Problem tożsamości i poczucia lojalności Żydów pochodzących z zaboru pruskiego na przykładzie Alfreda Cohna (1901–1961)

• Authors: Alabrudzińska Elżbieta

Title variants

EN

The Problem of Identity and the Sense of Loyalty of Jews Coming from the Prussian Partition on the Example of Alfred Cohn (1901–1961)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

So far a very simplified picture of the transformation of the identity of Jews of West Prussia and Poznan land have functioned in the literature on the subject. The impulse to conduct the research on this issue became the publishing of the memories of Alfred Cohn, a typical German Jew, whose life and dramatic decisions show the complexity of the problem of identity and the sense of loyalty of the Jewish population of the territory of the Prussian partition. Alfred Cohn was close to recognizing himself as a German of the Jewish denomination. In 1920, without a shade of doubt, he decided to maintain loyalty to the German state and leave his family town Bydgoszcz, while in 1945 he decided the opposite. In order to clarify these contradictions, an analysis of the emancipation, acculturation and assimilation processes of the Jewish community of the territories of the Prussian partition of the 19th century and the first two decades of the 20th century was conducted. Subsequently, the results of this analysis were compared with studies on the identity of German Jews living in the Second and Third Reich. At least until the 1880s, the Jews of Greater Poland, and West Prussia considered themselves representatives of a separate nation, despite the already advanced process of assimilating German culture, customs and language, and showing loyalty to the German state. The assimilation reached its greatest intensity at the turn of the 19th and 20th centuries, leading to a strong integration of Jews with German society and the German state. This aggravated Polish-Jewish antagonism, especially in Greater Poland. After some of the lands of the former Prussian partition came under Polish rule, most Jews remained loyal to the German state, treating it as their homeland, and emigrated in the years 1918–1921 along with the majority of the German population. However, despite such decisions, despite the use of German as their mother tongue, and despite demonstrating German patriotism and the intense desire to blend in with German society, it is necessary to show great caution in the case of attempts to recognize the Jews of the Prussian partition only as a religious minority, although more than once they have defined themselves this way. In the Reich, Jews did not manage to merge with the German environment, either. They created their own Jewish-German cultural system. Their identity can be described as very specific, heterogeneous and shaped by contradictions and dilemmas. In the territories of the Prussian partition, the process of shaping the identity of German Jews was even more complicated as this community had to function also within the Polish society.

Keywords

EN

West Prussia; Greater Poland; German Jews; emancipation; acculturation; assimilation; national identity; loyalty to the state; Polish-Jewish relations

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 84
• Issue: 3
• Pages: 101-122

Dates

published

2019-09-01

Contributors

author

Alabrudzińska Elżbieta

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Adelson, Józef. Najnowsze dzieje Żydów w Polsce w zarysie (do 1950 roku). Edited by Jerzy Tomaszewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
• Alabrudzińska, Elżbieta. Mniejszości wyznaniowe w Bydgoszczy w latach 1920–1939. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1995.
• Alabrudzińska, Elżbieta. “Stosunki religijne w Toruniu (1815–1914).” In Historia Torunia, vol. 3/1: W czasach zaboru pruskiego (1793–1920), edited by Marian Biskup, 390–419. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2003.
• Aschkewitz, Max. Zur Geschichte der Juden in Westpreussen. Marburg/Lahn: Johann Gottfried Herder-Institut, 1967.
• Biegański, Zdzisław. Mniejszość żydowska w Bydgoszczy 1920–1939. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, 1999.
• Broniewicz, Lucjan. “Tworzenie się inteligencji żydowskiej w Prusach Zachodnich. Żydowscy absolwenci gimnazjów przed 1914 rokiem.” In Emancypacja – asymilacja – antysemityzm. Żydzi na Pomorzu w XIX i XX wieku, edited by Zenon H. Nowak, 27–42. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1992.
• Cohn, Alfred. Erinnerungen an Bromberg. Wspomnienia o Bydgoszczy. Edited by Elżbieta Alabrudzińska and Barbara Janiszewska-Mincer. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001.
• Cohn, Willy. Verwehte Spuren. Erinnerungen an das Breslauer Judentum vor seinem Untergang. Edited by Norbert Conrads. Köln, Weimar, Wien: Böhlau Verlag, 1995.
• Cohn, Willy. Żadnego prawa – nigdzie. Dziennik z Breslau 1933–1941. Wybrane fragmenty. Edited by Norbert Conrads, translated by Viktor Grotowicz. Wrocław: Wydawnictwo Via Nova, 2010.
• Cygański, Mirosław. “Żydzi poznańscy, pomorscy oraz śląscy wobec Polaków i Niemców pruskich w latach 1816–1939.” Studia Śląskie 55 (1997): 57–94.
• Eisenbach, Artur. Emancypacja Żydów na ziemiach polskich 1785–1870 na tle europejskim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988.
• Elon, Amos. Bez wzajemności. Żydzi – Niemcy 1743–1933. Translated by Krystyna Bratkowska and Aleksandra Geller. Warszawa: Wydawnictwo Nisza, 2012.
• Fehrs, Jörg H. “‘…, daß sie sich mit Stolz Juden nennen.’ Die Erziehung jüdischer Kinder in Ost- und Westpreußen im 19. Jahrhundert.” In Zur Geschichte und Kultur der Juden in Ost- und Westpreußen, edited by Michael Brocke, Margret Heitmann and Harald Lordick, 239–280. Hildesheim, Zürich, New York: Georg Olms Verlag, 2000.
• Golon, Mirosław. “Ludność żydowska w Polsce północnej po II wojnie światowej.” In Studia i szkice z dziejów Żydów w regionie Bałtyku, edited by Zenon H. Nowak, 207–238. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
• Grabski, August, Maciej Pisarski and Albert Stankowski. Studia z dziejów i kultury Żydów w Polsce po 1945 roku. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 1997.
• Guesnet, François. Polnische Juden im 19. Jahrhundert. Lebensbedingungen, Rechtsnormen und Organisation im Wandel. Köln, Weimar, Wien: Böhlau, 1998.
• Hurwic-Nowakowska, Irena. Żydzi polscy (1947–1950). Analiza więzi społecznej ludności żydowskiej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, 1996.
• Jersch-Wenzel, Stefi. “Zur Geschichte der jüdischen Bevölkerung in der Provinz Posen im 19. Jahrhundert.” In Juden in Ostmitteleuropa. Von der Emanzipation bis zum Ersten Weltkrieg, edited by Gotthold Rhode, 73–84. Marburg/Lahn: J. G. Herder-Institut, 1989.
• Kemlein, Sophia. Die Posener Juden 1815–1848. Entwicklungsprozesse einer polnischen Judenheit unter preußischer Herrschaft. Hamburg: Dölling und Galitz Verlag, 1997.
• Kiec, Olgierd. Protestantyzm w Poznańskiem 1815–1918. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Semper”, 2001.
• Kutta, Janusz. “Społeczeństwo Bydgoszczy w latach 1920–1939.” In Historia Bydgoszczy, vol. 2/1, edited by Marian Biskup, 177–232. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1999.
• Łaszkiewicz, Tomasz. Żydzi w Inowrocławiu w okresie międzywojennym (1919–1939). Inowrocław: Oficyna Wydawnicza Muzeum im. Jana Kasprowicza, 1997.
• Matelski, Dariusz. Niemcy w Polsce w XX wieku. Warszawa, Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.
• Mieczkowski, Janusz. Żydzi, Niemcy i Ukraińcy na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956. Liczba, położenie i działalność polityczna. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1994.
• Mincer, Franciszek. Dzieje Bydgoszczy do roku 1806. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1992.
• Niedzielska, Magdalena. “Życie polityczne i kulturalne Torunia (1815–1914).” In Historia Torunia, vol. 3/1: W czasach zaboru pruskiego (1793–1920), edited by Marian Biskup, 220–389. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2003.
• Nowak, Zenon H. “Dzieje gminy żydowskiej w Toruniu (1815–1939). Zarys.” In Mniejszości narodowe i wyznaniowe w Toruniu w XIX i XX w., edited by Mieczysław Wojciechowski, 27–38. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1993.
• Nowak, Zenon H. “Dzieje Żydów na Pomorzu. Stan badań i postulaty badawcze.” In Mniejszości narodowe i wyznaniowe na Pomorzu w XIX i XX wieku, edited by Mieczysław Wojciechowski, 23–38. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
• Nowak, Zenon H. “Gmina Wyznaniowa Żydowska w Toruniu w latach 1920–1939.” In Gminy Wyznaniowe Żydowskie w województwie pomorskim w okresie międzywojennym (1920–1939), edited by Jan Sziling, 59–74. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1995.
• Nowak, Zenon H. “Sprawa emancypacji Żydów w Prusach Zachodnich w pierwszej połowie XIX wieku.” In Emancypacja – asymilacja – antysemityzm. Żydzi na Pomorzu w XIX i XX wieku, edited by Zenon H. Nowak, 7–16. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1992.
• Rautenberg, Hans-Werner. “Zur Geschichte des Judentums in Pommern und Westpreußen zwischen Emanzipation und Erstem Weltkrieg.” In Juden in Ostmitteleuropa. Von der Emanzipation bis zum Ersten Weltkrieg, edited by Gotthold Rhode, 49–72. Marburg/Lahn: J. G. Herder-Institut, 1989.
• Schiper, Ignacy. “Żydzi pod zaborem pruskim.” In Żydzi w Polsce Odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, vol. 1, edited by Ignacy Schiper, Aryeh Tartakower and Aleksander Hafftka, 551–562. Warszawa: Wydawnictwo „Żydzi w Polsce Odrodzonej”, 1932.
• Schumann, Peter. “Über jüdische Deutsche und die Assimilation.” In Emancypacja – asymilacja – antysemityzm. Żydzi na Pomorzu w XIX i XX wieku, edited by Zenon H. Nowak, 165–172. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1992.
• Sziling, Jan. “Gminy wyznaniowe żydowskie w województwie pomorskim w latach 1920–1939 (Liczebność i rozmieszczenie).” In Mniejszości narodowe i wyznaniowe w województwie pomorskim w okresie międzywojennym (1920–1939), edited by Mieczysław Wojciechowski, 45–60. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1991.
• Tayim, Constantin S. Narrative der Emanzipation. Autobiographische Identitätsentwürfe deutschsprachiger Juden aus der Emanzipationszeit. Berlin, Boston: De Gruyter, 2013.
• Tomaszewski, Jerzy. Zarys dziejów Żydów w Polsce w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1990.
• Toury, Jacob. Soziale und politische Geschichte der Juden in Deutschland 1847–1871. Zwischen Revolution, Reaktion und Emanzipation. Düsseldorf: Droste, 1977.
• Volkov, Shulamit. Pomysł na nowoczesność. Żydzi niemieccy w XIX i na początku XX wieku. Translated by Justyna Górny and Patrycja Pieńkowska. Warszawa: PW „Wiedza Powszechna”, Niemiecki Instytut Historyczny, 2006.
• Wajda, Kazimierz. “Awans i asymilacja. Na przykładzie społeczności żydowskiej Chełmży w XIX i na początku XX wieku.” In Emancypacja – asymilacja – antysemityzm. Żydzi na Pomorzu w XIX i XX wieku, edited by Zenon H. Nowak, 17–26. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1992.
• Wajda, Kazimierz. “Ludność, jej rozwój i struktura.” In Historia Bydgoszczy, vol. 1: Do roku 1920, edited by Marian Biskup, 468–471. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
• Wajda, Kazimierz. “Przemiany terytorialne i ludnościowe w latach 1850–1914.” In Historia Bydgoszczy, vol. 1: Do roku 1920, edited by Marian Biskup, 505–529. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
• Wasiutyński, Bohdan. Ludność żydowska w Polsce w wiekach XIX i XX. Studium statystyczne. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego, Instytutu Popierania Nauki, 1930.
• Waszkiewicz, Zofia. “Żydzi w Grudziądzu (1920–1939).” In Emancypacja – asymilacja – antysemityzm. Żydzi na Pomorzu w XIX i XX wieku, edited by Zenon H. Nowak, 91–108. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1992.
• Weeks, Theodore R. “Jews on the Polish Lands and Polish-Jewish Relations 1795–1914.” In Historie Polski w XIX wieku, vol. 4: Narody, wyznania, emigracje, porównania, edited by Andrzej Nowak, 63–114. Warszawa: Wydawnictwo DIG, 2015.
• Weiss, Yfaat. Deutsche und polnische Juden vor dem Holocaust. Jüdische Identität zwischen Staatsbürgerschaft und Ethnizität 1933–1940. München: R. Oldenbourg Verlag, 2000.
• Wippermann, Wolfgang. “Probleme und Aufgaben der Beziehungsgeschichte zwischen Deutschen, Polen und Juden.” In Deutsche – Polen – Juden. Ihre Beziehungen von den Anfängen bis ins 20. Jahrhundert, edited by Stefi Jersch-Wenzel, 1–48. Berlin: Colloquium Verlag, 1987.
• Wojciechowski, Mieczysław. “Mniejszości narodowe w Toruniu w okresie międzywojennym (1920–1939).” In Historia Torunia, vol. 3/2: W czasach Polski Odrodzonej i okupacji niemieckiej (1920–1945), edited by Marian Biskup, 195–234. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2006.
• Wojciechowski, Mieczysław. “Niemcy, Polacy i Żydzi w Prusach Zachodnich w latach 1877–1920.” In Ze sobą, obok siebie, przeciwko sobie. Polacy, Żydzi, Austriacy i Niemcy w XIX i na początku XX wieku, 167–188. Kraków: Znak, 1995.
• Wojciechowski, Mieczysław. “W okresie pierwszej wojny światowej i powstania wielkopolskiego (1914–1920).” In Historia Bydgoszczy, vol. 1: Do roku 1920, edited by Marian Biskup, 600–636. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
• Wróbel, Piotr. “Żydzi wielkopolscy przed I wojną światową.” Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce (1991) issue 1: 31–55.
• Wróbel, Piotr. Zarys dziejów Żydów na ziemiach polskich w latach 1880–1918. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1991.
• Ziątkowski, Leszek. Dzieje Żydów we Wrocławiu. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2019.28