Socjologiczne nawrócenie. Jakuba Karpińskiego teoria komunizmu

• Authors: Łuczewski Michał

Title variants

EN

Sociological conversion. Jakub Karpiński’s sociology of communism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ocena socjologii Jakuba Karpińskiego, a w szczególności – jego teorii komunizmu. Opierając się na teorii Rene Girarda, która na przykładzie pisarzy wyjaśnia „powieściowe nawrócenie”, artykuł opisuje „nawrócenie socjologiczne” polskiego socjologa. To socjologiczne nawrócenie polegało na pozbyciu się iluzji autonomicznego podmiotu i odkryciu własnej zależności od czegoś, co przekracza jednostkę i czemu można dać świadectwo. Już na samym początku swojej drogi akademickiej Karpiński wybrał służbę swojej wspólnocie narodowej i naukowej, a całe jego pisarstwo jest opisem tego, w imię czego i przeciw czemu walczył. Wynikiem pracy polskiego socjologa jest integralna teoria komunizmu, która wartościuje i wszechstronnie opisuje miniony system, a zarazem wskazuje dwie drogi wyjścia z niego: prawdę i solidarność.

EN

The goal of the paper is to describe Jakub Karpiński’s sociology and specifically – his theory of Communism. It extends the Girardian concept of „novelistic conversion” to show that sociologists, just as novelists, undergo conversion that makes them realize that they are dependent on something they can give witness to. Already in the beginning of his academic career, Karpiński decided to serve his scholar and national community. His further work articulated what he fought against and what he fought for. In consequence, he constructed an integral theory of Communism, which validates, describes the bygone system as well as points to ways of overcoming it: truth and solidarity.

Keywords

PL

Karpiński; teoria społeczna; komunizm; postkomunizm; Solidarność; Girard

EN

Karpiński; social theory; Communism; post-Communism; Solidarity; Girard

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2015
• Issue: 2(9)
• Pages: 190-211

Contributors

author

Łuczewski Michał

• Uniwersytet Warszawski; Wydział Filozofii i Socjologii; Instytut Socjologii

References

• Alexander J.C. 2001. Toward a Sociolog y of Evil, [w:] Rethinking evil, red. M.P. Lara, University of California Press.
• Bourdieu P., Wacquant L. 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. A. Sawisz, Oficyna Naukowa.
• Bourdieu P. 2004. Męska dominacja, tłum. L. Kopciewicz, Oficyna Naukowa.
• Bourdieu P. 2014. On the State. Lectures at the Collège de France 1989–1992, Polity.
• Brzozowski S. 1910. Legenda Młodej Polski. Studia o strukturze duszy kulturalnej, B. Połoniecki.
• Durkheim É. 1990. Elementarne formy ż ycia religijnego. System totemiczny w Australii, tłum. A. Zadrożyńska, PWN.
• Durkheim É. 1999. O podziale pracy społecznej, tłum. K. Wakar, PWN.
• Grabowska M. 2007. Jakub Karpiński, [w:] Socjologia na Uniwersytecie Warszawskim. Fragmenty historii, red. A. Sułek, IFiS PAN, Warszawa, s. 416–421.
• Jadacki J.J. 2013. Jakub Karpiński w kręgu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, „Studia Socjologiczne”, nr 4(211), s. 67–83.
• Karpiński J. 1984. Mowa do ludu. Szkice o języku polityki, Puls.
• Karpiński J. 1985. Prz ycz ynowość w badaniach socjologicznych, PWN.
• Karpiński J. 1987. Niepodległość od wewnątrz, Odnowa.
• Karpiński J. 1988. Taternictwo nizinne, Pomost.
• Karpiński J. 1989. Nie być w myśleniu posłusznym. Ossowscy, socjologia, filozofia, Polonia Book Fund.
• Karpiński J. 1992a. Kultura i wielość rzecz ywistości. Szkice o kulturze, FIS.
• Karpiński J. 1992b. Między komunizmem a demokracją, Verba.
• Karpiński J. 2003. Polska po przejściach, UMCS.
• Karpiński J. 2005. Ustrój komunistyczny w Polsce, WSPiZ.
• Karpiński J. 2006. Wprowadzenie do metodologii nauk społecznych, WSPiZ.
• KhosraviNik M. 2010. Actor descriptions, action attributions, and argumentation. Towards a systematization of CDA analytical categories in the representation of social groups, „Critical Discourse Studies”, nr 7(1), s. 55–72.
• Kierkegaard S. 1980. Co to znacz y być świadkiem prawdy?, [w:] K. Toepliz, Kierkegaard, Wiedza Powszechna, s. 280–290.
• Kołakowski L. 2010. Nasza wesoła apokalipsa. Wybór najważniejszych esejów, Znak.
• Kula M. 2005. Przedmowa, [w:] J. Karpiński, Ustrój komunistyczny w Polsce, WSPiZ.
• Kuroń J. 1984. Polityka i odpowiedzialność, Aneks.
• Leeuwen T. van 1996. The representation of social actors, [w:] Text and Practices: Readings in Critical Discourse Analysis, red. C. R. Caldas-Coulthard i M. Coulthard, Routledge, s. 32–70.
• Łuczewski M. 2015. Chrześcijanin bez Boga. Teologia polityczna Pierre’a Bourdieu, „Stan Rzeczy”, nr 1(8), s. 194–226.
• Marquard O. 2001. Szczęście w nieszczęściu. Rozważania filozoficzne, tłum. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa.
• Motrenko J. 2016. Zmagania metodologa z empirią. Pozytywistyczna socjologia Jakuba Karpińskiego, „Stan Rzeczy”, nr 1(9), s. 212–244.
• Nowak-Jeziorański J. 2003. Jakub. Wypowiedzi zebrał i opracował Mariusz Kubik, http://www.mariuszkubik.pl/publikacje_prasowe_pke_karpinski.html; dostęp: 21.02.2016.
• Palikot J. 2014. Zdjąć Polskę z krzyża. Janusz Palikot w rozmowie z Cezarym Michalskim, WAB.
• Porębski Cz. 1996. Polish Value Theory. Five Lectures with Texts, WUJ.
• Ricoeur P. 1992. Zło. Wyzwanie rzucone filozofii i teologii, tłum. E. Burska, Pax.
• Rojek P. 2009. Semiotyka solidarności. Analiza dyskursów PZPR i NSZZ Solidarność w 1981 roku, Nomos.
• Schmitt C. 2008. Lewiatan w teorii państwa Thomasa Hobbesa. Sens i niepowodzenie politycznego symbolu, tłum. M. Falkowski, Prószyński i S-ka.
• Sułek, A. 2003. Droga Jakubowa, „Zeszyty Literackie”, nr 4(84), s. 116–117.
• Tatarkiewicz W. 1992. Pisma z etyki i teorii szczęścia. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Taylor Ch. 2001. Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, tłum. M. Gruszczyński, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tilly Ch. 2002. Stories, Identities, and Political Change, Rowman and Littlefield.
• Walicki A. 2009. Trzy patriotyzmy, [w:] tegoż, Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Universitas, s. 343–397.
• Wolff K.H. 1969. For a Sociolog y of Evil, „Journal of Social Issues”, nr 25(1), s. 111–126.