Конфессиональная политика виленских генералов-губернаторов в 1860–1870-х годах

• Authors: Wiech Stanisław

Title variants

PL

Polityka wyznaniowa wileńskich generał-gubernatorów w l. 6o- i 70-ch XIX wieku

EN

Religious policy of Vilnius generals-governors in the 1860s and 1870s

• Languages of publication: RU

Abstracts

RU

После краха Январского восстания в Литве и Беларуси произошел коренной перелом в религиозной политике российских властей. Важную роль в создании этой новой политики сыграли вильнюсские генерал-губернаторы. Поскольку католическая церковь и духовенство считались наиболее значительными бастионами польской и латинской культуры, репрессивная религиозная политика была наложена на католическое население. Репрессии и ограничения в отношении католической церкви приняли форму ликвидации Минской епархии, закрытия католических церквей и монастырей, а также наложения многочисленных запретов и ограничений на религиозную практику. В результате новой политики произошло резкое сокращение населения католиков, а также сокращение числа духовенства, а также социальная и экономическая деградация церкви. Противоположные цели и задачи были поставлены перед Православной Церковью. Российские власти поддерживали создание новых приходов, строительство церквей, создание монастырей, расширение владения и жалованья священников. Программа возвращения Литвы и Беларуси к их русским корням интенсивно продвигалась в 60-е и 70-е гг. XIX века. Она предполагала, что православная вера будет главной основой для построения новой национальной, культурной и политической идентичности. Самой большой жертвой этой программы стало польское население, польско-латинская культура и католическая церковь.

EN

After the collapse of the January Uprising in Lithuania and Belarus, a fundamental change in the religious policy of the Russian authorities occured. The Vilnius generals-governors played an important role in creation of that new policy. Since the Catholic Church and clergy have been considered the most significant bastions of Polish and Latin culture, the repressive religious policy was imposed on the Catholic population. The repressions and restrictions against the Catholic Church took the shapes of liquidation of the Diocese of Minsk, closure of Catholic churches and monasteries, and the imposition of numerous prohibitions and restrictions on religious practices. As the result of the new policy a drastic decline in the population of the Catholics occurred, so as a reduction in the number of the clergy, and the social and economic degradation of the Church. The opposite goals and tasks were set towards the Orthodox Church. The Russian authorities supported the creation of new parishes, building of churches, creation of monasteries, expansion of the state of possession and the salary of priests. The programme of returning Lithuania and Belarus to their Russian roots, pushed intensively in the 60s. and 70s. of the 19th century, assumed that the Orthodox faith would be the main basis for building a new national, cultural and political identity. The biggest victim of that programme was the Polish population, the Polish-Latin culture and the Catholic Church.

PL

Po upadku Powstania styczniowego na Litwie i Białorusi nastąpiła zasadnicza zmiana w polityce religijnej władz rosyjskich. W tworzeniu nowej polityki ważną rolę odegrali wileńscy generał-gubernatorzy. Kościół i duchowieństwo katolickie uznano za najważniejsze bastiony kultury polskiej i łacińskiej, dlatego wobec ludności katolickiej narzucono represyjną politykę religijną. Represje i restrykcje wobec Kościoła Katolickiego przybrały postać likwidacji diecezji mińskiej, likwidacji kościołów i klasztorów katolickich oraz nałożenia licznych zakazów i ograniczeń praktyk religijnych. W wyniku nowej polityki nastąpił drastyczny spadek liczby katolików, a także zmniejszenie liczebności duchowieństwa oraz degradacja społeczna i ekonomiczna Kościoła. Przeciwne cele i zadania postawiono Cerkwi Prawosławnej. Władze rosyjskie wspierały tworzenie nowych parafii, budowę kościołów, zakładanie klasztorów, rozszerzenie stanu posiadania i uposażenia księży. W latach 60-ch i 70-ch XIX wieku intensywnie forsowany był program powrotu Litwy i Białorusi do ich rosyjskich korzeni, który zakładał, że wiara prawosławna będzie główną podstawą budowania nowej tożsamości narodowej, kulturowej i politycznej. Największą ofiarą tego programu była ludność polska, kultura polsko-łacińska i Kościół Katolicki.

Keywords

RU

конфессиональная политика; Римско-католическая церковь; история Польши XIX в.; история России XIX в.

EN

religious policy; Catholic Church; history of Poland 19th century; history of Russia 19th century

PL

polityka religijna; Kościół Katolicki; historia Polski XIX wieku; historia Rosji XIX wieku

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2020
• Volume: XVII (2020)
• Issue: 4: Nauki o polityce i historia administracji
• Pages: 131-144

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Wiech Stanisław

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

References

• Bendin A. Yu., Problemy veroterpimosti v Severo-Zapadnom krae Rossiyskoy imperii (1863-1914 gg.), Minsk 2010.
• Boudou A., Stolica Święta a Rosja. Stosunki dyplomatyczne między niemi w XIX stuleciu, tł. Z. Skowrońska, t. 2, 1848-1883, Kraków 1930.
• Dolbilov M., Russky kray, chuzhaya vera: ètnokonfessional’naya politika imperii v Litve i Belorussii pri Aleksandre II, Moskva 2010.
• Ganchar A. I., Rimsko-katolicheskaya tserkov’ v Belarusi (vt. pol. KhIKh – nach. KhKh vv.). Istorichesky ocherk: monografiya, Grodno 2010.
• Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.
• Olszamowska-Skowrońska Z., U źródeł rusyfikacji Kościoła na Litwie po r. 1863, „Przegląd Powszechny” 1931, t. 189; 1931, t. 190
• Przybyszewski J., Język rosyjski w katolickim rytuale i w dodatkowym nabożeństwie, Lwów 1897.
• Radwan M., Polityka rosyjska wobec Kościoła katolickiego na Litwie i Białorusi (po roku 1863), „Sympozjum. Kościół katolicki na Litwie i Białorusi w XIX i XX wieku”, 1999, nr 1(4).
• Radwan M., Zakony męskie na ziemiach zabranych w XIX wieku, Lublin 2004.
• Sambuk S., Politika tsarizma v Belorussii vo vtoroy polovine KhIKh v., Minsk 1980.
• Staliunas D., Kalba ar konfesija? Sumanymas ivesti rusų kalba vakarų krašto pridėtinėse katalikiškose pamaldose, „Lietuvos istorijos metraštis”, Vilnius 2000.
• Staliunas D., Роль имперской власти в процессе массового обращения католиков в православие в 60-е годы XIX столетия, „Lietuvių katalikų mokslo akademijos metraštis”, Vilnius, t. 26, 2005.
• Titius J., Ze wspomnień doktora J. Titiusa, „Przegląd Wileński”, 1922, nr 9-10.
• Wiech S., Depolonizacja Ziem Zabranych (1864-1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja, t. 1, Litwa i Białoruś. Od Murawjowa do Baranowa (1864-1868), Kielce 2018.
• Wiech S., Epoka reakcji i „pieriedyszki”. Wileńscy generałowie-gubernatorzy wobec problemu polskiej własności ziemskiej w latach 1864-1884, „Kwartalnik Historyczny”, t. 115, 2008, nr 2.
• Wiech S., Kasata klasztorów w Królestwie Polskim w 1864 r. w świetle wspomnień i relacji Dimtrija Anuczina, [w:] Życie zakonne w Królestwie Polskim w latach 1832-1864. Polityka caratu – Kasaty – Represje, red. ks. W. Graczyk, J. M. Marszalska, Kraków 2015.
• Wiech S., U źródeł drugiego Komitetu Zachodniego. Sprawa polska na Ziemiach Zabranych w latach 1860-1862, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, 2019, t. 54, z. 1.
• Wodzianowska I., Wytyczne Komisji do spraw duchowieństwa w sprawie zwalczania katolicyzmu w generał-gubernatorstwie wileńskim (1866-1868), [w:] Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań, red. M. Kietliński, K. Sychowicz, W. Śleszyński, Białystok 2005.

Identifiers

DOI

10.36121/swiech.17.2020.4.131