Gladiator - chrześcijanin - Norwid

• Authors: Magdalena Karamucka

Title variants

EN

Gladiator—Christian—Norwid

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The ancient Rome belongs to the most important cultural sources of Norwid’s work. The aim of this article is to analyse the significance of the motif of gladiator in the writings of Norwid. The article examines poems Spowiedź [Confession] and Spartakus [Spartacus] and also fragments from other texts in which appear paraphrases of the well-known words that according to the popular opinions were used by gladiators to greet emperor: Ave, Caesar, morituri te salutant. The poet regarded bloody Roman circus games as a sign of deep depravity of the ancient Rome and a gladiator as an involuntary, heroic and lonely actor of them, who was aware of the moral degradation of the spectators. The motif of gladiator often functions in the works by Norwid as an exemplum used by him to speak about such problems of his time as: the role and status of a poet in the 19th century, Christian attitude towards apostatic civilization and the key issue of the truth. Norwid’s gladiator is often a poet, Christian and simultaneously Norwid himself.

Starożytny Rzym należy do najważniejszych kulturowych źródeł twórczości C. Norwida. Jednym z symboli antycznej, pogańskiej Romy jest gladiator, który jednak nierzadko funkcjonuje też jako jej antyteza. Celem artykułu jest analiza znaczenia motywu gladiatora w pismach Norwida. W artykule omówione zostały wiersze Spowiedź oraz Spartakus, a także fragmenty innych tekstów, w których Norwid zamieścił parafrazy słynnego okrzyku, którym - według popularnego przekonania - gladiatorowie mieli pozdrawiać cesarza: Ave, Caesar, morituri te salutant. Poeta postrzegał krwawe igrzyska gladiatorskie jako wyraz głębokiego zepsucia i zła Rzymu, a gladiatora zazwyczaj jako ich mimowolnego, heroicznego, osamotnionego aktora, świadomego degradacji moralnej swoich widzów. Figura gladiatora to w pismach Norwida zazwyczaj egzemplum wykorzystywane w refleksji nad takimi, aktualnymi dla autora zagadnieniami, jak rola i status poety w rzeczywistości dziewiętnastowiecznej, postawa chrześcijańska wobec uwarunkowań apostatycznej cywilizacji, a także kluczowa dla tych nawiązań problematyka prawdy. Pod postacią Norwidowego gladiatora kryją się najczęściej poeta, chrześcijanin i siłą rzeczy też sam Norwid, łączący dwa wymienione przymioty.

Keywords

PL

chrześcijanin; chrześcijaństwo; egzemplum; gladiator; Norwid; poeta; prawda; starożytny Rzym

EN

Christian; Christianity; exemplum; gladiator; Norwid; poet; truth; ancient Rome

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2014
• Volume: 5
• Issue: 3
• Pages: 27-45

Contributors

author

Magdalena Karamucka

• Instytut Filologii Klasycznej, Wydział Filologii Polskiej i Filologii Klasycznej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Brajerska-Mazur A.: Norwid, „Spartakus” i Internet. W: Strona Norwida. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Stefanowi Sawickiemu. Red. P. Chlebowski, W. Toruń, E. Żwirkowska, E. Chlebowska. Lublin: TN KUL 2008 s. 7-27.
• D. Iuni Iuvenalis Saturae. Ed. A. Weidner. 2. Aufl. Leipzig: B.G. Teubner 1889.
• Grant M.: Gladiatorzy. Przeł. T. Rybowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1980.
• Halkiewicz-Sojak G.: Autokreacja w „Promethidionie”. „Studia Norwidiana” 1991-1992 nr 9-10 s. 27-44.
• Krasiński Z.: Irydion. Oprac. W. Kubacki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1967.
• Kwintus Horacjusz Flakkus: Dzieła wszystkie. T. 2: Gawędy, Listy, Sztuka poetycka. Oprac. O. Jurewicz. Wrocław: Ossolineum 1988.
• Lenartowicz T.: Gladjatorowie. Paryż 1857. Cyt. według: Polska Biblioteka Internetowa, http://www.pbi. edu.pl/book_reader. php?p=40221
• Lisiecka A.: Norwid. Poeta historii. Londyn: Veritas Foundation Publication Centre 1973.
• Łapiński Z.: „Spartakus”. W: Liryka polska. Interpretacje. Red. J. Prokop, J. Sławiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1966 s. 168-176.
• Norwid C.: Wiersze: dodatek krytyczny. Oprac. J.W. Gomulicki. Warszawa: PIW 1966.
• Norwid C.: Pisma wszystkie. Zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył J.W. Gomulicki. T. 1-X1. Warszawa: PIW 1971-1976.
• Nowicka E.: Postylion niesie pisanie... Szkice o romantycznym liście poetyckim. (Acta Universitatis Wratislaviensis no 1271. Historia Sztuki 4). Poznań: Wydawnictwo WiS 1993.
• Okoń W.: Alegorie narodowe. Studia z dziejów sztuki polskiej XIX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 1992.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich. Wyd. 3 popr. Poznań-Warszawa: Pallottinum 1990.
• Rzepczyński S.: O „Spartakusie” Norwida. W Czytając Norwida. Materiały z konferencji poświęconej interpretacji utworów Cypriana Norwida zorganizowanej przez Katedrę Filologii Polskiej WSP w Słupsku. Red. S. Rzepczyński. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1995 s. 108-118.
• Trybuś K.: Rozważania wokół wiersza Dziennik i epos. Cypriana Norwida. „Studia Norwidiana” 1987-1988 nr 5-6 s. 113-123.
• Trzej satyrycy rzymscy: Horacy [w przekładzie Jana Czubka], Persjusz, Juwenalis [w przekładzie Jana Sękowskiego], Wstęp i komentarz L. Winniczuk. Warszawa: PIW 1958.
• Walters H.B.: The art of the Greeks. New York: The Macmillan Company 1906.