Zróżnicowanie kierunków odpływu ludności z rolnictwa na Pomorzu Zachodnim w latach 1928–1929

• Authors: Chojecki Dariusz K.

Title variants

EN

Diversification of the Directions of Population Outflow from Agriculture in Western Pomerania in 1928–1929

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article presents the diversity of directions of emigration from agriculture in Western Pomerania in the late 1920s. The source basis was a unique survey conducted by the West Pomeranian Chamber of Agriculture. It provided information on approximately 16 000 people participating in the escape from the countryside (Landflucht). The results of these studies have become of interest to the International Labor Office in Geneva and the International Institute of Agriculture in Rome. With the help of the Wrocław and cartographic taxonomy method, the author of the article set himself the goal of verifying the findings of Werner Jacobi. He considered the studied phenomenon at the level of land counties (Landkreise). He presented the factors shaping the clusters and spatial nature of the structures of directions of emigration, also indicating the similarities and differences in the development of the phenomenon within the regions of the Pomeranian province (Jacobi’s research unit in the whole region).

Keywords

EN

Landflucht; village; migrations; Pomeranian province; Provinz; Pommern; interwar period; Wrocław taxonomy

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 84
• Issue: 2
• Pages: 83-122

Dates

published

2019-06-01

Contributors

author

Chojecki Dariusz K.

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Albrecht, Karl. “Die preussischen Gutsbezirke.” Zeitschrift des Preussischen Statistischen Landesamts 67 (1927): 344–477.
• Bade, Klaus J. “Massenwanderung und Arbeitsmarkt im deutschen Nordosten von 1880 bis zum Ersten Weltkrieg.” Archiv für Sozialgeschichte 20 (1980): 265–323.
• Bade, Klaus J. Vom Auswanderungsland zum Einwanderungsland? Deutschland 1880–1980. Berlin: Colloquium Verlag Berlin, 1983.
• Biecek, Przemysław. Odkrywać! Ujawniać! Objaśniać! Zbiór esejów o sztuce prezentowania danych. Warszawa: Fundacja Naukowa SmarterPoland.pl, 2016.
• Błażejczyk-Majka, Lucyna. “Zastosowanie analizy skupień w badaniach historycznych na przykładzie występowania chorób zakaźnych w powiatach województwa poznańskiego w 1946 r.” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 78 (2017): 317–344.
• Błażejczyk-Majka, Lucyna. Zastosowanie wybranych metod taksonomicznych w badaniach historycznych. Poznań: Instytut Historii UAM, 2018.
• Böker, Hugo and Friedrich Wilhelm von Bülow. Landflucht in Deutschland. Ergebnisse einer Studienreise von Dr. H. Böker und F. W. Bülow im Monat Mai 1931 in den Provinzen Pommern und Sachsen und im Freistaate Sachsen. Genf: Internationales Arbeitsamt und Internationales Landwirtschaft-Institut, 1933.
• Brożek, Andrzej, ed. “Memoriał nadprezydentów prowincji wschodnich z 1929 r.” Przegląd Zachodni 25/5–6 (1969): 380–389.
• Chojecki, Dariusz K. “‘Volk ohne Jugend.’ Strach przed starością demograficzną narodu niemieckiego (a młodością polskiego) na przykładzie poglądów Friedricha Burgdörfera.” In Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym), vol. 2: Aspekty społeczno-kulturowe, edited by Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska and Andrzej Szwarc, 293–310. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2016.
• Chojecki, Dariusz K. “Umieralność na gruźlicę na Pomorzu Zachodnim w dobie Republiki Weimarskiej. Fakty i fikcje.” In Kondycja zdrowotna i demograficzna społeczeństwa polskiego na przestrzeni wieków, edited by Krzysztof Mikulski, Agnieszka Zielińska and Katarzyna Pękacka-Falkowska, 177–204. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Grado, 2011.
• Chojecki, Dariusz K. Od społeczeństwa tradycyjnego do nowoczesnego. Demografia i zdrowotność głównych ośrodków miejskich Pomorza Zachodniego w dobie przyśpieszonej urbanizacji i industrializacji w Niemczech (1871–1913). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014.
• Chojecki, Dariusz K., Andrzej Giza and Edward Włodarczyk. Demografia – społeczeństwo – gospodarka. Atlas gmin Pomorza Zachodniego w 1939 roku. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2017.
• Czekanowski, Jan. Zarys metod statystycznych w zastosowaniu do antropologii. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 1913.
• Dopierała, Bogdan, ed. Ekonomiczne i demograficzne problemy Pomorza Zachodniego w świetle niemieckich materiałów źródłowych z lat 1926–1932. Poznań: Instytut Zachodni, 1959.
• Drewniak, Bogusław. Robotnicy sezonowi na Pomorzu Zachodnim 1890–1918. Poznań: Instytut Zachodni, 1959.
• Feld, Wilhelm. Die Mittelstädte Altpreußens in ihrer Bevölkerungsentwicklung zwischen 1858–1900 mit besonderer Berücksichtigung des Verhaltens der Beiden Geschlechter und mit Ausblicken auf die Methodik und die Ergebnisse der Statistik der Binnenwanderungen im allgemeinen. Dresden: Verlag O. V. Böhmert, 1906.
• Florek, Kazimierz, Jan Łukaszewicz, Julian Perkal, Hugo Steinhaus and Stefan Zubrzycki. “Taksonomia wrocławska.” Przegląd Antropologiczny 27 (1951): 193–211.
• Gazińska, Mirosława and Radosław Gaziński. “Rzemiosło w miastach Pomorza Pruskiego w 1779 i 1782 r. Analiza taksonomiczna.” Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Taksonomia 17/107 (2010): 62–70.
• Gazińska, Mirosława and Radosław Gaziński. “Z badań nad rozwojem ludności miast Pomorza Pruskiego w latach 1762–1776 – analiza statystyczna.” Przegląd Statystyczny 45/1 (1995): 107–127.
• Jacobi, Werner. Die Abwanderung der Landbevölkerung Pommerns, vornehmlich der Kreise Randow, Greifenhagen, Saatzig und Pyritz in der Zeit vom 1.1.1928 bis 30.6.1929. Greifswald: Verlag Ratsbuchhandlung L. Bamberg, 1930.
• Jatzlauk, Manfred. “Soziale Zusammensetzung und wirtschaftliche Lage der Landarbeiterschaft in der Weimarer Republik (1919–1933).” In Szlachta i ziemiaństwo polskie oraz niemieckie w Prusach i Niemczech w XVIII–XXw., edited by Włodzimierz Stępiński, 237–254. Szczecin: Wydawnictwo Archiwum Państwowego w Szczecinie, 1996.
• Keller, Karl. “Umfang und Richtung der Wanderungen zwischen den preußischen Provinzen in den Jahren 1871 bis 1925.” Zeitschrift des Preussischen Statistischen Landesamtes 70 (1931): 273–291.
• Köllmann, Wolfgang. Bevölkerung in der industriellen Revolution. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1974.
• Kraak, Menno-Jan and Ferjan Omerling. Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych. Translated by Wiesława Żyszkowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
• Kurig, Joseph. Die Abwanderung aus der Landwirtschaft der Provinz Pommern. Statistische Erhebung in der Zeit vom 1.1.1928 bis 30.6.1929 unter besonderer Berücksichtigung der Abwanderungsgründe. Stettin: [s.n.], 1930.
• Langerstein, Julius. Die Entvölkerung des platten Landes in Pommern von 1890 bis 1905 und ihre Ursachen. Greifswald: Buchdr. H.Adler, inh. E. Panzig, 1912.
• Leonowicz, Anna Maria. Kartogram jako forma zależności zjawisk geograficznych. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN im. Stanisława Leszczyckiego, 2006.
• Lubinski, Axel. Entlassen aus dem Untertanenverband. Die Amerika-Auswanderung aus Mecklemburg-Strelitz im 19. Jahrhundert. Osnabrück: Universitätsverlag Rasch, 1997.
• Majdzińska, Anna. Regionalizacja demograficzna. Wybrane metody i ich aplikacje. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016.
• Młodak, Andrzej. Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej. Warszawa: Wydawnictwo Difin S.A., 2006.
• Müggenburg, Hans. Die Bevölkerungsverteilung im Reg.-Bez. Köslin. Leipzig: Pries Hirschfeld, 1935.
• Nowak, Edward. Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1990.
• Olstowski, Przemysław. “Stosunki ludnościowe w województwie pomorskim.” In Historia Pomorza, vol. 5: Województwo pomorskie i Wolne Miasto Gdańsk (1918–1939), part 1: Ustrój, społeczeństwo i gospodarka, edited by Szczepan Wierzchosławski and Przemysław Olstowski, 88–148. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2015.
• Pasławski, Jacek, ed. Wprowadzenie do kartografii i topografii. Wrocław: Wydawnictwo Nowa Era, 2006.
• Pociecha, Józef. “Rozwój metod taksonomicznych i ich zastosowań w badaniach społeczno-ekonomicznych.” Accessed May 28, 2018. https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/POZ_Rozwoj_metod_taksonomicznych.pdf
• Poniatowska, Anna. Polskie wychodźstwo sezonowe na Pomorzu Zachodnim 1918–1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1971.
• Ringel, Gehrard. Die Landflucht aus Ostpommern. Eine Untersuchung über den Umfang der Abwanderung aus dem Reg.-Bez. Köslin in der Zeit vom 1.12.1905 bis zum 16.6.1925. Richtung, Gründe und Folgen der Landflucht. Osterwieck, Harz, Berlin: A. M. Zickfeldt, 1939.
• Runge, Jerzy. Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej – elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007.
• Schmidt, Hermann. Die Landwirtschaft von Ostpreussen und Pommern. Geschichte, Leistung und Eigenart der Landwirtschaft in den ehemals ostdeutschen Landesteilen seit dem Kriege 1914–1918 und bis Ende der dreißiger Jahre. Marburg/Lahn: Georg Blohm, 1978.
• Sobczyk, Mieczysław. Statystyka opisowa. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2010.
• Stanielewicz, Józef. “Osadnictwo kolonistów niemieckich z Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego na Pomorzu Zachodnim po pierwszej wojnie światowej.” Przegląd Zachodniopomorski 10/4 (1966): 5–19.
• Stanielewicz, Józef. Kolonizacja wewnętrzna na Pomorzu Zachodnim w latach 1919–1939. Szczecin: Instytut Zachodnio-Pomorski, 1969.
• Stępiński, Włodzimierz. “Społeczeństwo wiejskie.” In Historia Pomorza, vol. 4: 1850–1918, part 1: Ustrój, gospodarka, społeczeństwo, edited by Stanisław Salmonowicz, 305–365. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2000.
• Stępiński, Włodzimierz. “Uwagi do genezy pojęcia tak zwanego polskiego niebezpieczeństwa na Pomorzu Zachodnim.” In Pomerania Ethnica. Mniejszości narodowe i etniczne na Pomorzu Zachodnim, edited by Marzena Giedrojć and Janusz Mieczkowski, 43–50. Szczecin: AMP Paweł Majewski, 1998.
• Szudra, Dariusz. “Wpływ I wojny światowej na procesy demograficzne w pruskiej prowincji Pomorze do 1925 r. (cz. 2).” Zapiski Historyczne 67/3–4 (2002): 107–143.
• Szudra, Dariusz. Ludność pruskiej prowincji Pomorze. Przemiany w ruchu naturalnym i migracyjnym w latach 1914–1939. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2005.
• Tamss, Friedrich. “Über die Abwanderung Jugendlicher aus Ostpommerschen Dörfern.” Zeitschrift für Ostforschung 2/2 (1953): 263–275.
• Voss, Paul R. “Demography as a Spatial Social Science.” Population Research Policy Review 26/5 (2007): 457–476. http://dx.doi.org/10.1007/s11113-007-9047-4.
• Wajda, Kazimierz. Wieś pomorska na przełomie XIX i XX wieku. Kwestia rolna na Pomorzu Gdańskim. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1964.
• Ward, Joe H. “Hierarchical Grouping to Optimize Function.” Journal of the American Statistical Association 58/301 (1963): 236–244.
• Witt, Werner. Wirtschafts- und Verkehrsgeografischer Atlas von Pommern. Stettin: Ostsee-Dr. und -Verl., 1934.
• Włodarczyk, Edward. “Kształtowanie się rynku pracy a rozwój szczecińskiego przemysłu w latach 1918–1932.” Przegląd Zachodniopomorski 17/2 (1973): 43–63.
• Włodarczyk, Edward. “Życie gospodarcze. Gospodarka Szczecina w latach 1919–1932.” In Dzieje Szczecina, vol. 3: 1806–1945, edited by Bogdan Wachowiak, 568–633. Szczecin: „13 Muz”, 1994.
• Zając, Kazimierz and Tadeusz Grabiński. “Regionalizacja struktury społecznej i produkcji rolnej na Śląsku w końcu XVIIIw.” Przeszłość Demograficzna Polski 13 (1981): 11–36.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2019.15