Przestrzenie pamięci w miastach o trudnej historii. Konflikty wokół narracji miejskich

• Authors: Anna Karwińska

Title variants

EN

Spaces of Memory in Cities with a Difficult History – Conflicts in Urban Narrations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest problematyce miast, w których pojawiają się kontrowersje wokół przestrzeni pamięci, powstających jako efekt rozmaitych procesów historycznych. Różne grupy mieszkańców i użytkowników wytwarzają społeczne przestrzenie znaczące, wypracowują najbardziej odpowiednie sposoby wykorzystywania miejsc i wydarzeń historycznych do budowania wizji miasta i swojej w nim obecności. Niektóre obszary miasta mogą mieć trudną przeszłość, w których przeplata się ze sobą dziedzictwo chciane i niechciane. „Pamięć”, także ta, zawarta w przestrzeni miejskiej, może być traktowana jako swoiste narzędzie do określania siebie w relacji do innych, a także do tworzenia poczucia sensu własnych działań, wyborów, których się dokonuje, kryteriów ocen. Posługując się różnymi przykładami miast o trudnej historii, w artykule przedstawiono tezę o kontrowersyjnym charakterze tworzonych przez różne zbiorowości przestrzeni pamięci.

EN

The article discusses the controversies around memory spaces that arise as an effect of historical processes. Different groups of city dwellers and users create their own important spaces and build their vision of the city. By doing so they use urban space and history to most effectively mark their presence in them. Some parts of city may have a difficult history where a wanted and an unwanted heritage coexist. Memory in urban space can be perceived as a tool that helps to define oneself in relation to others. This memory can also be used to create the meaning of one’s own actions, choices and evaluation criteria. The author presents different examples of cities with a difficult history to discuss the thesis on the controversial character of memory spaces created by different groups.

Keywords

PL

przestrzenie pamięci; miasto o trudnej historii; palimpsest; Gliwice

EN

memory spaces; cities with a difficult history; palimpses; Gliwice

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Journal: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Year: 2017
• Issue: 3(963)
• Pages: 69-86

Contributors

author

Anna Karwińska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Gospodarki i Administarcji Publicznej, Katedra Socjologii, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków, Poland

References

• Baucharowicz M. [2012], Przeklęta i błogosławiona (Pamięć jako fundament europejskiej tożsamości w refleksji Czesława Miłosza), „Przegląd Humanistyczny”, rok LVI, nr 6(435).
• Bierwiaczonek K. [2015], Przestrzeń publiczna jako przestrzeń tożsamości miasta. Szansa czy balast dla rozwoju miasta?, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica”, vol. 54, https://doi.org/10.18778/0208-600x.54.05.
• Björkdahl A. [2014], Urban Peacebuilding in Divided Cities, http://www.fragilestates.org/2014/01/06/urban-peacebuilding-in-divided-cities/ (data dostępu: 14.07.2016).
• Czy Śląska już nie ma? Z Henrykiem Wańkiem, autorem „Finis Silesiae”, rozmawia Aleksandra Klich [2003], „Tygodnik Powszechny”, nr 24 (2814), 15 czerwca, http://www.tygodnik.com.pl/ksiazki/24/ksiazki01.php (data dostępu: 10.07.2015).
• Goldzamt E., Szwidkowski O. [1987], Kultura urbanistyczna krajów socjalistycznych, Arkady, Strojizdat, Warszawa, Moskwa.
• Golka M. [2009], Pamięć społeczna i jej implanty, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Halbwachs M. [2008], Społeczne ramy pamięci, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Hayden D. [1997], The Power of Place. Urban Landscapes as Public History, The MIT Press, Cambridge Mass., London.
• Jałowiecki B. [1988], Społeczne wytwarzanie przestrzeni, KiW, Warszawa.
• Jodliński L. [2006], Wprowadzenie, Gliwice znane i nieznane, Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
• Kalandides A. [2007], Fragmented Branding for a Fragmented City: Marketing Berlin, http://www.geography.dur.ac.uk/conferences/Urban_Conference/Programme/pdf_files/Ares%20Kalandides.pdf (data dostępu: 1.02.07).
• Karwińska A. [1997], Dziedzictwo kulturowe Polonii brazylijskiej. Komentarz socjologiczny [w:] Dziedzictwo architektoniczne polskiej emigracji w Brazylii, red. A. Böhm, Politechnika Krakowska, Kraków.
• Kolbuszowska D. [2005], Nie chcą Żydów na podwórku, „Gazeta Wyborcza”, 15 listopada.
• Kubit B. [2011], Gliwiccy Kresowianie, Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
• Lipok-Bierwiaczonek M. [1993], Mit „surowego korzenia” a rzeczywistość kulturowa [w:] Tychy. Problemy miasta i perspektywy ich rozwiązania, Materiały seminarium, red. M.S. Szczepański, Tychy.
• Macdonald S. [2008], Unsettling Memories: Intervention and Controversy over Difficult Public Heritage, https://www.york.ac.uk/media/sociology/Unsettling%20memories.pdf (data dostępu: 3.08.2015).
• Madajczyk P. [2014], Polityka polska wobec ludności Górnego Śląska w latach 1944/45–1998 [w:] Górny Śląsk i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku, red. S. Rosenbaum, IPN, Muzeum w Gliwicach, Katowice–Gliwice.
• Madurowicz M. [2009], Hermeneutyka miejsca w świetle fenomenologii przestrzeni [w:] Genius loci. Tożsamość miejsca w kontekście historycznym i współczesnym, red. B. Gutowski, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa.
• Małusecki B. [2006], Rodziny gliwickich przemysłowców pochodzenia żydowskiego – ich udział w życiu i rozwoju miasta [w:] Żydzi gliwiccy, Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
• Mouton N., Louw G.P., Strydom G.L. [2012], A Historical Analysis of the Post-Apartheid Dispensation Education in South Africa (1994–2011), „International Business & Economics Research Journal”, vol. 11, nr 11, https://doi.org/10.19030/iber.v11i11.7369.
• Nora P. [2009], Między pamięcią i historią: Les Linux de Memoire, „Tytuł Roboczy Archiwum”, nr 2.
• Pajaczkowska C. [2005], Urban Memory / Suburban Oblivion [w:] Urban Memory. History and Amnesia in the Modern City, ed. M. Crinson, Routledge, New York.
• Prawelska-Skrzypek G. [1990], Miasta o niesharmonizowanym rozwoju w świadomości mieszkańców, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Rosenbaum S. [2010], Między dezintegracją a migracją. Władze komunistyczne a ludność rodzima w Gliwicach i powiecie gliwickim w latach 1950–1960 [w:] Władza, polityka i społeczeństwo w Gliwicach w latach 1939–1989, red. B. Tracz, IPN, Muzeum w Gliwicach, Katowice–Gliwice.
• Rybicka E. [2011], Pamięć i miasto. Palimpsest vs pole walki, „Teksty Drugie”, nr 5, IBL PAN, http://rcin.org.pl/Content/48426/WA248_65486_P-I-2524_rybicka-pamiec.pdf (data dostępu: 27.06.2016).
• Sassen S. [2014], The City: Today’s Frontier Zone, „Glocalism: Journal of Culture, Politics and Innovation”, nr 3, https://doi.org/10.12893/gjcpi.2014.3.1.
• Skoczylas Ł. [2014], Pamięć społeczna miasta – jej liderzy i odbiorcy, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
• Stavrides S. [2006], Heterotopias and the Experience of Porous Urban Space, http://courses.arch.ntua.gr/fsr/125583/loose_space_Stavrides_final.pdf (data dostępu: 26.07.2016).
• Sutcliffe M. [1996], The Fragmented City: Durban, South Africa, „International Social Science Journal”, vol. 48, nr 147, https://doi.org/10.1111/j.1468-2451.1996.tb00057.x.
• Swentzell R. [1997], Conflicting Landscape Values: The Santa Clara Pueblo and Day School [w:] Understanding Ordinary Landscapes, eds P. Groth i T.W. Bressi, Yale University Press, New Haven.
• Szczepański M.S. [1998], Opel z górniczym pióropuszem: Restrukturyzacja województwa katowickiego i jej społeczne uwarunkowania, Śląsk, Wydawnictwo Naukowe, Katowice.
• Tobiasz-Lis P. [2008], Wyobrażenia kobiet i mężczyzn o przestrzeni Łodzi, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, nr 9.
• Wódz K. [1995], Revitalization of the Silesian Identity – Chance and Threats [w:] Regional Identity – Regional Consciousness. The Upper Silesian Experience, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Zukin S. [1995], Culture of Cities, Blackwell Publishers, Oxford.
• Żmudzińska-Nowak M. [2010], Miejsce. Tożsamość i zmiana, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.

Identifiers

DOI

10.15678/ZNUEK.2017.0963.0305