Zastosowanie archeologii lotniczej w poszukiwaniu grobowców kujawskich na obszarze południowych Kujaw

• Authors: Papiernik Piotr , Brzejszczak Rafał

Title variants

EN

The use of aerial photography in the search for Long Barrows of the Funnel Beaker culture in the area of southern Kuyavia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W okresie od sierpnia 2014 do lipca 2017 roku Fundacja Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego wykonała serie prospekcji lotniczych, których celem była ponowna lokalizacja grobowców kujawskich znanych ze źródeł archiwalnych. Kilkanaście z nich zostało w latach 30-tych zbadanych przez profesora Konrada Jażdżewskiego natomiast pozostałe w chwili obecnej są w większość zupełnie zniwelowane. Prospekcję wyznaczono między innymi w obrębie wsi: Obałki, Leśniczówka (obecnie Arciszewo), Lubomin, Śmieły i Łania (por. W. Chmielewski 1952). Dodatkowo latem 2015 roku wykonano także serię nalotów nad doliną rzeki Zgłowiączka gdzie znajdują się miejscowości Dęby Janiszewskie i Janiszewo, gdzie również opisywano liczne grobowce kujawskie. Poszukiwania grobowców kujawskich z zastosowaniem prospekcji lotniczej nadal trwają. Do chwili obecnej w czasie 130 lotów, wykonano blisko 7500 fotografii. Na podstawie już uzyskanych wyników wydaje się, że przyjęta metoda badań z zastosowaniem drona jest bardzo efektywna. Dzięki przeprowadzonym nalotom w okolicy Izbicy Kujawskiej i Lubrańca udało się ponownie zlokalizować co najmniej 17 grobowców kujawskich wchodzących w skład 7 cmentarzysk. Uzyskane wyniki mają również istotne znaczenie konserwatorskie bowiem megality obecnie znajdujące się na polach ornych, co roku są niestety coraz bardziej niszczone pracami polowymi i przez to zagrożone całkowitym zniszczeniem.

EN

Between August 2014 and July 2017, the Konrad Jażdżewski Foundation of Archaeological Research conducted a series of aerial surveys, which aimed to re-examine the location of the Kuyavian long barrows, known from archival sources. Over a dozen of the barrows were explored by professor Konrad Jażdżewski in the 1930s. The other ones are now completely levelled. The aerial survey was carried out on the area of the following villages: Obałki, Leśniczówka (currently Arciszewo), Lubomin, Śmieły, and Łania (c.f W. Chmielewski 1952). In the summer of 2015, a survey over the valley of the Zgłowiączka river was conducted. It encompassed the villages of Dęby Janiszewskie and Janiszewo, which according to descriptions, contained numerous Kuyavian long barrows. The aerial surveys in search of Kuyavian long barrows are still in progress. Until now, almost 130 flights have been made, which resulted in nearly 7500 photographs taken. On the basis of the obtained results, it seems that the applied method is very effective. Thanks to the flights over Izbica Kujawska and Lubraniec, it was possible to locate 17 long barrows cemeteries at Dęby Janiszewskie, Janiszewo, Leśniczówka, Lubomin, Obałki, Śmieły and Łania. The results obtained are relevant from the point of view of conservation works. As the long barrows are situated on arable land, they are gradually being destroyed and threatened with obliteration. Translated by Agata & Bogusław Maryniak

Keywords

PL

archeologia lotnicza; megality; grobowce kujawskie; kultura pucharów lejkowatych; Pojezierze Kujawskie; dron

EN

aerial archaeology; Kuyavian long barrows; Funnel Beaker culture; Kuyavian Lakeland; unmanned aerial vehicle

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Archaeologica Lodziensia
• Year: 2017
• Volume: 63
• Pages: 121-132

Dates

published

2017

Contributors

author

Papiernik Piotr

author

Brzejszczak Rafał

References

• Chmielewski W. 1952. Zagadnienie grobowców kujawskich w świetle ostatnich badań; Łódź.
• Cofta-Broniewska A., Kośko A. 1982. Historia pierwotna społeczeństw Kujaw; Warszawa-Poznań
• Czerniak L. 1994. Wczesny i środkowy okres neolitu na Kujawach 5400-3650 p.n.e; Poznań
• L. Deuel, 1984. Lot w przeszłość. Opowieść o archeologii lotniczej. Warszawa.
• Gabałówna L. 1964. Uwagi o kulturze pucharów lejkowatych w fazie wióreckiej na Kujawach; Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, t. 11, 29-42.
• Jadczykowa I. 1970. Sprawozdanie z badań przeprowadzonych w latach 1967 i 1968 na stanowisku 1 we Wietrzychowicach, pow. Koło; Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, t. 17.
• Jadczykowa I. 1971a. Sprawozdanie z końcowego etapu prac badawczych na neolitycznym cmentarzysku grobowców kujawskich w Wietrzychowicach, pow. Koło; Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, t. 18, 93-104.
• Jadczykowa I. 1971b. Grobowce kujawskie z Wietrzychowic; Z otchłani wieków, r. 37.
• Jażdżewski K. 1935. Groby kujawskie kultury pucharów lejkowatych w m. Leśniczówka w pow. Włocławskim, Z Otchłani Wieków, r. 10, z. 2, 38-39.
• Jażdżewski K. 1936. Kultura puharów lejkowatych w Polsce zachodniej i środkowej; Poznań.
• Jażdżewski K. 1936a. Groby kujawskie w Obałkach w pow. Kolskim (stanowisko 1), Z Otchłani Wieków, r. 11, z. 4-5, 64-65.
• Jażdżewski K. 1936b. Groby kujawskie w Lubominie Poduchownym w pow. włocławskim (stanowisko 1), Z Otchłani Wieków, r. 11, z. 4-5, 64-65.
• Jażdżewski K. 1936c. Groby kujawskie kultury puharów lejkowatych (faza starsza) w Obałkach w pow. Kolskim, Z Otchłani Wieków, r. 11, z. 8-9, 114.
• Jażdżewski K. 1937. Dotychczasowe wyniki badań archeologicznych na Kujawach w roku 1937, Z Otchłani Wieków, r. 12, s. 95-106.
• Jażdżewski K. 1938 Lotnictwo na usługach prehistorii, „Z Otchłani Wieków” 13, 33-41.
• Jażdżewski K. 1970. Związki grobowców kujawskich w Polsce z grobami megalitycznymi w Niemczech północnych, w Danii i krajach zachodnioeuropejskich; Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, t. 17, 15-48.
• Kobyliński Z. 1997. Archeologia z lotu ptaka. Rola zdjęć lotniczych w ochronie zabytków archeologicznych, Archeologia Żywa, 3(4), 41-42.
• Kicka N. 1876 Żale Żurawickie, Wiadomości Archeologiczne, t. 3, 79-83
• Kobyliński Z. 2005. Archeologia lotnicza w Polsce. Osiem dekad wzlotów i upadków. Warszawa.
• Kozłowski L. 1921. Groby megalityczne na wschód od Odry; Kraków.
• Papiernik P., Płaza D. 2017. Park Kulturowy Wietrzychowice. Na europejskim szlaku megalitów; Łodź.
• Rajewski Z. 1959. Helikoptery w badaniach archeologicznych, Wiadomości Archeologiczne 26. z. 3-4, 281-287.
• Rączkowski W. 2002. Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii. Poznań.
• Rzepecki S. 2004. Społeczności środkowo-neolitycznej kultury pucharów lejkowatych na Kujawach; Poznań.
• Rzepecki S. 2011. U źródeł megalityzmu w kulturze pucharów lejkowatych; Łódź.
• Stępień W. 2005. Fotografia lotnicza w ochronie krajobrazu kulturowego, [w:] Nowakowski J., Prinke A., Rączkowski, Biskupin… i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii, Poznań.
• Wierzbicki J. 1995. Dzieje i stan badań nad kulturą pucharów lejkowatych w Polsce; Folia Archaeologica Posnaniensia, t. 7, 21-52.
• Wierzbicki J. 2006. Megality kultury pucharów lejkowatych – czy tylko grobowce? [w:] Libera J. Tunia K. (red.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, 86-101; Lublin - Kraków.
• Wiślański T. 1973. Ze studiów nad genezą kultury pucharów lejkowatych; Archeologia Polski, t. 18, 91-126.

Identifiers

DOI

10.26485/AAL/2017/63/10