. Social competencies and communication skills are useful when establishing interpersonal relationships, dialogue and understanding with the child. Indeed, these are the basic categories of education.

Keywords

PL

kompetencje; nauczyciel; edukacja elementarna

EN

competence; teacher; elementary education

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2014
• Issue: 1(31)
• Pages: 41-52

Contributors

author

Iwona Samborska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Chomczyńska-Rubacha M., Szkolne środowisko uczenia się, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003, t. 2, s. 240-269.
• Dylak S., Architektura wiedzy w szkole, Difin, Warszawa 2013.
• Gołębniak B.D., Nabywanie kompetencji do refleksyjnego nauczania, [w:] Uczenie się metodą projektów, red. B.D. Gołębniak, WSiP, Warszawa 2002, s. 16-20.
• Gołębniak B.D., Zmiany edukacji nauczycieli. Wiedza – biegłość – refleksyjność, Wyd. Edytor, Toruń-Poznań 1998.
• Grzesiak J., Aksjologiczne aspekty poprawy jakości studiów pedagogicznych, [w:] Edukacja jutra. Polityka, aksjologia i kreatywność w edukacji jutra, red. K. Denek, A. Kamińska, W. Łuszczuk, P. Oleśniewicz, „Humanitas”, Sosnowiec 2012, s. 117-134.
• Klus-Stańska D., Kruk J., Tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej i konstruowania wiedzy przez dziecko, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009, s. 457-504.
• Kwaśnica R., Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wyd. Naukowe DSWE, Wrocław 2007.
• Kwaśnica R., Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński i B. Śliwerski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003, t. 2, s. 291-319.
• Męczkowska A., Kompetencja, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, „Żak”, Warszawa 2003, t. II, s. 693-696.
• Pater R., Edukacja muzealna dla dzieci. Alternatywne przestrzenie, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 30(2013)4, s. 55-77.
• Sajdak A., Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich. Teoretyczne podstawy dydaktyki akademickiej, „Impuls”, Kraków 2013.
• Samborska I., Doświadczenia egzystencjalne i ich potencjał kompetencyjny wobec poprawy jakości edukacji, [w:] Ewaluacja i innowacje w edukacji. Projektowanie poprawy jakości kształcenia, red. J. Grzesiak, UAM w Poznaniu i PWSZ w Koninie, Kalisz – Konin 2013, s. 93-101.
• Samborska I., Edukacyjne znaczenie doświadczeń egzystencjalnych dziecka, [w:] Edukacja jutra. Tradycja i nowoczesność we współczesnej organizacji systemu kształcenia, red. K. Denek, A. Kamińska, P. Oleśniewicz, „Humanitas”, Sosnowiec 2013, s. 169-178.
• Samborska I., Komunikowanie jako podstawowa kategoria edukacyjna, [w:] Dziecko w przestrzeni słów i znaczeń, red. E. Kochanowska, J. Wojciechowska, Wyd. Naukowe ATH, Bielsko-Biała 2013, s. 10-27.
• Samborska I., Przestrzeń uczenia się dziecka – wyłanianie się wiedzy i kompetencji funkcjonalnych, [w:], Człowiek – media – edukacja, red. J. Morbitzer, E. Musiał, Wydawca: KTiME UP w Krakowie, Kraków 2013, s. 366-373.
• Szmidt K.J., Pedagogika twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
• Uszyńska-Jarmoc J., Uczenie się dzieci jako warunek ich rozwoju i nabywania kompetencji kluczowych, [w:] Rozwijanie kompetencji kluczowych uczniów w procesie edukacji wczesnoszkolnej, red. J. Uszyńska-Jarmoc, B. Dudel, M. Głoskowska-Sołdatow, „Impuls”, Kraków-Białystok 2013.
• Żylińska M., Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi, Wyd. Naukowe UMK, Toruń 2013.