Prosto w usta

• Authors: Kośka Lidia

Title variants

EN

Straight into the Mouth

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst powstał na skutek zaskoczenia faktem, że w świecie gier językowych, towarzyskich i rynkowych literatura może być jeszcze sprawą tak bardzo serio, jak jest dla Herty Müller. Zestawia, w wyborze z jej dwunastu książek wydanych w Polsce w latach 2003–2016, wypowiedzi autorki na temat doświadczania przez nią literatury oraz na temat jej własnego procesu twórczego, toczącego się od traumy do formy. Procesu, w którym usiłuje się „rzeczywiste życie wymyślić raz jeszcze nierzeczywiście, nie jeden do jednego, lecz o wiele dokładniej”, ponieważ „nic, co przeżyte, nigdy nie jest gotowe”. Mówiąc o tych mechanizmach pisarka posługuje się dwojakiego rodzaju kategoriami: ogólnymi i intymnymi – nie przypuszczając jednak nigdy czytelnika do tego, co pomiędzy, tego, co prywatne. Kategorie ogólne to: realność i fikcjonalność; piękno, brzydota i kicz; czytanie, pisanie, mówienie, milczenie itp. Intymne to: rośliny, znaki przestankowe, ściegi krawieckie. Proces literacki zachodzący w sobie opisuje Herta Müller jako intelektualno-fizjologiczny – prawdopodobnie dlatego, że zakorzeniony on jest w przeżyciach dziecka, które swoje traumy, lęki i zranienia potrafiło przetworzyć w narzędzia językowego stylu. Wczesne nawyki są atawizmami stale modelującymi jej prozę. Ukształtowane jako odruchy ratunkowe, stały się strategią literacką.

EN

This text emerged as a result of discovering the shocking fact that in the world of board games literature can be still treated seriously, as in the case of Herta Müller. In her selection of Müller’s 12 books issued in Poland in 2003–2016 the author of the article compares the writer’s statements about experiencing literature and her creative process progressing from trauma to form. This is a process in which an attempt is made “to devise real life once again as unreal, not as one to one, but much more minutely”, since nothing that has been experienced is ever ready. Discussing those mechanisms the author uses two categories: general and intimate without, however, permitting the reader to penetrate that, which remains in between and which is private. General categories include: reality and fictionality; beauty, ugliness and kitsch; reading, writing, speaking, silence, etc. Intimate categories encompass plants, punctuation marks, and sewing stitches. Herta Müller described her inner literary process as intellectual-physiological – probably because it is enrooted in the experiences of a child capable of transforming its traumas, fears, and emotional injuries into instruments of linguistic style. Early habits are the atavisms that constantly model her prose. Moulded as rescue reactions they become literary strategy.

Keywords

PL

Herta Muller; literatura

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
• Year: 2020
• Volume: 74
• Issue: 1-2 (328-329)
• Pages: 414-419

Contributors

author

Kośka Lidia