Wizerunek działacza antyalkoholowego w przekazie „Przyjaciela Trzeźwości” (1927-1939)

• Authors: Krasińska Izabela

Title variants

EN

The Image of an Anti-alcohol Activist in the Message of “Przyjaciel Trzeźwości” (1927-1939)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

„Przyjaciel Trzeźwości” (1907-1914; 1927-1939) to jedno z popularniejszych polskojęzycznych czasopism abstynenckich. Celem tych pism było ukazywanie szkodliwego wpływu alkoholu, tytoniu, hazardu, pokarmów mięsnych oraz rozpusty, a po pierwszej wojnie światowej również narkotyków, na zdrowie jednostki i społeczeństwa. Na łamach omawianego periodyku odnoszono się do różnych abstynenckich kwestii. Redaktorzy i współpracownicy informowali czytelników o rozwijającym się ruchu antyalkoholowym w Polsce i za granicą, abstynenckim prawodawstwie czy leczeniu nałogu pijaństwa. Prezentowali też abstynencką literaturę naukową i fachową, a zwłaszcza beletrystykę. W „Przyjacielu Trzeźwości” możemy znaleźć ponadto interesujące informacje na temat osób, bez których polski czy światowy ruch antyalkoholowy nie mógłby się rozwijać. I właśnie te zagadnienia stanowią główny cel rozważań. Z uwagi na fakt, że „Przyjaciel Trzeźwości” ukazywał się również w czasach zaborów, ale ten okres w dziejach pisma został już dogłębnie opracowany, autorka ograniczyła się do zaprezentowania interesujących ją kwestii po wznowieniu w 1927 r. zawieszonego z powodu wybuchu pierwszej wojny światowej tytułu.

EN

“Przyjaciel Trzeźwości” [“The Friend of Sobriety”] (1907-1914; 1927-1939) is one of the most popular Polish abstinence magazines. The purpose of these writings was to show the harmful effects of alcohol, tobacco, gambling, meat foods and debauchery, and after the First World War also drugs, on the health of the individual and society. In the columns of the journal, various abstinence issues were considered. The editors and collaborators informed readers about the developing abstinence movement in Poland and abroad, abstinence legislation and the treatment of the various addictions. They also presented scientific and professional abstinence literature, and especially fiction. In “The Friend of Sobriety” we can also find interesting information about the people without whom the Polish and the global abstinence movement, especially the anti-alcohol movement, could not have developed. These issues are the main focus of the article. “The Friend of Sobriety” also appeared during the partitions, but since this period in the history of the magazine has already been thoroughly discussed, the author limits herself to presenting the issues of interest to her after publication of the journal was resumed in 1927 after suspension due to the outbreak of the First World War.

Keywords

PL

abstynencja; czasopisma; Polska; trzeźwość; XIX-XX w

EN

abstinence; magazine; Poland; sobriety; XIXth and XXth centuries

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2019
• Issue: 44
• Pages: 205-224

Contributors

author

Krasińska Izabela

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

References

• Banaszak, M., Janiszewski Józef, w: Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. 5, a – j, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 575-576.
• Bujak, J., Motywy religijne w poezji ks. Józefa Janiszewskiego (1880-1940) z okresu bukowińskiego (1908-1919), „Religious and Sacred Poetry. An international quarterly of religion, culture and education” 5/1 (2014), s. 135-212.
• Dombek (Dąbek) Paweł, w: P. Majewski, Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939.
• Słownik biograficzny, t. 3, K – Ł, red. nauk. G. Mazur, Warszawa 2005, s. 426-427.
• Katolicki Związek Abstynentów w Poznaniu. Statut, regulaminy, legitymacja i kwestionariusz, Poznań 1936.
• Krasińska, I., Alkoholizm na łamach abstynenckich czasopism lubelskich (1928-1929), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J” 31/2 (2018), s. 105-119.
• Krasińska, I., Działalność redakcyjno-wydawnicza ks. Henryka Antoniego Szumana na rzecz najmłodszych odbiorców. Na przykładzie „Naszego Przewodnika” (1913-1919), w: Działalność instytucji wydawniczych na rzecz oświaty i edukacji w XIX i początkach XX wieku, red. I. Michalska – G. Michalski, Łódź 2014, s. 299-318.
• Krasińska, I., Działalność wydawnicza Związku Księży Abstynentów (1903-1914), „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne” 103 (2015), s. 105-120.
• Krasińska, I., Działalność Związku Nauczycieli Abstynentów w latach 1924-1939, w: W kręgu dawnych i współczesnych teorii wychowania. Uczeń – szkoła – nauczyciel, red. K. Dormus – R. Ślęczka, Kraków 2012, s. 492-505.
• Krasińska, I., Paweł Gantkowski jako działacz trzeźwościowy (1905-1938), „Poznańskie Zeszyty Humanistyczne” 23 (2014), s. 9-16, http://www.pomost.net.pl/tom_23/krasinska.pdf [24.09.2019].
• Krasińska, I., Polskojęzyczne czasopisma abstynenckie w latach 1843-1914, Kraków 2018.
• Krasińska, I., Ruch abstynencki w Wielkopolsce w latach 1840-1902, „Folia Historica Cracoviensia” 19 (2013), s. 247-278.
• Lechicki, Cz., Kłos Józef, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 13, Wrocław 1967-1968, s. 69-70.
• Lubojańska, E., Gość Niedzielny – charakterystyka dodatków do czasopisma w latach 1923-1939, „Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych” 28-29/1-2 (2009), s. 149-165.
• Machay, F., Mateusz Talbott (1856-1925) alkoholik, abstynent, apostoł trzeźwości, http://www.duszp.trzezwosci.plock.opoka.org.pl/mat.htm [24.09.2019].
• Mykita-Glensk, Cz., Bednorz Józef, w: Encyklopedia powstań śląskich, red. F. Hawranek [i in.], Opole 1982, s. 28-29.
• Nowacki, J., Gałdyński Tadeusz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków 1948-1958, s. 240.
• Ogrodziński, W., Dombek Paweł, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 5, Kraków 1946, s. 312.
• „Przyjaciel Trzeźwości” 1907-1914, 1927-1939.
• Szatkowski, H., Mrugas Maksymilian, w: Księża społecznicy w Wielkopolsce 1894-1919. Słownik biograficzny, t. 2, (I – O), [red. L. Wilczyński – H. Szatkowski], Gniezno 2007, s. 318-319.
• Zając, E., Szkice z dziejów Sanoka, cz. 2, Sanok 2000.