O problemach z tłumaczeniami dwujęzycznej spuścizny Ludwika Flecka na przykładzie pojęcia „legitymacji”

• Authors: Jarnicki Paweł

Title variants

EN

On the Problems of Translating Ludwik Fleck’s Bilingual Legacy: The Case of the Concept of “Legitimation”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia problemy językowe, które wynikają z tłumaczeń dwujęzycznej filozoficznej spuścizny Ludwika Flecka (1896–1961). Autor szczegółowo analizuje przypadek „legitymacji” w odniesieniu do sposobu, w jaki Fleck używał tego pojęcia w swoich oryginalnych polskich i niemieckich tekstach. Zarówno polscy, jak i angielscy tłumacze nie rozpoznali polskiego „legitymować” oraz niemieckiego „legitimieren” i ich wyrażeń pokrewnych jako swoich ekwiwalentów, dlatego jedno z ważniejszych Fleckowskich pojęć może być źle rozumiane.

EN

This paper introduces the linguistic problems resulting from translations of the bilingual philosophical legacy of Ludwik Fleck (1896–1961). The case of “legitimation” is analysed in detail in accordance with the way it was used by Fleck in his original Polish and German texts. Neither Polish nor English translators recognised Polish “legitymować” and its derivatives nor German “legitimieren” and its derivatives as equivalent expressions; hence, one of the most important Fleckian concepts may be misunderstood.

Keywords

PL

Ludwik Fleck; dwujęzyczna spuścizna; legitymacja; kontekst uzasadnienia

EN

Ludwik Fleck; bilingual legacy; legitimation; context of justification

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2016
• Issue: 1(10)
• Pages: 355-373

Contributors

author

Jarnicki Paweł

References

• Brauer G.W. 2007. Is There an Educational Problem with Reading Hannah Arendt’s The Human Condition in English Only?. https://open.library.ubc.ca/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0100589; dostęp: 08.10.2016.
• Fleck L. 1927. O niektórych swoistych cechach myślenia lekarskiego, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych”, t. 6, nr 1, s. 55–64.
• Fleck L. 1929. Zur Krise der „Wirklichkeit”, „Die Naturwissenschaften”, t. 23, s. 425–430.
• Fleck L. 1934. Jak powstał odcz yn Bordet-Wassermanna i jak w ogóle powstaje odkrycie naukowe?, „Polska Gazeta Lekarska”, nr 10, s. 181–182, nr 11, s. 202–205.
• Fleck L. 1935a. Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache. Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv, Benno Schwabe & Co.
• Fleck L. 1935b. O obserwacji naukowej i postrzeganiu w ogóle, „Przegląd Filozoficzny”, t. 38, nr 1, s. 57–76.
• Fleck L. 1935c. Zur Frage der Grundlagen der medizinischen Erkenntnis, „Klinische Wochenschrift”, t. 14, nr 35, s. 1255–1259.
• Fleck L. 1936. Zagadnienie teorii poznawania, „Przegląd Filozoficzny”, t. 39, nr 3, s. 3–37.
• Fleck L. 1938. W sprawie artykułu p. Iz ydory Dąmbskiej w „Przeglądzie Filozoficznym”, „Przegląd Filozoficzny”, t. 41, nr 2, s. 192–195.
• Fleck L. 1939a. Nauka a środowisko, „Przegląd Współczesny”, t. 18, 8–9, s. 149–156.
• Fleck L. 1939b. Odpowiedź na uwagi Tadeusza Bilikiewicza, „Przegląd Współczesny”, t. 18, 8–9, s. 168–174.
• Fleck L. 1946. Problemy naukoznawstwa, „Życie Nauki. Miesięcznik Naukoznawczy”, t. 1, nr 5, s. 322–336.
• Fleck L. 1947. Patrzeć, widzieć, wiedzieć, „Problemy”, t. 3, nr 2, s. 74–84.
• Fleck L. 1979. Genesis and Development of a Scientific Fact, tłum. F. Bradley,
• T.J. Trenn, University of Chicago Press.
• Fleck L. 1980. Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache. Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv, Suhrkamp.
• Fleck L. 1983a. Das Problem einer Theorie des Erkennens, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. T. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 84–127.
• Fleck L. 1983b. Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp.
• Fleck L. 1983c. Über die wissenschaftliche Beobachtung und die Wahrnehmung im allgemeinen, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 59–83.
• Fleck L. 1983d. Wissenschaftstheoretische Probleme, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 128–146.
• Fleck L. 1986a. Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Fleck L. 1986b. Problems of the Science of Science, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 113–127.
• Fleck L. 1986c. Scientific Observation and Perception in General, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 59–78.
• Fleck L. 1986d. The Problem of Epistemolog y, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 79–112.
• Fleck L. 2006. Psychosocjologia poznania naukowego. „Powstanie i rozwój faktu naukowego” oraz inne pisma z filozofii poznania, red. Z. Cackowski, S. Symotiuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Fleck L. 2007. Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa, red. S. Werner, C. Zittel, F. Schmaltz, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Fleck L. 2011. Denkstile und Tatsachen: gesammelte Schriften und Zeugnisse, red. S. Werner, C. Zittel, F. Schmaltz, Suhrkamp.
• Friedman A.W., Rossman Ch., Sherzer D. 1987. Beckett translating/translating Beckett, Pennsylvania State University Press.
• Jarnicki P. 2008. Fleck a metafory, [w:] Wzorce postrzegania rzecz ywistości w nauce i społeczeństwie, red. B. Płonka-Syroka, DiG, s. 167–208.
• Jarnicki P. 2015. Problems with Translations of Ludwik Fleck: the Example of the Concept of „Legitimation”, „Divinatio: Studia Culturologica Series”, t. 41, Autumn-Winter, s. 167–184.
• Jarnicki P. 2016. On the Shoulders of Ludwik Fleck? On the Bilingual Philosophical Legacy of Ludwik Fleck and its Polish, German and English Translations, „The Translator”. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13556509.2015.1126881; dostęp: 08.10.2016 .
• Kuhn T.S. 1979. Foreword, [w:] L. Fleck, Genesis and Development of a Scientific Fact, red. T.J. Trenn, R.K. Merton, R.K., tłum. F. Bradley, T.J. Trenn, The University of Chicago Press, s. VII.
• Kuhn T.S. 2011. Słowo wstępne, tłum. P. Jarnicki, M. Zuber, „Studia Philosophica Wratislaviensia”, nr 2, s. 81–85.
• Leszczyńska K. 2007. Ludwik Fleck – zapomniany filozof, „Midrasz”, nr 1, s. 36–47.
• Sady W. 2012. Ludwik Fleck, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E.N. Zalta. http://plato.stanford.edu/entries/fleck/, dostęp: 08.10.2016.
• Schickore J. 2014. Scientific Discovery, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E.N. Zalta. http://plato.stanford.edu/entries/scientific-discovery/; dostęp: 30.11.2015.