Papieża Franciszka metafory Kościoła

• Authors: Draguła Andrzej

Title variants

EN

Pope Francis's metaphors of the Church

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Metafora jest środkiem stylistycznym polegającym na takim połączeniu wyrazów, dzięki któremu przynajmniej jeden z nich uzyskuje nowe znaczenie. Skutkiem metafory jest zmiana dotychczasowego, dosłownego znaczenia i uzyskanie znaczenia wtórnego: przenośnego i niedosłownego. Zgodnie z kongitywistyczną koncepcją metafory, nie jest ona jedynie sposobem obrazowania mającym na celu przekonanie odbiorcy, ale spełnia funkcję poznawczą, tzn. umożliwia odbiorcy poznanie (kognicję) przedstawionej w metaforze rzeczywistości. Papież Franciszek bardzo chętnie odwołuje się do przepowiadania obrazowego i stosuje metafory. Jednym ze źródeł teologicznych jest dla Franciszka latynoamerykańska teologia Kościoła jako ludu. Do ulubionych metafor Franciszka, którymi wyraża on prawdę o Kościele, należy metafora kobiety, owczarni i szpitala polowego. Wszystkie te obrazy – choć mają swoje biblijne prototypy i pierwowzory – nabierają u Franciszka nowej treści: koncentrują się na bliskości, bezpośredniości relacji, a nawet na czułości, jaką powinny się charakteryzować relacje wewnątrzeklezjalne. Poszerzając interpretację zastosowanych metafor, Franciszek jednocześnie pogłębia teologię Kościoła, wskazując na te jego cechy, które w dotychczasowej eklezjologii były niezauważalne. W ten sposób metafora staje się nie tylko środkiem dydaktycznym stosownym dla skuteczniejszego przepowiadania prawdy o Kościele, ale także drogą do teologicznego poznania Kościoła

EN

A metaphor is a figure of speech based on a combination of words which gives at least one of them a new meaning. As a result, the hitherto, literal meaning is transfered into a secondary one: figurative and non-literal. According to the cognitivist concept of metaphor, it is not merely a means of description aimed at convincing the recipient, but it bears a cognitive function – allowing the recipient for the cognition of the reality which the metaphor presents. Pope Francis is very keen to use figurative preaching and metaphors. One of his theological sources is the Latin American theology of the Church as the people. Talking about the Church, he eagerly refers to the metaphors of a woman, sheepfold, and field hospital. All of them, though rooted in the Bible, gain new content in Francis’s preaching: they focus on closeness, directness, even tenderness, which should characterize relations within the Church. Widening the interpretation of the metaphors, at the same time Francis deepens the theology of the Church as he points to the features of the Church which ised to go unnoticed in ecclesiology. Therefore a metaphor is not only an educational means used for the purpose of more effective preaching about the Church, but also a way leading to the theological cognition of the Church.

Keywords

PL

papież Franciszek; Kościół; metafora; owczarnia; kobieta; szpital polowy

EN

pope Francis; Church; metaphor; woman; sheepfold; field hospital

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Theologica Ottoniana
• Year: 2018
• Issue: 1
• Pages: 159-177

Contributors

author

Draguła Andrzej

• Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego

References

• Arystoteles, Poetyka, 21, 4–7, przeł. z grec. i oprac. H. Podbielski, Wrocław 1989.
• Baran G.M., Chrystus lekarzem i lekarstwem z nieba w świetle homilii św. Augustyna do Ewangelii i Pierwszego listu Jana apostoła, „Vox Patrum” 30 (2010), t. 55, s. 43–62.
• Bergoglio J.M., Kwiatki papieża Franciszka, Kraków 2013.
• Bergoglio J.M., Otwarty umysł, wierzące serce, Kraków 2013.
• Czaja A., Traktat o Kościele, t. 2: Dogmatyka, Warszawa 2006, s. 291–543.
• Dlaczego runo śmierdzi, 13.08.2013, [blog:] Owca i wełna – historycznie, http://uowki.blogspot.com/2013/08/dlaczego-runo-smierdzi_13.html (dostęp: 2.11.2017).
• Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.
• Francisco, Carta a los participantes en la 105 Asamblea Plenaria de la Conferencia Episcopal Argentina, 25.03.2015, https://w2.vatican.va/content/francesco/es/letters/2013/documents/papa-francesco_20130325_lettera-vescovi-argentina.pdf.
• Franciszek, Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”.
• Franciszek, Duszpasterstwo to realizowanie macierzyństwa Kościoła. Spotkanie z episkopatem Brazylii, 27.07.2013, „L’Osservatore Romano” 10 (2013).
• Franciszek, Kościół ma być znakiem miłosierdzia Pana. Przemówienie do uczestników międzynarodowego spotkania nt. „Evangelii gaudium”, 19.09.2014, „L’Osservatore Romano” 10 (2014).
• Franciszek, Pasterze słuchający ludu. Audiencja dla biskupów wyświęconych w ciągu ostatniego roku, 19.09.2013, „L’Osservatore Romano” 11 (2013).
• Franciszek, Z ludem na ramionach. Msza św. Krzyżma w Wielki Czwartek, 28.03.2013, „L’Osservatore Romano” 5 (2013).
• Franciszek, Żyjemy w epoce miłosierdzia. Spotkanie z kapłanami z diecezji rzymskiej, 6.03.2014, „L’Osservatore Romano” 3–4 (2014).
• Jan XXIII, Homilia w dniu koronacji, 4.11.1958, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie” 1960, nr 50, s. 260–263; „Acta Apostolicae Sedis” 50 (1958), s. 884–888.
• Jäkel O., Metafory w abstrakcyjnych domenach dyskursu. Kognitywno-lingwistyczna analiza metaforycznych modeli aktywności umysłowej, gospodarki i nauki, Kraków 2003.
• Josi E., La chiesa nei testi patristici e nei monumenti paleocristiani, w: Enciclopedia Cattolica, Firenze 1949, kol. 1466–1469.
• Jüngel E., Gott als Geheimnis der Welt. Zur Begründung der Theologie des Gekreuzigten im Streit zwischen Theismus und Atheismus, Tübingen 1977.
• Kasper W., Papież Franciszek. Rewolucja czułości i miłości. Korzenie teologiczne i perspektywy duszpasterskie, Warszawa 2015.
• Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994.
• Korolko M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.
• Krzyżanowski J., Nauka o literaturze, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
• Kusz E., Zapach owiec, „Tygodnik Powszechny” 9.12.2013.
• Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988.
• Liszka P., Metafora w Objawieniu i w teologii, w: Ad Imaginem Tuam. Księga jubileuszowa dla uczczenia Arcybiskupa Gołębiewskiego, red. W. Irek, t. 2, Wrocław 2012, s. 151–165.
• Paroń K., Rzeczywistość to metafora – próba kognitywnej analizy metafor w felietonach Jerzego Urbana, „Acta Universitatis Lodzienis Folia Litteraria Polonica” 14 (2011), nr 1, s. 43–53.
• Podlawska D., Płóciennik I., Leksykon nauki o języku, Bielsko-Biała 2002.
• Rahner H., Mater Ecclesia: Lobpreis der Kirche aus dem ersten Jahrtausend christlicher Literatur, Einsiedeln–Köln 1944.
• Rahner K., Vorgrimler H., Mały słownik teologiczny, Warszawa 1987, kol. 28.
• Rowland T., Wiara Ratzingera. Teologia Benedykta XVI, Kraków 2010.
• Sawicki K., Nie przychodnia, a szpital polowy, 10.03.2014, https://www.deon.pl/141/art,1561,nie-przychodnia-a-szpital-polowy.html (dostęp: 2.11.2017).
• Shakespeare W., Jak wam się podoba, tłum. L. Ulrich, http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/jak-wam-sie-podoba.html.
• Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, Poznań 1990, s. 65.
• Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”.
• Spadaro A., Leczmy rany [wywiad], „Tygodnik Powszechny” 39 (2013).
• Strzelczyk G., Problem metafor w teologii albo teologia jako metafora, „Studia Theologiae Fundamentalis” 3 (2012), s. 187–199.
• Szpital polowy wg Franciszka – sympozjum w Stadnikach, 7.05.2016 [audio], http://radioprofeto.pl/archiwum,1484.html (dostęp: 2.11.2017).
• Szymik J., Benedykt XVI był prorokiem [wywiad], „Rzeczpospolita”. Plus Minus, 24.07.2015.
• Szymik J., Theologia Benedicta, t. 3, Katowice 2016.
• Węcławski T., Funkcja sakralna wypowiedzi religijnej. Aspekt teologiczny, w: Funkcje wypowiedzi religijnych, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Tarnów 2014, s. 7–20.