Historia społeczna i socjologia historyczna: rezultaty pewnego spotkania

• Authors: Krzysztof Gorlach , Martyna Wierzba-Kubat

Title variants

EN

Social History and Historical Sociology: Results of the Meeting

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł recenzyjny zawiera analizę dwóch opracowań historycznych: Marcina Zaremby i Eweliny Szpak. Omawiane prace wkraczają na obszar nauk społecznych czerpiąc materiał do analizy historycznej ze źródeł zastanych: zredagowanych wywiadów archiwalnych, pamiętników lub wykorzystując wywiady i opracowania socjologiczne. Autorzy artykułu starają się ukazać paradoks koegzystencji socjologii historycznej i historii społecznej oraz opisać wynikające z tego faktu konsekwencje. W analizowanych pracach socjologia wykorzystywana jest przede wszystkim jako źródło etykiet ukazujących określone charakterystyki procesów społecznych. Brakuje natomiast wykorzystania socjologii jako dostarczycielki ram analityczno-teoretycznych ułatwiających opis i wyjaśnienie omawianych procesów społecznych oraz umożliwiających konstrukcję bardziej ogólnych ujęć życia społecznego w dobie gwałtownych przemian. Obydwie omawiane prace dowodzą słabego wykorzystania analitycznego potencjału socjologii, traktując opracowania z tej dyscypliny jako mało znaczące tło dla historycznych rozważań.

EN

The present review article is the analysis of two historical books: Marcin Zaremba’s „Wielka trwoga. Polska 1944–1947: ludowa reakcja na kryzys” and Ewelina Szpak’s „Mental­ność ludności wiejskiej w PRL. Studium zmian”. These works are also relerant to the field of sociology, deliberately using secondary sources such as edited archival personal interviews, diaries and also other sociological works. Authors try to demonstrate the paradox of coexistence of historical sociology and social history and to describe their results. In the works analyzed here sociology has been used mainly as a source of labels describing some particular characteristics of social processes. Unfortunately, the authors of the analyzed works do not use sociology as a source of analytical and theoretical frames to describe and explain social processes. Neither do they use it as a starting point for construction of more general considerations about social life under rapid changes.

Keywords

PL

socjologia historyczna; historia społeczna; chłopskość; mentalność; strach

EN

historical sociology; social history; peasantness; mentality; fear

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 1(216)
• Pages: 261-293

Contributors

author

Krzysztof Gorlach

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

author

Martyna Wierzba-Kubat

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

References

• Abrams, Phillip. 1980. Historical Sociology. Bath: Open Books.
• Alexander, Jeffrey C., Ron Eyerman, Bernard Giesen, Neil J. Smelser i Piotr Sztompka. 2004. Cultural Trauma and Collective Identity. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Alexander, Jeffrey C. 1988. The New Theoretical Movement. W: N.J. Smelser (red.). Handbook of Sociology. Newbury Park: SAGE, s. 77–101.
• Bauman, Zygmunt. 2007. Płynne czasy. Życie w epoce niepewności. Warszawa: Sic!
• Bauman, Zygmunt. 2008. Płynny lęk. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bujak, Franciszek. 1903. Żmiąca wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne. Kraków: G. Gebethner i Spółka, W drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem Józefa Filipowskiego.
• Burawoy, Michael. 2009. The Extended Case Method: Four Countries, Four Decades, Four Great Transformations, and One Theoretical Tradition. Berkley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Calhoun, Craig. 2003. Afterword. Why Historical Sociology? W: G. Delanty i E.F. Isin (red.). Handbook of Historical Sociology. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications, s. 383–393.
• Collins, Randal. 2008. Ruch społeczny jako obiekt uwagi emocjonalnej. W: K. Gorlach i P. H. Mooney (red.). Dynamika życia społecznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 247–261.
• Czarnowski, Stefan. 1939. Społeczeństwo-kultura. Prace z socjologii i historii kultury. Warszawa–Poznań: Polski Instytut Socjologiczny.
• Davies, Norman. 1995. Serce Europy: krótka historia Polski. Londyn: Aneks.
• Delanty, Gerard i Engin F. Isin (red.). 2003. Handbook of Historical Sociology. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications.
• Delumeau, Jean. 1986. Strach w kulturze Zachodu XIV–XVIII. Warszawa: PAX.
• Dobrowolski, Kazimierz. 1966. Studia nad życiem społecznym i kulturą. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Faucon, Casey E. 2010. The Suspension Theory: Hurricane Katrina Looting, Property Rights, and Personhood. „Louisiana Law Review” 70: 1302–1338 (http://digitalcommons.law.lsu.edu/lalrev/vol70/iss4/9, dostęp 10.06.2014).
• Fosters, George M. 1965. Peasant Society and the Image of Limited Good. „American Anthropologist” t. 67, nr 2: 293–315.
• Gałaj, Dyzma (red.). 1986. Być matką. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Geertz, Clifford. 2005. Interpretacja kultur: wybrane eseje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Giddens, Anthony. 1979. Central Problems in Social Theory: Action, Structure and Contradiction in Social Analysis. London: Macmillan.
• Giddens, Anthony. 2003. Stanowienie społeczeństwa. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Giddens, Anthony. 2007. Socjologia. Warszawa: WN PWN.
• Giddens, Anthony. 2009. Nowe zasady metody socjologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”.
• Goffman, Erving. 2008. Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Goldthorpe, John H. 2012. O socjologii: integracja badań i teorii. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Gorlach, Krzysztof. 1989. Ruchy chłopskie: próba teorii. „Studia Socjologiczne” 1: 59–72.
• Gross, Jan Tomasz. 2008. Strach: antysemityzm w Polsce tuż po wojnie: historia moralnej zapaści. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Hobsbawm, Eric J. 1971. Primitive Rebels; Studies in Archaic Forms of Social Movement in the 19th and 20th Centuries. Manchester: Manchester University Press.
• Jameson, Fredric. 1998. The Cultural Turn. Selected Writings on the Postmodern 1983–1998. London, New York: VERSO.
• Judt, Tony. 2013. Powojnie: historia Europy od roku 1945. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”.
• Kłoskowska, Antonina. 1996. Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: PWN.
• Konecki, Krzysztof T. i Beata Pawłowska. 2013. W stronę socjologii emocji. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 9, nr 2: 6–9 (www.przegladsocjologiijakosciowej.org, dostęp 03.06.2014).
• Koralewicz, Jadwiga i Marek Ziółkowski. 2003. Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym 1988 – 2000. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar/Colegium Civitas Press.
• Krzyminiewska, Grażyna. 2000. Mentalność ekonomiczna mieszkańców wsi. Studium na przykładzie wybranych kategorii społecznych. Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.
• Kumar, Krishan. 2009. Historical Sociology. W: Bryan S. Turner (red.). The New Blackwell Companion to Social Theory. Malden, Oxford, Chichester: Blackwell Publishing, s. 391–408.
• Landsberger, Henry A. 1974. Rulal Protest: Peasant Movements and Social Change. London–Edinburgh: Macmillan.
• Łuczewski, Michał. 2012. Odwieczny naród: Polak i katolik w Żmiącej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Markowska, Danuta. 1976. Rodzina w społeczności wiejskiej – ciągłość i zmiana. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Merton, Robert K. 2002. Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: WN PWN.
• Seidman, Gay. 2001. Guerrillas in The Midst: Armed Struggle in the South African Anti-Appertheide Movement. „Mobilization” 2: 111–127.
• Szczepański, Jan. 1969. Socjologia: rozwój problematyki i metod. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 283–286.
• Sztompka, Piotr. 1979. Sociological Dilemmas: Toward a Dialectic Paradigm. New York: Academic Press.
• Sztompka, Piotr. 2004. Współczesna socjologia wśród innych nauk społecznych: burzenie murów i przekraczanie granic. W: K. Gorlach, M. Niezgoda i Z. Seręga (red.). Władza, naród, tożsamość: studia dedykowane Profesorowi Hieronimowi Kubiakowi. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 39–44.
• Sztompka, Piotr. 2005. Socjologia zmiany społecznej. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Sztompka, Piotr. 2007. Zaufanie: fundament społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Sztompka, Piotr i Małgorzata Bogunia-Borowska (red.). 2008. Socjologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tabaczyński, Stanisław, Arkadiusz Marciniak, Dorota Cyngot i Anna Zalewska (red.). 2012. Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Turner, Jonathan H. i Jan E. Stets. 2009. Socjologia emocji. Warszawa: WN PWN.
• Wasilewski, Jacek. 1986. Społeczeństwo polskie, społeczeństwo chłopskie. „Studia Socjologiczne” 3: 29–56.
• Zamorski, Krzysztof. 2008. Dziwna rzeczywistość: wprowadzenie do ontologii historii. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Zyzak, Paweł. 2009. Lech Wałęsa: idea i historia: biografia polityczna legendarnego przywódcy "Solidarności" do 1988 roku. Kraków: Wydawnictwo ARCANA.