Notariusz a wybór prawa w sprawach spadkowych

• Authors: Pazdan Maksymilian

Title variants

EN

Notary and the choice of law in succession matters

DE

Der Notar und die Rechtswahl in den Nachlasssachen

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The preliminary questions posed to the CJEU by the Polish notary and by the District Court in Opo-le regarding the admissibility of the choice of law in succession matters did not lead to conclusive answers. The preliminary question formulated by the notary public was deemed inadmissible by the Court (order of 1.09.2021, rectified by order of 10.01.2022, C - 387/20). In reply to the que-stion posed by the District Court in Opole, on the other hand, the European Court found (judg-ment of 12.10.2023 in case C - 21/22) that a third-country national residing in a Member State may make a choice of home law on the basis of Article 22 of EU Regulation No. 650/2012, while at the same time Article 75 of the same Regulation does not preclude the exclusion of such a possibi-lity in a situation where a previously concluded bilateral agreement .designates the law applicable to succession and does not expressly provide for the possibility of choosing another law..Given the above, the District Court in Opole, by the order of 10.01.2024 (II Cz 438/21) turned to the Su-preme Court with the legal question whether a Ukrainian citizen is permitted to make a choice of law, as provided for in Article 22 of the Succession Regulation (No 650/2012). Considering argu-ments in favor of a positive answer to the above-mentioned question, the author recalls the ar-gument already made in the literature, that the 1993 Polish-Ukrainian agreement limits itself to conflict-of law rules based on objective connecting factors, while it omits the question of admissi-bility of the subjective choice of law. Thus, in this regard, the conflict rules in force in the Member States - parties to the bilateral agreement in question come into play. This concept was supported in the course of the proceedings before the CJEU by the governments of Poland and Spain. For his part, the author points to the possibility of invoking, in order to justify the application of Article 22 of EU Regulation No. 650/2012, the principle of equal treatment of the other contracting state.s citizens, as expressed in Article 36 of the 1993 Polish-Ukrainian agreement. This opens up the po-ssibility for a citizen of Ukraine, drawing up a will with the participation of a Polish notary, to sub-ject his or her inheritance under Article 22(1) to Ukrainian law. Obviously, it is also not excluded to use in succession matters the technique of the incorporation of the legal regulation. The limits the-reto are then set by the mandatory rules of the law applicable to succession matters, as determi-ned by the objective conflict-of-law rules. This also applies to Polish-Ukrainian relations.

Keywords

PL

kolizyjnoprawny wybór prawa; materialnoprawne wskazanie regulacji prawnej w sprawach spadkowych; wybór prawa w sprawach spadkowych w stosunkach polsko-ukraińskich; zasada równego traktowania obywateli drugiej strony; zagadnienie prawne oczekujące na rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego

EN

choice of law; incorporation of the legal regulation in succession matters; choice of law in suc-cession matters in Polish - Ukrainian relationships; principle of equal treatment of citizens from the other contracting state; legal question pending before the Supreme Court

• Publisher: Stowarzyszenie Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej
• Journal: Rejent
• Year: 2024
• Issue: 8 (400)
• Pages: 11-28

Contributors

author

Pazdan Maksymilian

• Akademia Leona Koźmińskiego; emerytowany profe-sor Uniwersytetu Śląskiego.

References

• F.Bauer, M.Fornasier, [w:] Internationales Erbrecht, Hrsg v. A. Dutta, J. Weber, München 2021
• R.Birk, [w:] Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd. 11, red. H.J. Sonnenberger, München 2010
• R.Birk, [w:] Münchener Kommentar..., s. 15 i n.; A.Tiedemann, Die Rechtswahl im deutschen In-ternationalen Erbrecht, „Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht” 1991
• A.Bonomi, [w:] A.Bonomi, P.Wautelet, Le droit européen des successions. Commentaire du Re-glement nr 650/2012 du 4 juillet 2012, Bruxelles 2016
• A.Czepelak, Autonomia woli w prawie prywatnym międzynarodowym Unii Europejskiej, Warsza-wa 2015
• M.Czepelak, Umowa międzynarodowa jako źródło prawa prywatnego międzynarodowego, War-szawa 2008
• P.Czubik, [w:] Unijne rozporządzenie spadkowe Nr 650/2012. Komentarz, red. M. Załucki, War-szawa 2018
• P.Czubik, Białorusin, Ukrainiec, Rosjanin – jako klient polskiego notariusza, „Rejent” 2021, nr 9
• A.Dowgert, Ukraińska kodyfikacja prawa prywatnego międzynarodowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2008, z. 2
• H.Dölle, Die Rechtswahl im internationalen Erbrecht, „Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht” 1966
• H.Dörner, Probleme des neuen internationalen Erbrechts, „Deutsche Notar – Zeitschrift” 1988
• H.Döner, Ch.Hertel, P.Lagarde, W.Riering, Auf dem Weg zu einem europäischen Internationalen Erb – und Erbverfahrensrecht, „IPRax” 2005, z. 1
• F.J.Dumoulin, Vereinheitlichung des internationale Ehegüter – und Erbrechts, „Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht”, 1964
• A.Dutta, [w:] Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd. 10, Internationales Privatrecht I. Europäisches Kollisionsrecht. Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuche (Art. 1 – 24), red. J. v. Hein, München 2015
• É.Fongaro, Le notaire et le choix de la loi, [w:] L’office du notaire en droit international privé, red. E. Gallant, Paris 2022
• J.Gołaczyński, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2015
• J.Heinig, Rechtswahlen im Erbrecht nach nationalem Kollisionsrecht – Der Countdown läuft, „Rhei-nische Notar – Zeitschrift” 2014, z. 6
• G.Hohloch, Kollisionsrecht in der Staatengemeinschaft, [w:] Festschrift für Hans Stoll, Tübingen 2005
• K.Kroll-Ludwigs, Die Rolle der Parteiautonomie im europäischen Kollisionsrecht, Tűbingen 2013
• J.Kropholler, Internationales Privatrecht, Tübingen 2006
• G.Kühne, Die Parteiautonomie im internationalen Erbrecht, Bielefeld 1973
• P.Lagarde, La nouvelle Convention de la Haye sur la loi applicable aux successions, „Revue critique de droit international privé” 1989
• D.Lehmann, Ernüchternde Entwicklung beim Europäischen Erbrecht, „Familie – Partnerschaft – Recht” 2008, z. 5
• D.Looschelders, [w:] Rom – Verordnungen, red. R. HűBtege, H.P. Mansel, Bd 6, Baden-Baden 2015
• W.Ludwiczak, Międzynarodowe prawo prywatne, Warszawa 1990
• M.Margoński, [w:] Komentarze Prawa Prywatnego, t. 4B, Prawo i postępowanie spadkowe. Ko-mentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2018
• D.Martiny, [w:] Ch.Reithmann, D.Martiny, Internationales Vertragsrecht, Köln 2022
• F.Meili, Das internationale Privatrecht und die Staatenkonferenz im Haag, Zürich 1900
• F.Nowak, Podstawy prawne wskazania statutu formy rozrządzeń na wypadek śmierci, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2020, z. 4
• A.von Overbeck, La professio juris comme moyen de rapprocher les principes du domicile et la nationalité en droit international privé, [w:] Liber Amicorum Baron Louis Frédéricq, t. 2, Gent 1966
• T.Pajor, O projekcie harmonizacji międzynarodowego prawa spadkowego w Unii Europejskiej, [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Soł-tysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005
• J.Pazdan, Umowy dotyczące spadku w rozporządzeniu spadkowym Unii Europejskiej, Warszawa 2018
• J.Pazdan, Wybór prawa w rozporządzeniu spadkowym, [w:] Nowe europejskie prawo spadkowe, red. M. Pazdan, J. Górecki, Warszawa 2015
• J.Pazdan, Wybór prawa w sprawach spadkowych w ustawie o prawie prywatnym międzynarodo-wym z 2011 r., „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2011, t. 9
• J.Pazdan, Doniosłe dla notariuszy nowości w międzynarodowym prawie spadkowym, „Rejent” 2012, nr 12
• J.Pazdan, Ku jednolitemu międzynarodowemu prawu spadkowemu, „Rejent” 2005, nr 3
• J.Pazdan, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20C, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Paz-dan, Warszawa 2015
• M.Pazdan, Kolizyjnoprawny wybór prawa a inne przejawy autonomii woli w prawie prywatnym międzynarodowym, [w:] Spory o własność intelektualną. Księga jubileuszowa dedykowana Profe-sorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, red. A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc, War-szawa 2013
• M.Pazdan, Materialnoprawne wskazanie a kolizyjnoprawny wybór prawa, „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1995, t. 18
• M.Pazdan, [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018
• M.Pazdan, Dziedziczenie ustawowe w prawie prywatnym międzynarodowym. Metody regulacji właściwości prawa, Katowice 1973
• M.Pazdan, Professio iuris w szwajcarskim i niemieckim międzynarodowym prawie spadkowym, [w:] Rozprawy z polskiego i europejskiego prawa prywatnego, red. A. Mączyński, M. Pazdan, A. Szpunar, Kraków 1994
• M.Pazdan, Prace nad jednolitym międzynarodowym prawem spadkowym w Unii Europejskiej, [w:] Państwo, prawo, społeczeństwo w dziejach Europy Środkowej. Księga dedykowana Profeso-rowi Józefowi Ciągwie, red. A. Lityński, M. Mikołajczyk, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, Katowice-Kraków 2009
• M.Pazdan, Odmowa dokonania czynności notarialnej dokumentującej testament – aspekty koli-zyjnoprawne, [w:] XX lat polskiego notariatu w Unii Europejskiej, red. P. Marquardt, Warszawa 2024
• M.Pazdan, Sprawy spadkowe w umowie polsko – ukraińskiej z 1993 r., „Problemy Prawa Prywat-nego Międzynarodowego” 2022, t. 31
• M.Pilich, J.Turłukowski, Polsko-ukraińska umowa o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych. Komentarz do przepisów w sprawach cywilnych, red. M. Pilich, Warszawa 2023
• W.Popiołek, Wykonanie zobowiązania umownego a prawo miejsca wykonania. Zagadnienia koli-zyjnoprawne, Katowice 1989
• W.Popiołek, Umowa wydawnicza w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, Warszawa-Kraków 1982
• B.Pünder, Internationales Erbrecht – Vergleich des neuen IPR – Gesetzes mit den bishrigen Rege-lungen im EGBGB, „Mitteilungen der Rheinischen Notarkammer” 1989
• G.Reinhart, Zur Neuregelung des deutschen internationalen Erbrechts, „Zeitschrift für das Notariat in Baden–Württemberg” 1987
• F.Rigaux, Union international du notariat latin, „Revue critique de droit international privé” 1964
• T.Scheuermann, Statutenwechsel im internationalen Erbrecht, München 1969
• K.Siehr, Das internationale Erbrecht nach dem Gesetz zur Neuregelung des IPR, „IPRax” 1987
• J.Skąpski, Autonomia woli w prawie międzynarodowym prywatnym w zakresie zobowiązań z umów, Kraków 1964
• M.Sośniak, Prawo prywatne międzynarodowe, Katowice 1991
• A.Srokowska, Wybór prawa do dziedziczenia (professio iuris successoria) w świetle rozporządzenia UE nr 650/2012. Studium przypadku – analiza sprawy prejudycjalnej C – 21/22, „Kwartalnik Pra-wa Międzynarodowego” 2023, z. 3
• D.Stamatiadis, [w:] EU Succession Regulation No 650/2012: A Commentary, red. H.P. Pamboukis, Athens 2017
• F.Sturm, Die Parteiautonomie als bestimmender Faktor im internationalen Familien – und Erbrecht, [w:] Recht und Rechtserkenntnis, Festschrift für Ernst Wolff zum 70. Geburtstag, red. D. Bickel i in., Köln 1985
• R.Sűss, Ukraine, [w:] Erbrecht in Europa, Hrsg. R. Sűss, Bonn 2020
• M.Szpunar, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2014
• M.Szpunar, K.Pacuła, [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, War-szawa 2018
• M.Tomaszewski, Zakres swobody stron w wyborze prawa właściwego dla zobowiązań umownych, „Studia Iuridica” 1977, t. 6
• H.Trammer, Sprawy czysto majątkowe w polskim prawie międzynarodowym prywatnym, „Prawo w Handlu Zagranicznym” 1968
• M.Woltz, Internationales Erbrecht in der UE – Perspektiven einer Harmonisierung, „IPRax” 2005, z. 1
• A.Wysocka, Projekt jednolitego międzynarodowego prawa spadkowego państw Unii Europejskiej, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2010, nr 1
• A.Wysocka-Bar, Wybór prawa w międzynarodowym prawie spadkowym, Warszawa 2013
• M.Załucki, Ku jednolitemu prawu spadkowemu w Europie. Zielona Księga Komisji Wspólnot Euro-pejskich o dziedziczeniu i testamentach, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego Eu-ropejskiego Porównawczego” 2009, z. 1