Podręczniki do nauki religii dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1945-1949

• Authors: Lewandowicz-Nosal Grażyna

Title variants

EN

Textbooks for learning religion for children and youth in Poland in 1945-1949

DE

Religionsbücher für Kinder und Jugendliche in Polen in den Jahren 1945–1949

• Languages of publication: EN PL DE

Abstracts

EN

Aim: The aim of the article is to analyze religious education textbooks published in Poland in 1945-1949. The attached bibliography includes 40 items. Research method: The material was analyzed from an autopsy on the basis of copies preserved in the National Library. Results/Conclusions: Most books were published in Cracow in the Cracow Bookstore in 1947-1948 and the authors of the majority of textbooks were priests. Some textbooks had their pre-war editions. Publications with a high degree of standardization were approved for school use by the Ministry of Education. In the discussed collection, there are textbooks for the youngest children addressed more to mothers and carers than children themselves.

PL

Teza/Cel: Celem artykułu jest analiza podręczników do nauki religii dla dzieci wydanych w Polsce w latach 1945–1949. W załączonej bibliografii zamieszczono 40 pozycji. Metoda badawcza: Materiał analizowano z autopsji na podstawie egzemplarzy zachowanych w Bibliotece Narodowej, zarejestrowanych w „Przewodniku Bibliograficznym”. Wyniki/Wnioski: Najwięcej pozycji opublikowano w Krakowie w Księgarni Krakowskiej w latach 1947–1948, a ich autorami w znakomitej większości byli księża. Niektóre podręczniki miały swoje przedwojenne wydania. Odznaczające się wysokim stopniem standaryzacji publikacje były zatwierdzane do użytku szkolnego przez Ministerstwo Oświaty. W omówionym zbiorze wyróżniają się podręczniki dla dzieci najmłodszych adresowane bardziej do matek i opiekunek niż samych dzieci.

DE

These/Ziel: Der vorliegende Beitrag zielt auf die Analyse der Religionsbücher für Kinder, die in Polen in den Jahren 1945–1949 herausgegeben wurden. Im beigefügten Literaturverzeichnis findet man 40 derartige Publikationen. Forschungsmethode: Das Quellenmaterial untersuchte man eigenständig aufgrund von Exemplaren, die in der Nationalbibliothek aufbewahrt werden. Ergebnisse/Schlussfolgerungen: Die meisten Publikationen erschienen 1947–1948 in Krakau in der Krakauer Buchhandlung, und ihre Autoren waren meistens Priester. Einige Lehrbücher wurden bereits vor dem Krieg veröffentlicht. Für den Schulgebrauch der sich durch einen hohen Standarisierungsgrad auszeichnenden Buchpublikationen erteilte das Bildungsministerium seine Genehmigung. In der besprochenen Sammlung befinden sich Religionsbücher für Kleinkinder, vorgesehen eher für die Mütter und Betreuerinnen als für die Kinder selbst.

Keywords

EN

textbooks; religion; children and youth; Poland; 1945-1949; history

PL

podręczniki; religia; dzieci i młodzież; Polska; 1945-1949; historia

DE

Lehrbücher; Religion; Kinder und Jugendliche; Polen; 1945–1949; Geschichte

• Publisher: The Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Torun, Poland
• Journal: Folia Toruniensia
• Year: 2019
• Volume: 19
• Pages: 21-47

Dates

published

2019-12-09

Contributors

author

Lewandowicz-Nosal Grażyna

• Warszawa, Poland

References

• Baranowski, Zygmunt, i Seweryn Kowalski. 1945. Nauka wiary. Wyciąg z podręcznika do nauki religii na II klasę gimnazjalną. W opracowaniu Komisji Podręcznikowej na zlecenie K.O.S.P. Poznań: Księg. św. Wojciecha.
• Bilicka, Beata. 2009. Kościół w polskich katechizmach i podręcznikach do nauki religii dla dzieci i młodzieży w latach 1945–2001. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Dąbrowski, Stanisław, i Franciszek Wójcik. 1948. Objawienie boże w Nowym zakonie. Podręcznik do nauki religii rzymsko-katolickiej dla klasy VI szkoły podstawowej. Kraków; Księgarnia Krakowska.
• Doppke, Jan. 1998. Katechizacja w Polsce 1945–1990. Pelplin: Bernardinum.
• Dudek, Antoni i Ryszard Gryz. 2003. Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989). Kraków: Znak.
• Dybowski, Mieczysław. 1945. Liturgika. Podręcznik do nauki religii dla uczniów gimnazjum klasy 1. Poznań: Drukarnia św. Wojciecha.
• Kączkowska, Maria. 1947. Przyjdź, Panie Jezu! Przygotowanie do pierwszej spowiedzi i komunii św. Warszawa: Wydawnictwo Księży Pallotynów.
• Kądziela, Paweł. 1990. Kościół a Państwo w Polsce 1945–1965. Wrocław: Biblioteczka „Nowego Życia”.
• Krassowska, Bogumiła, i Alina Grefkowicz. Oprac. 1995. Bibliografia Literatury dla dzieci i młodzieży 1918–1939. Warszawa: BP. Biblioteka Główna.
• Król, Eugeniusz, i Józef Rychlicki. 1946. Liturgiczna służba boża. Szkice lekcyjne dla uczących. Kraków: Księgarnia Krakowska.
• Król, Eugeniusz. 1945. Liturgiczna służba boża. Książka dla młodzieży katolickiej. Kraków: Księgarnia Krakowska.
• Lewandowicz-Nosal, Grażyna. 2014. „Zerwana nić. Religijne sztuki teatralne dla dzieci w latach 1945–1950. Na tropie cenzury.” Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia 12: 86–102.
• Lewandowicz-Nosal, Grażyna. 2016. „Modlitewniki i mszaliki dla dzieci w Polsce w latach 1945–1949.” W Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi, 10, red. [J. Puchalski], 251–278. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Lewandowicz-Nosal, Grażyna. 2017. „Katechizmy dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1945–1949.” Folia Toruniensia 17: 129–155.
• Marek, Marian. 1945. „Dopuśćcie dziateczkom przyjść do mnie”. Katechizmowe przygotowanie do pierwszej komunii świętej, podręcznik dla dzieci. Kraków: nakł. autora.
• Olejniczak, Magdalena. 2000. „Barbara Żulińska – zapomniana autorka.” W Dzieciństwo i sacrum 2. Studia i szkice literackie, red. J. Papuzińska, G. Leszczyński, 167–176. Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Książki dla Młodych – Polska Sekcja IBBY.
• Stommówna, Aniela. 1947. Jak kochać Jezusa. Książka do nauki religii rzymsko-katolickiej dla 2 kl. szkoły podstawowej. Łódź: K. Rutski.
• Wierzejska, Halina. 1946. Pogadanki religijne dla małych dzieci. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Zieliński, Zygmunt. 2003. Kościół w Polsce 1944–2002. Radom: Polskie Wydaw. Encyklopedyczne.
• Żaryn, Jan. 2003. Dzieje Kościoła Katolickiego w Polsce (1944–1989). Warszawa: „Neriton”: Instytut Historii PAN Polskiej Akademii Nauk.
• Żulińska, Barbara. 1937. Na przyjęcie Pana. Listy do dziecka przed pierwszą komunią świętą. Poznań: nakł. i dr. Księg. św. Wojciecha.
• Żulińska, Barbara. 1946. Liturgia w ochronie. Rozmówki z małymi dziećmi. Katowice: [Księgarnia] św. Jacka.

Identifiers

DOI

10.12775/FT.2019.002