Przejawy kultu św. Marcina w Polsce – wybrane zagadnienia

• Authors: Rozynkowski Waldemar

Title variants

EN

Symptoms of the Cult and Memory of Saint Martin in Poland – Selected Questions

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The objective of the article is to present some selected symptoms of the cult and memory in Poland of St. Martin, one of the most popular saints in the Church sometimes referred to as the thirteenth apostle. The saint is depicted through his presence in the liturgy, in his patronage over the temples, streets and brotherhoods, in the popularity of his name, in the names of places, pilgrimages, arts, in connection with bells, in his presence in hagiographic legends and sermons, and in relation of the saint with economic cycle, i.e. with the dates of paying tributes. The recalled places of cult and memory are a specific research questionnaire which may be applied while analysing the figure of Saint Martin. Undoubtedly, the picture is not complete. Saint Martin is one of the most popular saints. And it is worth mentioning that the cult of Saint Martin is one of the oldest in Poland; it was especially dynamic in the Middle Ages, from the 13th to 15th centuries. In the subsequent centuries it was still alive. A distinctive feature of the cult has always been its relation with liturgy and economy.

Keywords

EN

St. Martin; religious cults; Medieval religiousness

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przegląd Zachodniopomorski
• Year: 2016
• Issue: 1
• Pages: 233-248

Dates

published

2016

Contributors

author

Rozynkowski Waldemar

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Źródła
• Jakub de Voragine, Złota legenda, tłum. J. Pleziowa, wstęp i przypisy M. Plezia, Warszawa 1983.
• Jan Kanapariusz, Świętego Wojciecha Żywot Pierwszy, przekł. B. Kürbis, w: W kręgu żywotów świętego Wojciecha, red. J.A. Spież, Kraków 1997.
• Peregryn z Opola, Kazania „de tempore” i „de sanctis”, red. J. Wolny, Kraków–Opole 2001.
• Przywilej chełmiński 1233 i 1251, wyd. K. Zielińska-Melkowska, Toruń 1986.
• Święty Brunon z Kwerfurtu, Żywot Pięciu Braci Męczenników, tłum. E. Szwarcenberg--Czerny, wstęp J. Spież, R. Witkowski, Kraków 2002.
• Opracowania
• Angenendt A., Patron, w: Lexikon des Mittelalters, Bd. 6, Stuttgart 1999.
• Bartoszewicz A., Czas w małych miastach. Studium z dziejów kultury umysłowej późnośredniowiecznej Polski, Warszawa–Pułtusk 2003.
• Becker A., Imiona świętych wśród rycerzy w czasach panowania Bolesława Wstydliwego, w: Kult świętych w Polsce średniowiecznej, Kraków 2003.
• Benz S., Glockenweihe, w: Lexikon für Theologie und Kirche, Bd. 4, Freiburg 1986.
• Chélini J., Dzieje religijności w Europie zachodniej w średniowieczu, Warszawa 1996.
• Chélini J., Branthomme H., Drogi Boże. Historia pielgrzymek chrześcijańskich, Warszawa 1996.
• Chronologia polska, red. B. Włodarski, Warszawa 2007.
• Daniluk M., Marcin z Tours, w: Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006.
• Dubois J., Lemaitre J.L., Sources et méthodes de l’hagiographie médiévale, Paris 1993.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.
• Flaga J., Bractwa religijne w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, Lublin 2004.
• Fros H., Sowa F., Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków 2000.
• Grotefend H., Zeitrechnung des Deutschen Mittelalters und der Neuzeit, Bd. 2, Abt. 1, Hannover 1892; Bd. 2, Abt. 2, Hannover–Leipzig 1898.
• Gwizdak K., Wpływ kultu świętych na nazewnictwo ulic i placów w średniowiecznej aglomeracji Krakowa, w: Kult świętych w Polsce średniowiecznej, Kraków 2003.
• Hani J., Symbolika świątyni chrześcijańskiej, Kraków 1994.
• Jagla J., Boska medycyna i niebiescy uzdrowiciele wobec kalectwa i chorób człowieka. Ikonografia „Patronów od Chorób” i „Świętych Miłujących Żebraków” w sztuce polskiej XIV–XVII w., Warszawa 2004.
• Karolewicz G., Kult św. Marcina w Polsce do schyłku XVI w., „Studia Theologica Varsaviensia”, 8, 1970, nr 1.
• Karolewicz G., Z badań nad wezwaniami kościołów, „Roczniki Humanistyczne”, 22, 1974, z. 2.
• Kowalski K.M., Inskrypcje na dzwonach gotyckich w Prusach. Studium z epigrafiki kampanologicznej, Gdańsk 2006.
• Kunzler M., Liturgia Kościoła, Poznań 1999.
• Leclercq H., Lieu, noms, w: Dictionnaire d’archéologie chrètienne et de liturgie, t. 9, Paris 1930.
• Lehner J.B., Patron, w: Lexikon für Theologie und Kirche, Bd. 8, Freiburg 1986.
• Litak S., Kościół łaciński w Rzeczypospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne, Lublin 1996.
• Litak S., Szpitale w Polsce przedrozbiorowej. Rozwój i problematyka, w: Szpitalnictwo w dawnej Polsce, red. M. Dąbrowska, J. Kruppé, Warszawa 1998.
• Mikulski K., Pułapka niemożności. Społeczeństwo nowożytnego miasta wobec procesów modernizacyjnych (na przykładzie Torunia w XVII i XVIII wieku), Toruń 2004.
• Myśliwski G., Człowiek średniowiecza wobec czasu i przestrzeni (Mazowsze od XII do poł. XVI wieku), Warszawa 1999.
• Nadolski B., Liturgika, t. 2: Liturgia i czas, Poznań 1991.
• Nadolski B., Liturgika, t. 3: Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa, Poznań 1992.
• Ohler N., Życie pielgrzymów w średniowieczu. Między modlitwą a przygodą, Kraków 2000.
• Pastwa M., Marcin z Tours. IV. Ikonografia, w: Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006.
• Probst Ch., Deutsche Orden und sein Medizinalwesen in Preußen. Hospital, Firmarie und Arzt bis 1525, Bad Godesberg 1969.
• Rajman J., Średniowieczne patrocinia krakowskie, Kraków 2002.
• Rozynkowski W., Chrześcijański porządek czasu. Wybrane aspekty z okresu średniowiecza, w: Zegary i zegarmistrzostwo w Polsce, red. K. Kluczwajd, Toruń 2005.
• Rozynkowski W., Omnes Sancti et Sanctae Dei. Studium nad kultem świętych w diecezjach pruskich państwa zakonu krzyżackiego, Malbork 2006.
• Rozynkowski W., Rozwój ruchów katolickich na przykładzie diecezji chełmińskiej i toruńskiej. Ważny wymiar kościoła posoborowego, w: Studia soborowe. Historia i nauczanie Vaticanum II, red. M. Białkowski, Toruń 2013.
• Rutkowski A., Patron, w: Encyklopedia Katolicka, t. 15, Lublin 2011.
• Słoń M., Szpitale średniowiecznego Wrocławia, Warszawa 2000.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 6, Warszawa 1885.
• Spórna M., Wezwania kościołów i kaplic szpitalnych w diecezji krakowskiej do 1539 r., „Nasza Przeszłość”, 98, 2002.
• Staszewski J., Słownik Geograficzny: pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych, Warszawa 1959.
• Taszycki W., Das christliche Element in den polnischen Ortsnamen, „Collectanea Theologica”, 18, 1937.
• Vauchez A., Święty, w: Człowiek średniowiecza, red. J. L e G off, Warszawa–Gdańsk 1996.
• Wąsowicz H., Chronologia średniowieczna, Lublin 2013.
• Wąsowicz H., Kalendarz chrześcijański, w: Czas i kalendarz, red. Z.J. Kijas, Kraków 2001.
• Wąsowicz H., Kalendarz liturgiczny Krakowa do połowy 16. wieku. Studium chronologiczno-typologiczne, Lublin 1995.
• Webb D., Pilgrims and Pilgrimage in the Medieval West, London 2001.
• Witkowska A., „Peregrinatio religiosa” w średniowiecznej Europie, w: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa 1995.
• Witkowska A., Przemiany w ruchu pielgrzymkowym i praktyce odpustów w kościele zachodnim w XIV–XV w., „Znak”, 23, 1971, nr 205–206.
• Witkowska A., Titulus ecclesiae. Wezwania współczesnych kościołów katedralnych w Polsce, Warszawa 1999.
• Wykaz parafii w Polsce 2006, t. 1–2, Warszawa 2006.
• Zaleski W., Rok Kościelny, t. 1, Warszawa 1989.