Fantazmaty dziecięce w prozie autobiograficznej José Mauro de Vasconcelosa

• Authors: Slany Katarzyna

Title variants

EN

Children’s phantasms in José Mauro de Vasconcelos’ autobiographical prose

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule omawiam trylogię autobiograficzną José Mauro de Vasconcelosa: Moje drzewko pomarańczowe, Rozpalmy słońce i Na rozstajach. Utwory te postrzegane mogą być jako powieści fantazmatyczne dla dzieci i młodzieży, gdzie wspomnienia z dzieciństwa zostały przez pisarza obudowane fantazmatami, które kreował jako dziecko. Istotny jest tu sposób prezentowania dzieciństwa z perspektywy dziecka jako podmiotu wyobrażającego, stającego się dzieciństwem bogatym w obrazy o proweniencji baśniowej. Odczytanie znaczenia tych wyobrażeń pozwala podkreślić ich katartyczny charakter. Dziecięce przeżywanie momentów granicznych osadzone jest tutaj celowo w sferze kompensacyjnych projekcji. W swej prozie autobiograficznej Vasconcelos odtwarza zatem nie tylko zdarzenia, które go ukształtowały, ale przede wszystkim sferę dziecięcych fantazmatów jako przykład magicznego myślenia dziecka o sobie i świecie, skłaniającego go do ważnych, czasami jednak tragicznych refleksji.

EN

The article discusses a trilogy of the author’s autobiographical works encompassing My sweet orange tree, Let’s light the sun up and At the crossroads. These works can be seen as phantasmal stories for children and youth, which are based on author’s memories from childhood, significantly embedded in phantasmata that he has created as a child. An important feature is presenting childhood from the perspective of a child who becomes the imagining subject. This image of a childhood thus becomes rich in depictions stemming from fairy tales. Deciphering meanings of these depictions allows to underscore their cathartic character. The child’s experiences of transitional moments is here purposefully embedded in the sphere of compensatory projections. It is in his autobiographical prose that Vasconcelos therefore not only recreates the events that has shaped them, but first and foremost explores the sphere of children’s phantasm as an example of child’s magical thinking about the world and the self. These thoughts direct a child towards significant, though often tragic reflections.

Keywords

PL

autobiografia; autobiografizm; dziecko; fantazmat; sen

EN

autobiography; autobiographical writing; child; phantasm; dream

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
• Year: 2016
• Issue: 2(7)
• Pages: 57–73

Contributors

author

Slany Katarzyna

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

References

• Bachelard Gaston, Marzenie ku dzieciństwu, w: tenże, Poetyka marzenia, przeł. Leszek Brogowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1998. Baluch Alicja, Od ludus do agora. Rozważania o książkach dla dzieci i młodzieży i o sposobach lektury, które wiodą od zabawy dopoważnej rozmowy o literaturze, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2003. Baluch Alicja, Sięgnąć do źródeł (o powieściach fantazmatycznych i agoralnych), w: Kultura literacka dzieci i młodzieży u progu XXI stulecia, red. Joanna Papuzińska, Grzegorz Leszczyński, CEBID, Warszawa 2002. Czermińska Małgorzata, Autobiografia i powieść, czyli pisarz i jego postacie, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1987. Czermińska Małgorzata, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Universitas, Kraków 2000. Czermińska Małgorzata, Postawa autobiograficzna, w: Studia o narracji. Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej, red. Jan Błoński, Stanisław Jaworski, Janusz Sławiński, Ossolineum, Wrocław 1982. Goffman Erving, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przeł. Aleksandra Dzierżyńska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005. Gusdorf Georges, Warunki i ograniczenia autobiografii, przeł. Janusz Barczyński, w: Autobiografia, red. Małgorzata Czermińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009. Lejeune Philippe, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, przeł. Wincenty Grajewski i inni, red. Regina Lubas-Bartoszyńska, Universitas, Kraków 2001. Leszczyński Grzegorz, Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w literaturze drugiej połowy XIX i w XX wieku, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006. Leszczyński Grzegorz, Wielkie małe książki. Lektury dla dzieci. I nie tylko, Media Rodzina, Poznań 2015. Nycz Ryszard, Współczesne sylwy wobec literackości, w: Studia o narracji. Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej, red. Jan Błoński, Stanisław Jaworski, Janusz Sławiński, Ossolineum, Wrocław 1982. Silverman Malcolm, The fictional world of José Mauro de Vasconcelos, „Kentucky Romance Quarterly” 1975, Vol. 22, Issue 2, s. 169−191. Sturrock John, Nowy wzorzec autobiografii, przeł. Grażyna Cendrowska, w: Autobiografia, red. Małgorzata Czermińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009. Vasconcelos José Mauro, Moje drzewko pomarańczowe, przeł. Teresa Tomczyńska, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2007. Vasconcelos José Mauro, Na rozstajach, przeł. Teresa Tomczyńska, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2009. Vasconcelos José Mauro, Rozpalmy słońce, przeł. Teresa Tomczyńska, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2008.

Identifiers

ISSN

2353-8694

DOI

10.18276/au.2015.2.7-04