Tytuły maryjne w wybranych utworach literatury religijnej polskiego baroku

• Authors: Beata Łukarska

Title variants

EN

Marian titles in the chosen texts of the Polish baroque religious literature

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst odwołuje się do wiedzy o tradycjach religijnych historycznej Polski. W sposób szczególny skupia się na historycznych aspektach kultu maryjnego, a dokładnie takich jego elementach jak: kult obrazów i cudownych maryjnych miejsc, narodowy patronat Najświętszej Maryi Panny oraz praktyka tzw. maryjnego niewolnictwa. Od strony literackiej, prezentowany temat odnosi się do podstawowej charakterystyki piśmiennictwa baroku. Posługiwanie się bowiem obrazowym lub symbolicznym sposobem opisu osoby albo przedmiotu było w tym czasie, tj. w XVII i XVIII w., zasadniczym wymogiem artystyczności dzieł literackich. Wśród źródeł przywołano: teksty kaznodziejskie, traktaty ascetyczne oraz fragmenty poetyckie. Artykuł składa się z kilku części. W części pierwszej zebrane zostały tytuły wyrażające chwałę Najświętszej Maryi Panny. Część druga zawiera obrazy ilustrujące relację Maryi do Boga i Chrystusa. Część trzecia obrazuje maryjną opiekę nad człowiekiem. Ostatnia, czwarta, zbiera tytuły wyrażające opiekę Maryi nad historyczną społecznością Polaków.

EN

The text relates to the knowledge of religious traditions in the history of Poland. It focuses especially on historical aspects of Marian cult, in particular on such aspects as paintings cult, miraculous Marian places, State patronage of the Blessed Virgin Mary, as well as on the practice of the so called Marian slavery. From the literary point of view, the topic refers to the basic characteristic of the Baroque writing. Use of illustrative and symbolic manner to describe a person or an object was then, that is in 17th and 18th century, fundamental requirement for artistic literary writings. Sources refer to preacher texts, ascetic treatises and fragments of the poems. The article consists of few parts. The first part covers titles referring to the glory of the Blessed Virgin Mary. The second part consists of paintings illustrating Mary’s attitude to God and Christ. The third part re;ects the Marian care for a human being. The last, fourth part consists of titles referring to Mary’s care for the Polish historical community.

Keywords

PL

literatura staropolska; Mariologia; historia duchowości; obrazy maryjne; kaznodziejstwo barokowe; literatura kościelna

EN

ecclesiastical literature; history of spirituality; Marian paintings; Mariology; preaching; Old-Polish literature

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2012
• Issue: 31
• Pages: 389-399

Contributors

author

Beata Łukarska

• Wydział Filologiczno-Historyczny Akademia im. Jana Długosza Częstochowa

References

• Białobłocki J., Wieniec ozdobny, przedziwney czystości naświętszey Matki Bożey z kwiatkow rozlicznych pisma ś. uwity…, b.m.w. 1644.
• Bienięda H., Szata cudowna Naiasnieyszey nieba y ziemie monarchini…, Kalisz 1667.
• Chodykiewicz K., Dwojakie przeniesienie Nayświętszey Bogurodzicy Maryi…, Lwów 1767.
• Drużbicki K., Uwagi o boleściach Nayświętszey Panny i matki Chrystusa Panny Maryi…, Lwów 1755.
• Hasło Słowa Bożego łaskę, spokoy y chwałę wcielonego słowa matki Berłowładney wojującego y tryumfującego Kościoła Monarchini Nayświętszey Bogurodzicy (…) w obrazie Lwowskim (…) czyli Kazania (…) miane od rożnych naygodnieyszych kaznodzieyow…, Lwów 1754.
• Kochowski W., Utwory poetyckie, Wrocław 1991.
• Liberiusz J., Gospodyni nieba y ziemie Najświętsza Panna Maria Matka Boża dwudziestą kazań na Hymn kościelny O gloriosa Domina etc. po rożnych w Krakowie kościołach, Kraków 1650.
• Nieszporkowitz A., Odrobiny z stołu królewskiego krolowy nieba y ziemi Nayświętszey Bogurodzicy Panny Maryi Historia…, Częstochowa 1757.
• Nierembergiusz J. E. , O a‡ekcie y miłości ku Maryey Pannie Matce Jezusowey…, Lwów 1690.
• Pieśń nowa o cudownym obrazie przenadostoynieyszey Matki Bożey Naswiętszey Panny Mariey w Studziannym Dworze…, b.m.r.w., syg. Ossol. XVII-7646.
• Pruszcz P. H., Morze łaski Bożey, które Pan Bog w Koronie Polskiey (…) przy obrazach Chrystusa Pana y Matky Iego Przenaświętszey na serca ludzi poboznych w potrzebach ratunku szukających (…) co dzień ob$cie wylewa…, Kraków 1662.
• Przyłuski B. S., Mowa na solenney introductyey obrazu przenałaskawszey Miłosierdzia Panny Maryey…, Wilno 1653.
• Radziwiłł A. S., Discurs nabożny z kilku słow wzięty o wysławieniu Naświętszey Panny Bogurodzicy Mariey…, Wilno 1636.
• Skarbnica kościoła Jasney Gory Częstochowskiey: w ktorey się zamyka Historya o cudownym obrazie panny Maryey…, Kraków 1618
• Starowolski S., Wieniec niewiędniejący Przeczystey P. Mariey zamykający w sobie Kazania na wszytkie iey święta doroczne, Kraków 1649.
• Stawicki S., Ołtarz według wizerunku od Boga Mojżeszowi podanego delineowany Kazaniem przy solennych Naycudownieyszego obrazu Panny Mariey Częstochowskiey na Jasney Gorze przenosinach…, Kraków 1650.
• Stephanowicz A., Dzieło zbawienia ludzkiego wystawione, to iest przedniejsze żywota P. Jezusowego y Przenaświętszey Jego Rodzicielki P. Maryey taiemnice na kazaniach po rożnych kościołach krakowskich…, Kraków 1678.
• Treter M. K., Obrona y sława Krolestwa Polskiego, ozdoba Wielkiey Polskiey cudowna Matka Boska w kościele zdzieszewskim przy Borku…, Kraków 1647.
• Twardowski K., Pochodnia Miłości Bożej z pięcią strzał ognistych, Warszawa 1995.
• Wasniowski W., Boga wielkiego wielkiey Matki ogrodek…, b.m.r.w. r., sygn Ossol. XVII-3259.
• Waxmański W., Nowa Jerozolima, b.m.w. 1767.
• Witkowski J., Obserwacje święte czasu rocznego albo dni niektóre w roku honorowi Jezusa, Matki Nayświętszey y świętych Pańskich poświęcone…, Poznań 1730.
• Wolscius F., Piasek święty sławny y cudowny bo od Przenaświętszey Panny Mariey obrany(…) abo Kazanie o obrazie cudownym Panny przenachwalebnieyszey na miejscu Paskiem nazwanym…, Kraków 1661.
• Wszystkich zwycięstw korona Marya od zwycięstwa w Lwowskim obrazie (…) Koronę Polską i pograniczne ruskie kraje zawsze bezpiecznie y skutecznie protekcja swoią broniącą…, Lwów 1751.
• Wzychanie gołębice abo o dobru łez zbawiennych księgi troie przez Jaśnie Wielebnego Roberta S. K. R. Kardynała Bellarmina Soc. Jesu napisane a teraz z łac. na polskie przez x. Piotra Fabriciusa tejże Soc. Jesu przełożone…, Kraków 1621.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rps., sygn. 2907/I.