Antropologiczna analiza obrazu na przykładzie fotografii

• Authors: Paulina Jędrzejewska

Title variants

EN

Anthropological image analysis in the example of photography.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł porusza tematykę antropologicznej analizy obrazu, jakim jest fotografia, który w interakcji z odbiorcą podlega interpretacji. W pierwszej części skupiłam się na założeniach teoretycznych dotyczących problematyki antropologii obrazu, a w szczególności semiologii. Następnie opisałam osoby badane, użyte narzędzia - fotografie oraz techniki badawcze: definicje pól semantycznych, mapę skojarzeń oraz model emocji Roberta Plutchika. Jedynym kryterium formalnym doboru próby zdjęć było wspólne występowanie całości bądź fragmentu człowieka i zwierzęcia. Materiał poddany analizie w tym artykule, a uzyskany w trakcie wywiadów dotyczy fotografii Krzysztofa Hejke Łódzkie podwórko z 1988 roku, która spośród dziesięciu analizowanych fotografii najbardziej podobała się badanym. Analizowałam go m.in. pod kątem emocji i skojarzeń wywołanych przez kontakt z tą fotografią oraz zbudowałam definicje pól semantycznych pojęcia fotografia. Omówiłam także interpretacje fotografii, której dokonali badani w kontekście intencji jej autora. W ostatniej części niniejszego tekstu przedstawiam wnioski mogące stanowić podstawę dla dalszych badań.

EN

The article presents photography as a method of anthropological analysis, which undergoes interpretation while the interaction with the viewer is taking place. In the first part I concentrate on theoretical assumptions which focus on anthropological problems of the picture, especially semiology. Then, I describe the informants and the tools used – photography and research techniques: definitions of semantic fields; associations’ map and Robert Plutchik’s emotional model. The only formal criterion of the photographic samples was a common occurrence of a man and an animal. The material under analysis in this article, obtained during the interviews, concerns Krzysztof Hejke’s photograph Łódzkie podwórko from 1988. Out of the ten photographs chosen, this was the one that was found most interesting by the interviewed. I analyzed it considering emotions and associations it evoked and I constructed definitions of semantic fields of the photographic concept. I also discussed interpretations of the photograph, conducted taking the author’s intentions into account. In the last part of this text I present conclusions that may serve as a be a basis for future research.

Keywords

PL

Analiza jakościowa; interpretacja; antropologia obrazu; semiologia; interakcjonizm symboliczny projekcja; wywiad narracyjny; tematyczny; test Rorschacha; mapa świata skojarzeń; analiza pól semantycznych; model emocji Roberta Plutchika

EN

Qualitative analysis; interpretation; visual anthropology; semiology; symbolic interactionism; projection; indepth interiew; Rorschach’s test; associations’ map; semantic fields; Robert Plutchik’s emotional model

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2008
• Volume: 4
• Issue: 1
• Pages: 36-70

Contributors

author

Paulina Jędrzejewska

• Uniwersytet Warszawski, Polska

References

• Aczel, Amir D. (2000) Statystyka w zarządzaniu. Przełożył. Z. Czerwiński, W. Latusek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Barthes, Roland (1996) Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Przełożył. J. Trznadel. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Barthes, Roland (2005) System mody. Przełożył M. Falski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Benjamin, Walter (1975) Twórca jako wytwórca. Przełożył J. Sikorski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Berger, John (1999) O patrzeniu. Przełożył S. Sikora. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Berger, John (2006) Nasze twarze, moje serce, zwięzłe jak fotografie. Przełożył M. Chojnacki. Warszawa: Świat Literacki.
• Blumer Herbert (1975) „Implikacje socjologiczne myśli George’a Herberta Meada.” S. 70-84 w Elementy teorii socjologicznej, pod redakcją W. Derczyński, A. Jasińska – Kania, J. Szacki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Blumer Herbert (1984) „Społeczeństwo jako symboliczna interakcja.” S. 71-86 w Kryzys i schizma. Antyscientystyczne tendencje w socjologii współczesnej, tom 1, pod redakcją E. Mokrzycki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bourdieu, Pierre (2005) Dystynkcja, Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Von Brauchitsch, Boris (2004) Mała historia fotografii. Warszawa: Cyklady.
• Buchowski, Michał (1993) Amerykańska antropologia kognitywna. Warszawa: Instytut Kultury.
• Eco, Umberto (1996) Nieobecna struktura. Przełożył A. Weinsberg, P. Bravo, Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Fatyga, Barbara, Janusz Sierosławski (1999) Uczniowie i nauczyciele o stylach życia młodzieży i narkotykach. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Gertsmann, Stanisław (1976) Rozwój uczuć. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Gurycka, Antonina, redaktor (1996) Typologia i funkcje obrazu świata w umyśle człowieka. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Ingarden, Roman (1957) Studia z Estetyki t. 2. Warszawa: PWN.
• Ingarden, Roman (1966) Przeżycie, dzieło, wartość. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Kaczmarek, Jerzy, redaktor (2004) Kadrowanie rzeczywistości, Szkice z socjologii wizualnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kłosiński, Marek (1994) „Semantyczna analiza pojęć „bezrobocie” i „bezrobotny” („bezrobotni”) w wypowiedziach prasowych.” Kultura i społeczeństwo numer 3.
• Konecki, Krzysztof (2005) Ludzie i ich zwierzęta, Interakcjonistyczno – symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Konecki, Krzysztof (2005) „Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej.” Przegląd Socjologii Jakościowej, tom (numer): 1-1. Dostęp: 2005 (http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume1/PSJ_1_1_Konecki.pdf).
• Krzykała, Sławomir, redaktor (2004) Społeczne przestrzenie doświadczenia. Metoda interpretacji dokumentarnej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Wyższej Edukacji TWP.
• Mokrzycki, Edmund (1984) Kryzys i schizma. Antyscientystyczne tendencje w socjologii współczesnej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Olechnicki, Krzysztof (2003) Antropologia obrazu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Parandowski, Jan (1959) Mitologia, wierzenia i podania Greków i Rzymian. Warszawa: Czytelnik.
• Piotrowski, Andrzej (1998) Ład interakcji: Studia z socjologii interpretatywnej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Porębski, Mieczysław (1972) Ikonosfera. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Robin, Regine (1980) „Badanie pól semantycznych: doświadczenia Ośrodka Leksykologii Politycznej w Saint-Cloud.” S. xx-xx w Język i społeczeństwo, pod redakcją M. Głowińskiego. Warszawa: Czytelnik.
• Rokuszewska-Pawełek, Alicja (1996) „Miejsce biografii w socjologii interpretatywnej. Program socjologii biografistycznej Fritza Schützego.” ASK. Społeczeństwo. Badania. Metody numer 1.
• Sęk, Helena (1984) Metody Projekcyjne, Tradycja i współczesność. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Siciński, Andrzej (1989) „Kompetencje kulturowe i ich funkcje” s. 119-122 w Kultura artystyczna a kompetencje kulturowe, pod redakcją T. Kostyro. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury.
• Sikora, Sławomir (2004) Fotografia. Między dokumentem a symbolem. Izabelin: Świat Literacki Instytut Sztuki PAN.
• Sontag, Susan (1986) O fotografii. Przełożył S. Magala. Warszawa: WAiF.
• Stasiukiewicz, Michał (2004) Test Rorschacha. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Szpociński, Andrzej (1989) „Społeczno – kulturowy kontekst zainteresowania problemami kompetencji kulturowych” s. 123-132 w Kultura artystyczna a kompetencje kulturowe, pod redakcją T. Kostyro. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania kultury.
• Sztompka, Piotr (2005) Socjologia wizualna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tomaszczuk, Zbigniew (2003) Świadomość kadru. Szkice z estetyki fotografii. Września: Wydawnictwo Kropka.
• Tomaszewski, Tadeusz (1978) Psychologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wyka, Anna (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Zimbardo, Philip G. (1999) Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN.