Edytorstwo jako krytyka literacka

• Authors: Pawelec Dariusz

Title variants

EN

Editing as Literary Criticism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor szkicu stawia pytanie o to, czy edytorstwo jest formą krytyki literackiej. Analizuje źródłowe znaczenia kluczowych pojęć: słowa „krytyczny”, krytyki i krytyki tekstu, krytyki literatury i jej relacji do tradycji edytorskiej, powiązania edytorstwa z teorią i historią literatury oraz interpretacją. W zaprezentowanym omówieniu najważniejszych świadectw badawczych odnalezione zostaje wpierw uzasadnienie dla postawienia znaku równania między krytyką tekstu a interpretacją i historią literatury. Autor szkicu przeprowadza następnie dowód potwierdzający tezę, że „każdy tekst spreparowany przez krytyka tekstu jest produktem krytyki literackiej”, wyrażającym m.in. jego preferencję estetyczną. Wszystkie edycje odzwierciedlają nieuchronnie jakąś ideologię i nie ma dla danego dzieła mniej lub bardziej naturalnych czy właściwych sposobów prezentacji tekstu i aparatu, ponieważ zawarte w nich przez edytorów „kody znaczeń” stanowią część „całościowego konstruktu ideologicznego”. Szczególnych przykładów ideologizacji edycji, z ważnymi komponentami politycznym i narodowym, dostarcza gruntownie omawiana formuła wydania zbiorowego. Edytor mitologizuje fakty literackie i jest krytykiem literackim sensu stricto, kiedy dawne zjawiska przedstawia w perspektywie jemu współczesnej: nie może bowiem całkowicie wyłączyć własnego pola wartości na rzecz pola wartości rekonstruowanych dla danej sytuacji historycznoliterackiej. Autor szkicu przeprowadza analizę postaw edytora z perspektywy wszystkich funkcji krytyki literackiej, badając spełnianie się aktu krytycznoliterackiego w akcie edytorskim. Badanie prowadzi do wniosku, że nie ma edycji neutralnych w perspektywie krytycznoliterackiej, choć różne są stopnie ich zaangażowania czy „nieautonomiczności”: bez względu na charakter edycji oraz sposób definiowania i zakres przypisywany pojęciu krytyka literacka.

EN

The author of the sketch poses the question: is editing a form of literary criticism? He analyses the sources of meanings of the key concepts: of the words “critical,” “criticism,” “textual criticism,” “literary criticism,” and its relationship with the editorial tradition, connections between editing and theory and history of literature and interpretation. The author of the sketch confirms the thesis that “every text prepared by a text critic is a product of literary criticism,” reflecting, among others, his/her aesthetic preference. Each edition inevitably reflects some ideology, and there are no more or less natural or specific ways of presenting the text and the apparatus specific to the given work, because “the codes of meaning” that the editors included in them form a part of the “total ideological construct.” Specific examples of editing ideologisation, with an important political and national component, are provided in the thoroughly discussed collected edition formula. The editor mythologizes the literary facts and is a literary critic in the strict sense, when he/she presents old phenomena in his/her contemporary perspective: he/she cannot completely disable his own field of values in favour of the field of values reconstructed for a given historical and literary situation. The author of the sketch analyses the editor’s attitudes from the perspective of all functions of literary criticism, examining the fulfillment of the literary critical act in the editorial act. The study leads to the conclusion that there are no neutral editions in the literary critical perspective, although the degrees of their involvement or “non-autonomy” varies, regardless of the nature of the edition, the way it is defined, and the scope attributed to the notion of literary criticism.

Keywords

PL

edytorstwo; edycja krytyczna; wydanie zbiorowe; krytyka literatury; krytyka tekstu; funkcje krytyki literackiej; interpretacja; kanon

EN

editing; critical edition; collected edition; literary criticism; textual criticism; functions of literary criticism interpretation; canon

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2020
• Volume: 111
• Issue: 4
• Pages: 5-18

Dates

printed

2020-12-27

Contributors

author

Pawelec Dariusz

• Uniwersytet Śląski, Katowice

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2020.4.1