Sprawa katyńska w podręcznikach polskich i rosyjskich na przełomie XX i XXI wieku

• Authors: Składanowski Henryk
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Katyn crime, also known as the Katyn massacre, was one of those historical facts that were kept secret for a very long time. From 1943 when it was revealed to 1990 the soviet Union denied their responsibility for the massacre. Eventually, publishing the original documents on the order of Borys Jecyn and handing tchem down to Poland on 14 October 1992 definitely confirmed the perpetrators of the crime. In the historic consciousness of both Polish and Russian societies there are still many questions and doubts about “the background of the picture” of Katyn crime. Therefore I found it very sensible to analyze the problem of Katyn crime in various history course books in Poland and Russia. After the collapse of the communist political system both countries Poland and Russia introduced new history course books in all types of schools. The new course books not only mention the problem of Katyn crime but also say who was responsible for it. However, the Russians try to neutralize the crime by so called anti-Katyn, emphasizing the death of several thousands of Soviet soldiers imprisoned in Poland in the war of 1920 and after it.

RU

Катынский расстрел, из-за осуществления его по поручению руководства советского государства и введения секретности действий, а также сознательного затирания его совершения в более позднем периоде, был одним из дольше всего скрываемых исторических фактов. С момента его выявления в 1943 году и вплоть до 1990 года руководство СССР отрицало свою ответственность за катынский расстрел. Практически лишь обнаружение оригинальных советских документов по поручению Бориса Ельцина и их передача Польше 14 октября 1992 года подтвердили окончательно ранее установленные факты. В сфере исторического сознания польского и российского общества по-прежнему однако продолжается борьба за определение «фона картины» катынского расстрела. Поэтому имело смысл вновь проанализировать вопрос катынского расстрела, который появлялся в школьных учебниках по истории в Польше и России. Равно в Польше, как и в России после падения коммунизма и введения но- вых учебников, обязательных во всех типах и видах школ, была размещена информация о катынском расстреле, с указанием совершения его советской стороной. Проблема состоит однако в том, что россияне с целью нейтрализировать катынский расстрел ввели в историографию так называемую «анти-катынь», то есть экспонирование смерти нескольких десятков тысяч большевистских военнопленных в польском плену в ходе и после войны 1920 года.

Keywords

EN

Katyn massacre; communism; The Republic of Poland; Russian Federation

RU

катынский расстрел; коммунизм; Республика Польша; Российская Федерация

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Nowa Polityka Wschodnia
• Year: 2016
• Volume: 2(11)
• Pages: 171-187

Contributors

author

Składanowski Henryk

• Toruńska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości

References

• Baker, P., Glasser, S. (2005). Cień Kremla. Rosja Putina. Warszawa: Wydawnictwo Magnum.
• Brakoniecki, B. (2013, 28 marca). Przemilczana zbrodnia, czyli jak w PRL-u zakłamywano Katyń. Pobrane z www.polskatimes.pl.
• Brzozowski, A., & Szczepański, G. (2012). Ku współczesności. Dzieje najnowsze 1918–2006. Podręcznik do historii dla klasy I liceum i technikum – zakres podstawowy. Łódź: Wydawnictwo Piotra Marciszuka STENTOR.
• Burda, B., Halczak, B., Józefiak, B. R., Roszak, A., Szymczak, M. (2012). Historia. Podręcznik. Zakres podstawowy. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
• Kola, A., & Sziling, J. (red.). (2001). Charków – Katyń – Twer. W sześćdziesiątą rocznicę zbrodni. Zbiór studiów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Dobrzeniecki, R., & Szczęsny, W. W. (2012). O fałszywej historii jako mistrzyni fałszywej polityki i edukacji obywatelskiej. W: Z. Karpus, G. Radomski, M. Strzelecki (red.), W kręgu historii, politologii i edukacji. Studia i szkice dedykowane Profesorowi Witoldowi Wojdyle. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Dołucki, I. (1996). Otieczestwiennaja istorija: XX wiek. Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Dołucki, I. (2003). Otieczestwiennaja istorija: XX wiek. Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Gładysz, M. (2009). Historia II. Podręcznik dla drugiej klasy liceum i technikum. Zakres podstawowy i rozszerzony. Część 2. Okres międzywojenny i II wojna światowa, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Gładysz, M. (2011). Historia II. Podręcznik dla drugiej klasy liceum i technikum. Zakres podstawowy i rozszerzony. Część 2. Okres międzywojenny i II wojna światowa, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Daniłow, A. A., & Filippow, A. W. (red.). (2010). Istorija Rosiji 1900–1945. 11 klass. Ucziebnik dlja obszczieobrazowatielnych uczrieżdienij. Moskwa: Izdatielstwo Proswieszczenie”.
• Daniłow, A. A., & Filippow, A. W. (red.). (2013). Istorija Rosiji 1900–1945. 11 klass. Ucziebnik dlja obszczieobrazowatielnych uczrieżdienij. Moskwa: Izdatielstwo Proswieszczenie”.
• Karpus, Z. (1991). Jeńcy i internowani rosyjscy i ukraińscy w Polsce w latach 1918–1924, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Katyń. Dokumenty ludobójstwa. Dokumenty i materiały archiwalne przekazane Polsce 14 października 1992 r. (1992). Tłum. dok. W. Materski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
• Kozłowska, Z. T., Ungier, I., Ungier, P., Zając, S. (2008). Historia 3. Poznajemy przeszłość od 1939 roku do czasów współczesnych. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Zakres podstawowy, Toruń: Wydawnictwo Stowarzyszenia Oświatowców Polskich.
• Muchin, J. I. (2003). Antirossijskaja podłost`. Moskwa: Izdatielstwo Krymskij Most.
• Orłow, A. S., Gieorgijew, W. A., Gieorgijewa, H. G., Siwochina, T. A. (2012). Istorija Rossiji. Ucziebni., Moskwa: Moskowskij Gosudarstwiennyj Uniwiersitet im.
• M.W. Łomonosowa. Istoriczieskij Fakultiet.
• Ostrowskij, W. P., Starciew, W. I., Starkow, B. A., Smirnow, G. M. (1990). Istorija SSSR. Ucziebnik dlja 11 klassa sriedniej szkoły, Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Ostrowskij, W. P., Starciew, W. I., Starkow, B. A., Smirnow, G. M. (1991). Istorija SSSR. Ucziebnik dlja 11 klassa sriedniej szkoły, Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Uszakow, A. W. (red.). (2011). Otiecziestwiennaja istorija. XX – naczało XXI wiekow. Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Pronobis, W. (1991). Polska i świat w XX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Edition Spotkania.
• Radziwinowicz, W. (2007, 15 września). Nie narzucajcie nam poczucia winy. „Gazeta Wyborcza”.
• Roszkowski, W. (1991). Historia Polski 1914–1990, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rulka, J. (1999). Podręcznik hańby. Wiadomości Historyczne. 5.
• Secler, B. (2009). Józefa Tischnera rozważania nad homo sovieticus. W: M. Kosman (red.), Na obrzeżach polityki. Część siódma. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
• Siergiejew, E. J. (2012). Wsieobszczaja istorija. Nowiejszaja istorija. 9 klass. Ucziebnik dlja obszczieobrazowatielnych uczrieżdienij. A. O. Czubarjan (red.). Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Składanowska, M. (1997). Szkolna edukacja historyczna w Polsce w latach 1990–1996. Szkolnictwo podstawowe. W: W. Wojdyła & M. Strzelecki (red.), Wychowanie a polityka. Tradycje i współczesność. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Składanowski, H. (2014). Relacje sowiecko-polskie w podręcznikach do nauczania historii w systemie oświatowym Rosji Bolszewickiej i ZSRS w latach 1917–1991. Toruń: Dom Wydawniczy DUET.
• Składanowski, H. (2004). Stosunki polsko-sowieckie w programach nauczania i podręcznikach historii w szkole powszechnej (podstawowej) w Polsce w latach 1932–1956, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Składanowski, H. (1997). Szkolna edukacja historyczna w Polsce w okresie stalinowskim.
• W: W. Wojdyło & M. Strzelecki (red.) Wychowanie a polityka. Tradycje i współczesność. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Szestakow, W. A. (2012). Istorija Rosiji. XX – naczało XXI wieka. 11 klass. Ucziebnik dlja obszczieobrazowatielnych uczrieżdienij. A. N. Sacharow (red.). Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Szujski, J. (1991). O fałszywej historii jako mistrzyni fałszywej polityki. Rozprawy i artykuły, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Szwed, W. (2007). Tajna Katyni, Moskwa: Izdatielstwo „Algoritm”.
• Tischner, J. (1993). Nieszczęsny dar wolności. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tischner, J. (1994). Świat ludzkiej nadziei. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Ułunjan, A. A., Siergiejew, E. J. (2002). Nowiejszaja istorija zarubieżnych stran.
• Ucziebnik dlja 11 klassa obszczieobrazowatielnych uczrieżdienij. A. O. Czubarjan (red.). Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Ułunjan, A. A., Siergiejew, E. J. (2011). Nowiejszaja istorija zarubieżnych stran. Ucziebnik dlja 11 klassa obszczieobrazowatielnych uczrieżdienij. A. O. Czubarjana (red.). Moskwa: Izdatielstwo „Proswieszczenie”.
• Ustrzycki, J., (2012). Ciekawi świata. Historia. Podręcznik. Zakres podstawowy. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.