Wartości w nazwiskach genetycznie niemieckich na Warmii u schyłku XVIII wieku

• Authors: Guz Marzena

Title variants

EN

Values in genetically German surnames in Warmia at the end of the 18th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badaniem objęto nazwiska o niemieckiej genezie, odnotowane na Warmii pod koniec XVIII wieku. Celem artykułu jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, jakie wartości i antywartości zostały utrwalone w antroponimach z badanego okresu. Materiał badawczy do niniejszego szkicu pochodzi z czasopisma „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands“, z zeszytu specjalnego pt. „Die Bevölkerung des Ermlands 1773. Die ältesten Präsentationstabellen des Hochstifts. Band 3 – Register“. Jest to kataster sporządzony przez Niemców po pierwszym rozbiorze Polski dla celów podatkowych na Warmii. Analizę przeprowadzono na podstawie wybranych przykładów. Zbiór warmińskich nazwisk wskazuje, jakie wartości ceniono najbardziej lub na jakie cechy charakteru lub wyglądu zwracano baczną uwagę. Należą tu nazwiska z klas: «Witalność i jej brak»; «Chudość i otyłość / nieumiarkowanie w jedzeniu»; «Erudycja i prostactwo»

EN

The study encompassed surnames of German origin, recorded in Warmia at the end of the 18th century. Its aim was to find out what values and anti-values were preserved in anthroponyms of the period. The study material was taken from the periodical “Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands“ from its special volume entitled “Die Bevölkerung des Ermlands 1773. Die ältesten Präsentationstabellen des Hochstifts. Band 3 – Register”. It is a cadastral register prepared by the Germans for fiscal purposes in Warmia after the first partition of Poland. The analysis was conducted on selected examples. The set of Warmian surnames indicates what values were most esteemed or what traits of personality or appearance attracted people’s attention. These are surnames belonging to the following classes: Vitality or a lack thereof; Thinness and obesity / Intemperance in eating; Erudition and crudeness.

Keywords

PL

onomastyka; nazwiska; Warmia; język niemiecki

EN

onomastics; surnames; Warmia; German language

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2015
• Volume: LXI
• Pages: 17-28

Dates

published

2015

Contributors

author

Guz Marzena

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztynie Wydział Humanistyczny

References

• Bubak Józef, 1979, Polskie nazwy osobowe z sufiksem -arz („Justyniarz”, „Marusarz”), w: Opuscula polono-slavica, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 79–85.
• Gala Sławomir, 2010, W sprawie gniazd nazwotwórczych, w: Renata Przybylska, Józef Kąś, Kazimierz Sikora, red., Symbolae Grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 63–67.
• Galloway Charles, 1988, Psychologia uczenia się i nauczania, PWN, Warszawa.
• Grzegorczyk Andrzej, 1983, Próba treściowego opisu świata wartości i jej etyczne konsekwencje, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Jedliński Ryszard, 2000, Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
• Łobodzińska Romana, 2012, Średniopolskie nazwiska śląskie motywowane nazwami roślin, w: Izabela Łuc, Małgorzata Pogłódek, red., W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 237–242.
• Malec Maria, 2012, Nazwiska polskie pochodne genetycznie od imion żeńskich, w: Izabela Łuc, Małgorzata Pogłódek, red., W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 255–273.
• Masłowska Ewa, 1991, Z problemów pejoratywizacji lub melioracji nazw własnych użytych w funkcji appellatiwów, w: Jadwiga Puzynina, Janusz Anusiewicz, red., Język a Kultura, t. 3: Wartości w języku i tekście, Wiedza o Kulturze, Wrocław, s. 29–40.
• Matusiak Izabela, 2008, Wartości utrwalone w nazwiskach mieszkańców komornictwa jeziorańskiego na Warmii w XVII–XVIII w., w: Elżbieta Laskowska, Iwona Benenowska, Małgorzata Jaracz, red., Język, społeczeństwo, wartości, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Bydgoszcz, s. 265–274.
• Puzynina Jadwiga, 1983, O elementach ocen w strukturze znaczeniowej wyrazów, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, XL, s. 121–128.
• Puzynina Jadwiga, 1991, Człowiek – język – wartość, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, XVIII–XLV, s. 73–82.
• Puzynina Jadwiga, 1992, Język wartości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rymut Kazimierz, 1991, Nazwiska Polaków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Tokarski Ryszard, 1991, Wartościowanie człowieka w metaforach językowych, „Pamiętnik Literacki”, LXXXII, s. 144–157.
• Tokarski Ryszard, 1992, Czy człowiek jest istotą dobrą? Wartościowanie w metaforach językowych, w: Teresa Dobrzyńska, red., Studia o tropach II (Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej), Ossolineum, Wrocław, s. 69–81.

Identifiers

ISSN

0076-0390