Wspomaganie rozwoju dzieci w wieku od 5 do 7 lat a ich gotowość do radzenia sobie z wyzwaniami szkoły

• Authors: Anna I. Brzezińska , Joanna Matejczuk , Anna Nowotnik

Title variants

EN

Developmental support for children aged 5–7 and their readiness to cope with the challenge of school

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dyskurs publiczny dotyczący obniżenia wieku szkolnego prowokuje do refleksji na temat gotowości dziecka do nauki w szkole oraz gotowości szkoły do przyjęcia najmłodszych uczniów. Gotowość dziecka zdefiniowano w kategoriach współczesnej psychologii zdrowia, koncentrując się nie na deficytach, ale na zasobach dziecka, zarówno w ramach strefy aktualnego, jak i najbliższego rozwoju. Zwrócono uwagę na zróżnicowanie gotowości szkolnej dzieci w pierwszej klasie, wynikające z różnego tempa i dynamiki dojrzewania funkcji psychicznych, odmiennych doświadczeń i różnej jakości treningu w zakresie kompetencji kluczowych dla podjęcia nauki w szkole. Celem artykułu jest opis specyfiki rozwoju dzieci przechodzących z przedszkola do szkoły, szczególnie w zakresie kompetencji kluczowych dla nauki w szkole, oraz refleksja na temat możliwości wspierania gotowości szkolnej dziecka.

EN

Public discussion about lowering of school entry age has stimulated debate about child readiness to start school and school readiness to take on the youngest pupils. Child readiness was defined using categories of modern health psychology focusing on the resources within the framework of the zone of actual and proximal development rather than on child deficits. The paper stresses high diversity of first-year children’s readiness for school resulting from the varied rate and dynamics of maturation, from different experiences and quality of training in key prerequisites for school education. The aim is to identify the nature of child development during the transition from preschool to school and to provide guidance to encourage child readiness for school.

Keywords

PL

psychologia edukacji; dopasowanie szkoła-dziecko; edukacja wczesnoszkolna; gotowość do szkoły; strefa aktualnego i najbliższego rozwoju; wiek przedszkolny i wczesnoszkolny

EN

educational psychology; child-school goodness of fit; early school education; preschool and early school age; readiness for school; zone of actual and proximal development

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2012
• Issue: 1(117)
• Pages: 7-22

Dates

issued

2012-03-31

Contributors

author

Anna I. Brzezińska

• Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

author

Joanna Matejczuk

• Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

author

Anna Nowotnik

• Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

References

• Bernier, A., Carlson, S. M. i Whipple, N. (2010). From external regulation to self-regulation: early parenting precursors of young children’s executive functioning. Child Development, 81(1), 326–339.
• Bernstein, B. (1983). Socjolingwistyczne ujęcie procesu socjalizacji: uwagi dotyczące podatności na oddziaływania szkoły. W: G. W. Shugar i M. Smoczyńska (red.), Badania nad rozwojem języka dziecka (s. 557–598). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bibok, M. B., Carpendale, J. I. M. i Müller, U. (2009). Parental scaffolding and the development of executive function. W: C. Lewis i J. M. Carpendale (red.), Social interaction and the development of executive function. New directions in child and adolescent development, 123, 17–34.
• Blair, C., Zelazo, P. D. i Greenberg, M. T. (2005). The measurement of executive function in early childchood. Developmental Neuropsychology, 28(2), 561–571.
• Blakemore, S.-J. i Frith, U. (2008). Jak uczy się mózg. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bruner, J. S. (2006). Kultura edukacji. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Brzezińska, A. (2002). Współczesne ujęcie gotowości szkolnej. W: W. Brejnak (red.), O pomyślny start ucznia w szkole (s. 38–48). Warszawa: Biuletyn Informacyjny Polskiego Towarzystwa Dysleksji – Wydanie specjalne.
• Brzezińska, A. I. (2004). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Brzezińska, A. (2006). Jerome Bruner – prekursor kształcenia wspomagającego rozwój. W: J. S. Bruner, Kultura edukacji (s. 5–20). Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Brzezińska, A., (2008). Nauczyciel jako organizator społecznego środowiska uczenia się. W: E. Filipiak (red.), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy (s. 35–49). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Brzezińska, A. I. (2009). Uczestnictwo w kulturze i jego znaczenie dla procesu rozwoju. W: B. Ziółkowska (red.), Opętanie (nie)jedzeniem (s. 115–124). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Brzezińska, A. I., Appelt, K. i Ziółkowska, B. (2010). Psychologia rozwoju człowieka. W: J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia akademicka. Podręcznik (t. 2, s. 95–292). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (II wyd. popr.).
• Brzezińska, A. I., Matejczuk, J. i Nowotnik, A. (2012) (w druku), Wspieranie rozwoju dziecka a jego gotowość do nauki w szkole. Wychowanie w Przedszkolu.
• Brzezińska, A. I. i Rycielska, L. (2009). Tutoring jako czynnik rozwoju ucznia i nauczyciela. W: P. Czekierda, M. Budzyński, J. Traczyński, Z. Zalewski i A. Zembrzuska (red.), Tutoring w szkole. Między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej (s. 19–30). Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.
• Bush, G., Luu, P. i Posner, M. I. (2000). Cognitive and emotional influences in the anterior cingulate cortex. Trends in Cognitive Sciences, 4, 215–222.
• Davidov, M. i Grusec, J. E. (2006). Untangling the links of parental responsiveness to distress and warmth to child outcomes. Child Development, 77, 44–58.
• Dronkers, N. F., Plaisant, O., Iba-Zizen, M. T. i Cabanis, E. A. (2007). Paul Broca's historic cases: high resolution MR imaging of the brains of Leborgne and Lelong. A Journal of Neurology, 5(130), 1432–1441.
• Dunn, J. (2008). Przyjaźnie dzieci. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Durston, S., Thomas, K. M., Yang, Y., Ulug, A. M., Zimmerman, R. D. i Casey B. J. (2002). A neural basis for the development of inhibitory control. Developmental Science, 5(4), 9–16.
• Erikson, E. H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Erikson (2002). Dopełniony cykl życia. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Farber, D. A. i Beteleva, T. G. (2011). Development of the brain’s organization of working memory in young schoolchildren. Human Physiology, 37(1), 1–13.
• Ferrari, M. i Sternberg, R. J. (1998). The development of mental abilities and styles. W: W. Damon (red.), Handbook of child psychology. Cognition, perception, and language (s. 899–946). New York: John Wiley & Sons, Inc.
• Filipiak, E. (2012a). Rozwijanie zdolności uczenia się. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Filipiak, E. (2012b). ‘Produkty’ kultury uczenia się uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. Forum Oświatowe, 1(46), 159–183.
• Flavell, H. J. (2004). Development of knowledge about vision, Pobrano z http://mitpress.mit.edu/books/chapters/0262621819chap1.pdf.
• Garner, J. K., (2009). Conceptualizing the relations between executive functions and self-regulated learning. The Journal of Psychology, 143 (4), 405–426.
• Gerstadt, C. L., Hong, Y. i Diamond, A. (1994). The relationship between cognition and action: Performance of children 3 1/2–7 years old on a Stroop-like day-night test. Cognition, 53, 129–153.
• Hughes, C. H. i Ensor, R. A. (2009). How do families help or hinder the emergence of early executive function? W: C. Lewis i J. M. Carpendale (red.), Social interaction and the development of executive function. New directions in child and adolescent development, 123, 35–50.
• Hughes, C., Dunn, J. i White, A. (1998). Trick or treat?: Uneven understanding of mind and emotion and executive dysfunction in “hard–to–manage” preschoolers. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 39, 981–994.
• Jabłoński, S. (2007). Mechanizmy zmian rozwojowych na początku wieku przedszkolnego a proces edukacji dzieci. Edukacja, 1, 102–119.
• Jabłoński, S. (2009). Poziom umiejętności czytania i pisania jako wskaźnik zdrowia społecznego. Edukacja, 2, 65–77.
• Jodzio, K. (2008). Neuropsychologia intencjonalnego działania. Koncepcje funkcji wykonawczych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Johnson, S. M. (2000). Style charakteru. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S–ka.
• Johnson, M. H. i Munakata, Y. (2005). Processes of change in brain and cognitive development. Trends in Cognitive Sciences, 3(9), 152–158.
• Kochanska, G. i Aksan, N. (1995). Mother-child mutually positive affect, the quality of child compliance to requests and prohibitions, and maternal control as correlates of early internalization. Child Development, 66, 236–254.
• Kochanska, G. i Knaack, A. (2003). Effortful control as a personality characteristic of young children: Antecedents, correlates, and consequences. Journal of Personality, 71, 1087–1112.
• Liew, J. (2011). Effortful control, executive functions, and education: bringing self-regulatory and social–emotional competencies to the table. Child Development Perspectives, 0(0), 1–7.
• Luciana, M. i Nelson, C. A. (1998). The functional emergence of prefrontally–guided working memory systems in four– to eight– year–old children. Neuropsychologia, 36 (3), 273–293.
• Matczak, A. (2000). Style poznawcze. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2., s. 761–775). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Nęcka, E., Orzechowski, J. i Szymura, B. (2007). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pennington, B. F. i Ozonoff, S. (1996). Executive functions and developmental psychopatology. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 37, 51–87.
• Piaget, J. (1966). Studia z psychologii dziecka. Warszawa: PWN.
• Piaget, J. (1971). Rozwój ocen moralnych. Warszawa: PWN.
• Posner, M. I. i Rothbart, M. K. (2000). Developing mechanisms of self–regulation. Development and Psychopathology, 12, 427–441.
• Putko, A. (2008). Dziecięca teoria umysłu w fazie jawnej i utajonej a funkcje wykonawcze. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Rhoades, B., L., Greenberg, M. T. i Domitrovich, C. E. The contribution of inhibitory control to preschoolers' social-emotional competence. Journal of Applied Developmental Psychology, 30, 310–320.
• Schaffer, H. R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Schaffer, H. R. (2009). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sęk, H. i Brzezińska, A. I. (2010). Podstawy pomocy psychologicznej. W: J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia akademicka. Podręcznik (t. 2, s. 735–784). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (II wyd. popr.).
• Shing, Y. L., Lindenberger, U. Diamond, A., Lee, S-C. i Davidson, M. C. (2010). Memory maintenance and inhibitory control differentiate from early childhood to adolescence. Developmental Neuropsychology, 35 (6), 679–697.
• Sroufe, A. L. (1996). Emotional development: The organization of emotional life in the early years. New York: Cambridge University Press.
• Veeman, M. (2006). Metacognition and learning: conceptual and methodological considerations. Metacognition Learning, 1, 3–14. Pobrano z http://www.csuchico.edu/~nschwartz/Veenman%20Metacognition.pdf.
• Wadsworth B. J. (1998). Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka. Warszawa. WSiP.
• Wilgocka-Okoń, B. (2003). Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Williams, B. R., Ponesse, J. S., Schachar, R. J., Logan, G. D. i Tannock, R. (1999). Development of inhibitory control across the life span. Developmental Psychology, 35(1), 205–213.
• Wood, D. (1995). Społeczne interakcje jako tutoring. W: A. Brzezińska, G. Lutomski i B. Smykowski, (red.), Dziecko wśród rówieśników i dorosłych (s. 214–245). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Wood, D. (2006). Jak dzieci uczą się i myślą. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Wygotski, L. (1971). Nauczanie a rozwój w wieku przedszkolnym. W: L. S. Wygotski, Wybrane prace psychologiczne (s. 517–530). Warszawa: PWN.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2012/1-1-brzezinska-i-in-wspomaganie-rozwoju-dzieci.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858