Analiza psychologiczna ustosunkowania osób dorosłych wobec penalizacji wybranych przestępstw pod kątem właściwości społeczno-demograficznych i poziomu empatii

• Authors: Ewa Sygit-Kowalkowska , Krzysztof Kraszkiewicz

Title variants

EN

Psychological analysis of adults’ attitudes to penalization of selected illegal acts with regard to socio-demographic features and empathy levels. Research report

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Postawy społeczne wobec karalności za wybrane przestępstwa są tematem licznych badań. Wskazują one jasno na określone ustosunkowanie obywateli wobec wymiaru kary, z punktu widzenia ich zasadności i sprawiedliwości. Niniejsze badanie miało na celu przeanalizowanie pod kątem psychologicznym współzależności między zmiennymi o charakterze demograficznym, społecznym i emocjonalnym a ustosunkowaniem wobec penalizacji wybranych przestępstw. Wyniki pokazały, że kobiety mają średnio wyższe nasilenie stopnia empatii, ogólnie częściej postawę rygorystyczną, w tym za przestępstwo dzieciobójstwa. Osoby o najwyższych średnich wynikach w teście Kwestionariusza Rozumienia Empatycznego, prezentowały średnio częściej postawę bardziej rygorystyczną, niż jest to przewidziane w prawie karnym. Pewne kategorie przestępstw: 1) gwałtu ze szczególnym okrucieństwem, 2) zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem, 3) propagowania lub pochwalania zachowań pedofilskich, 4) przymuszania do prostytucji, jednogłośnie zostały ocenione jako niezasługujące na łagodniejszy niż przewidywany, wymiar kary. Istnieje potrzeba dalszych analiz, które wskazywałyby, w jaki sposób cechy indywidualne człowieka decydują o wyborze kary w obliczu oceny czyjegoś bezprawnego zachowania.

EN

There is a bulk of research on social attitudes to the penalization of selected crimes. Studies clearly show that citizens tend to adopt a specific attitude to penalties, which is conditioned by their appropriateness and fairness. The aim of our study was to analyze, in psychological terms, the relation between demographic, social and emotional variables and the attitude adopted towards the incrimination of some illegal acts. The results show generally higher empathy levels and stricter attitudes among women, especially to infanticide. Individuals with the highest average results in the EUQ (Empathic Understanding Questionnaire) displayed on average a more rigorous attitude than the one specified by the criminal code. For certain categories of crimes, such as: 1) rape with extreme cruelty; 2) murder with extreme cruelty; 3) dissemination and welcome of pedophile activity; and 4) forced prostitution, there was a unanimous agreement that penalties should not be less than those already set forth in legislation. There is a need for further analyses to demonstrate how the individual’s specific characteristic may influence their choice of penalty when faced with the task of assessing an illegal behavior.

Keywords

PL

empatia; penalizacja; przestępstwa; eutanazja; dzieciobójstwo; handel ludźmi; znęcanie się

EN

empathy; penalization; crimes; euthanasia; infanticide; trafficking in human beings; abuse

• Publisher: Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW
• Journal: Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja
• Year: 2014
• Volume: 24
• Pages: 171-194

Contributors

author

Ewa Sygit-Kowalkowska

• Instytut Psychologii UKW

author

Krzysztof Kraszkiewicz

• Instytut Psychologii UKW

References

• Akerman, Robert J., Susan E. Pickering (2002) Zanim będzie za późno. Przemoc i kontrola w rodzinie. Gdańsk: GWP.
• CBOS (2013) Komunikat z badań o przestrzeganiu prawa i funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
• Czyżowska, Dorota (2012) Sprawiedliwość i troska. O sposobach rozwiązywania dylematów moralnych przez kobiety i mężczyzn. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Davis, Mark H. (1999) Empatia O umiejętności współodczuwania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Dubber, Markus Dirk (2006) The Sense of Justice: Empathy in Law and Punishment. New York: New York University.
• Eisenberg, Nancy (1986) Altruistic emotion, cognition, and behavior. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
• Gordon, Maria (2010) Zabójstwa popełniane w rodzinie – wybrane problemy psychologiczne i społeczne. [w:] Sylwester Bębas, red., Współczesne determinanty profilaktyki i resocjalizacji nieletnich. Radom: Wyższa Szkoła Handlowa, s. 323-333.
• Hare, Robert D. (1993) Without conscience: The disturbing world of the psychopaths among us. New York: Pocket Books.
• Hoffman, Martin L. (2006) Empatia i rozwój moralny. Gdańsk: GWP.
• Hołyst, Brunon (2004) Psychologia kryminalistyczna. Warszawa: LexisNexis.
• Hołyst, Brunon (2013) Zagrożenia ładu społecznego. Tom 1, Warszawa: PWN.
• Janicka, Iwona, Leon Niebrzydowski (1994) Psychologia małżeństwa. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Jaworska, Anetta (2013) Postawy społeczne wobec kary dożywotniego pozbawienia wolności w stosunku do młodocianych nieletnich sprawców przestępstw – replikacja badań Edie Greena i Andrew Evelo. „Probacja” 4: 97-123
• Kaczmarek, Tomasz (2014) Wpływ osobowości sędziego na wymiar kary. [w:] Marian Filar, Jarosław Utrat-Milecki, red., Kulturowe uwarunkowania polityki kryminalnej. Warszawa: Oficyna Naukowa, s.188-233.
• Kalliopuska, Mirja (1992) Empathy – The Way to Humanity. Edinburgh, Cambridge, Durham: The Pentland Press.
• Kossowska, Anna (2007) Współczesna przestępczość – uwarunkowania i konsekwencje. Dylematy reakcji społecznej. [w:] Bronisław Urban, Jan M. Stanik, red., Resocjalizacja, tom 2. Warszawa: PWN, s. 9-19.
• Marzec-Holka, Krystyna (2004) Dzieciobójstwo. Przestępstwo uprzywilejowane czy zbrodnia. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej.
• Melezini, Mirosława (2003) Punitywność wymiaru sprawiedliwości karnej Polsce w XX wieku. Białystok: Temida 2.
• Muskała, Maciej (2008) Determinanty represyjności systemu karnego. „Studia Edukacyjne” 7: 81 – 95.
• Osiecka, Justyna (1998) Poczucie zagrożenia przestępczością oraz społeczne opinie o policji w świetle sondaży opinii publicznej. Warszawa: KS Biuro Studiów i Ekspertyz.
• Ossowska, Maria (1966) Podstawy nauki o moralności. Warszawa: PWN.
• Ostaszewski, Paweł (2014) Lęk przed przestępczością. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Ostrowski, Łukasz (2011) Kara jako rytuał. „Prace Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji” 17: 7-24.
• Podgajna-Kuśmierek, Magdalena (2003) Pedofilia. Zarys zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Podgórecki, Adam, Maria Łoś, Jacek Kurczewski, Jerzy Kwaśniewski (1967) Założenia i podstawowe hipotezy badań dotyczących niektórych postaw moralnych i prawnych. „Etyka” 2: 51-52.
• Podgórecki, Adam (1966) Prestiż prawa. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Podgórecki, Adam, red., (1976) Zagadnienia patologii społecznej. Warszawa: PWN.
• Plopa, Mieczysław (2005). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Oficyna Wydawnicza Kraków: Impuls.
• Pospiszyl, Kazimierz (1986) Psychologia kobiety. Warszawa: PWN.
• Reykowski, Janusz (1986) Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warszawa: PWN.
• Rutkowski, Mirosław (2011) Nieposłuszeństwo wobec prawa. Warszawa: PWN.
• Strus, Włodzimierz (2012) Dojrzałość emocjonalna a funkcjonowanie moralne. Stare Kościeliska: Wydawnictwo Liberi Libri.
• Szczygieł, Grażyna B. (2009) Aleksandra Szymanowska. Polacy wobec przestępstw i karania. „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 64-65: 257-260.
• Szymanowska, Aleksandra (2008) Polacy wobec przestępstw i karania: opinie i postawy społeczeństwa polskiego wobec przestępstw, zachowań patologicznych i kontrowersyjnych oraz środków kontroli nad tymi zachowaniami. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• TNS OBOP (2007) Polacy wobec zjawiska przemocy w rodzinie oraz opinie ofiar, sprawców i świadków o występowaniu i okolicznościach występowania przemocy w rodzinie. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
• Tumim, Stephen (1998) Przestępczość. Warszawa: Prószyński i s-ka.
• Weiner, Bernard (2013) Emocje moralne, sprawiedliwość i motywacje społeczne. Sopot: Smak słowa.
• Węgliński, Andrzej (1983) Opracowanie Kwestionariusza Rozumienia Empatycznego innych ludzi (KRE). „Zdrowie Psychiczne” 4 (25): 13-21.
• Węgliński, Andrzej (1984) Poziom empatii a zachowanie na koloniach resocjalizacyjnych dzieci z rodzin zagrożonych demoralizacją. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1: 111-120.