Problem etykietowania i stygmatyzacji wśród wychowanków zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. Socjologiczna analiza zjawiska

• Authors: Piotr Chomczyński

Title variants

EN

The Problem of Labeling and Stigmatization among Reformatories and Shelters’ Inmates. Sociological Analysis of Phenomenon

• Languages of publication: PL

Abstracts

Artykuł ma charakter empiryczny i stanowi podsumowanie kilkuletnich terenowych badań jakościowych poświęconych tematyce interakcji grupowych wśród wychowanków zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. Poruszona została tutaj problematyka szeroko pojętych działań stygmatyzacyjnych na poziomie werbalnym i niewerbalnym, dziewcząt i chłopców zarówno wobec siebie (działania autostygmatyzacyjne), jak i siebie nawzajem. W artykule omówione zostały także uwarunkowania leżące u podstaw praktyk stygmatyzacyjnych, inicjowanych przez wychowanków, które determinują ich społeczną percepcję. Analiza materiału empirycznego dokonana została z perspektywy teorii naznaczania oraz koncepcji habitusu Pierre’a Bourdieu oraz Jeana Claude’a Passerona.

EN

The following paper encompasses results of a few years of qualitative field study concerning group interactions among juvenile delinquents from reformatories and shelters. In the article there is discussed the problem of practices oriented on stigmatization both in verbal and nonverbal terms initiated by female and male juveniles. There are discussed conditions lying under self-stigmatization practices taken by inmates, which determine their social perception. In analyses there was helpful habitus theory by Pierre Bourdieu and Jean Claude Passeron but also conceptions of Erving Goffman encompassing social construction of stigma.

Keywords

PL

autostygmatyzacja; piętno; wykluczenie; zakład poprawczy; schronisko dla nieletnich; instytucja totalna

EN

self-stigmatization; stigma; marginalization; reformatory; shelter; total institution

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 4(219)
• Pages: 205-236

Contributors

author

Piotr Chomczyński

• Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Katedra Socjologii Organizacji i Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego, ul. Rewolucji 1905 r. 41/43, 90-214 Łódź

References

• Becker, Howard S. 1963. Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance. New York: The Free Press [pol. wyd.: 2009. Outsiderzy. Studia z socjologii dewiacji. Tłum. O. Siara. Warszawa: WN PWN].
• Best, Joel i David F. Luckenbill. 1980. The Social Organization of Deviance. „Social Problems” 28: 14–31.
• Blumer, Herbert. 1969. Symbolic Interactionism. Perspective and Method. Englewood, New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Bokszański, Zbigniew. 1989. Tożsamość, interakcja, grupa. Tożsamość jednostki w perspektywie teorii socjologicznej. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
• Bourdieu, Pierre i Jean-Claude Passeron. 2006. Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Tłum. E. Neyman. Warszawa: WN PWN.
• Chomczyński, Piotr. 2008. Mobbing w pracy z perspektywy interakcyjnej. Proces stawania się ofiarą. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
• Chomczyński, Piotr. 2014. Działania wychowanków schronisk dla nieletnich i zakładów poprawczych. Socjologiczna analiza interakcji grupowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Cialdini 2009. Wywieranie wpływu na ludzi. Tłum. B. Wojcieszke. Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk.
• Czykwin, Elżbieta. 2007. Stygmat społeczny. Warszawa: WN PWN.
• Czyżewski, Marek. 2013. Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki. „Przegląd Socjologii Jakościowej” 9, 4: 14–27.
• Denzin, Norman K. 1978. The Research Act. W: J. G. Manis i B. L. Meltzer (red.). Symbolic Interaction. A Reader in Social Psychology. 3rd Edition. Boston: Allyn and Bacon Inc, s. 58–68.
• Fagerhaugh, Shizuko Y. i Anselm Strauss. 1977. Politics of Pain Management: Staff-Patient Interaction. California: Addison-Wesley Publishing Company.
• Garfinkel, Harold. 1956. Conditions of Successful Degradation Ceremonies. „Amer-ican Journal of Sociology” 61: 420–424.
• Garfinkel, Harold. 1967. Studies in Ethnometodology. New Jersey: Prentice-Hall Inc. [wersja polska: 2007. Studia z etnometodologii. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Goffman, Erving. 1961. Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates. New York: Doubleday [wersja polska: 2011. Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych. Tłum. O. Waśkiewicz i J. Łaszcz. Sopot: GWP].
• Goffman, Erving. 1963. Stigma. Notes on the Management of a Spoiled Identity. London: Penguin [wersja polska: 2005. Piętno. Tłum. A. Dzierżyńska i J. Tokarska-Bakir. Gdańsk: GWP].
• Goffman, Erving. 2000. Człowiek w teatrze życia codziennego. Tłum. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak. Warszawa: KR.
• Hammersley, Martyn i Paul Atkinson. 2000. Metody badań terenowych. Tłum. S. Dymczyk. Poznań: Zysk i S-ka.
• Hubert, Adrienne B. i Marc van Veldhoven. 2001. Risk Sectors for Undesirable Behaviour and Mobbing. „European Journal of Work and Organizational Psychology” 10 (4): 415–424.
• Jedlewski, Stanisław. 1962. Nieletni w zakładach poprawczych. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Kamiński, Marek M. 2006. Gry więzienne. Tragikomiczny świat polskiego więzienia. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kemper, Theodore D. 1987. How Many Emotions Are There? Wedding the Social and the Autonomic Components. „American Journal of Sociology” 93, 2: 263–289.
• Klapp, Orrin. 1949. The Fool as a Social Type. „American Journal of Sociology” 55: 157–162.
• Konecki, Krzysztof T. 2000. Studia z metodologii badań jakościowych: teoria ugruntowana. Warszawa: WN PWN.
• Konecki, Krzysztof T. 2005a. Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistycz-no-symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych. Warszawa: Scholar.
• Konecki, Krzysztof T. 2005b. The Problem of Symbolic Interaction and of Constructing Self. „Qualitative Sociology Review” 1, 11: 68–89.
• Konopczyński, Marek. 2009. Współczesne kierunki zmian w teorii i praktyce resocjalizacyjnej. Twórcza resocjalizacja – od korekcji do rozwoju. „Probacja” 1: 63–87.
• Konopczyński, Marek. 2010. Metody twórczej resocjalizacji. Warszawa: WN PWN.
• Leymann, Heinz. 1996. The Content and Development of Mobbing at Work. „European Journal of Work and Organizational Psychology” 5(2): 165–184.
• Link, Bruce G. i Jo C. Phelan. 2001. Conceptualizing Stigma. „Annual Reviews Sociology” 27: 363–385.
• Makowski, Ryszard. 2009. Za murami poprawczaka. Warszawa: Łośgraf.
• Miszewski, Kamil. 2007. Kiedy badacz jest tajnym agentem. O postrzeganiu niejawnej obserwacji uczestniczącej jako etycznie problematycznej, metodach badań ilościowych, zakulisowych wymiarach życia społecznego i ich związku ze wszystkim tym, o czym przed chwilą. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. III, nr 2, s. 33–59 (dostęp: styczeń 2015).
• Mead, George H. 1932. Mind Self and Society from the Standpoint of a Social Behaviorist. Chicago: University of Chicago Press.
• Moczydłowski, Paweł. 2002. Drugie życie więzienia. Warszawa: Łośgraf.
• Niedl, Klaus. 1996. Mobbing and Well-being: Economic and Personnel Development Implications. „European Journal of Work and Organizational Psychology” 5(2): 239–249.
• Pawłowska, Beata i Piotr Chomczyński. 2012. The Methods of Negative Emotions Managing Based on Teachers’ Control Group Research. „Culture and Education” 6 (92): 212–234.
• Pawłowska, Beata i Piotr Chomczyński. 2012. Sposoby radzenia sobie z emocjami negatywnymi na przykładzie grupy nauczycieli. „Studia Edukacyjne” 21: 141–162.
• Pawłowska, Janina. 1985. Pojęcie dewiacji w teorii etykietowania. „Studia Socjologiczne” 1 (96): 35–63.
• Piotrowski, Andrzej. 1982. Negocjacyjny model interakcji. „Przegląd Socjologiczny” 33: 27–49.
• Piotrowski, Andrzej. 1985. Osobowość a tożsamość. O pewnej tendencji we współczesnej socjologii interakcji. „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Sociologica 12: 19–44.
• Pospiszyl, Kazimierz. 1998. Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań. Warszawa: Żak.
• Prus, Robert. 1975. Labeling Theory: A Reconceptualization and a Propositional Statement on Typing. „Sociological Focus” 8, 1: 79–96.
• Prus, Robert. 1999. Beyond the Power Mystique. Power as Intersubjective Accom-plishment. New York: State University of New York Press.
• Prus, Robert i Scott Grills. 2003. The Deviant Mystique: Involvements, Realities and Regulation. Westport: Preager.
• Scheff, Thomas J. 2003. Goffman’s Elaboration of the Looking Glass Self, referat wygłoszony podczas dorocznego zjazdu Amerykańskiego Stowarzyszenia Socjologicznego (American Sociological Association) Atlanta (http://www.soc.ucsb.edu/faculty/scheff/19a.pdf).
• Simmel, Georg. 1955. Conflict, The Web of Group Afiliations. Tłum. Reinhard Bendix, III. Glencoe: Free Press.
• Słownik socjologii jakościowej. 2012. Krzysztof T. Konecki i Piotr Chomczyński (red.). Warszawa: Wyd. Difin, s. 131–134.
• Strauss, Anselm L. 1969. Mirrors and Masks. The Search for Identity. San Francisco: The Sociology Press.
• Szacki, Jerzy. 2003. Historia myśli socjologicznej (wydanie nowe). Warszawa: WN PWN.
• Szymczak, Eugeniusz. 2004. Podkultura przestępcza. W: H. Chmielewska i in. (red.). Zagadnienia penitencjarne. Skrypt dla słuchaczy szkoły podoficerskiej SW. Kalisz: Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej.
• Turner, Jonathan H. 2004. Struktura teorii socjologicznej. Tłum. G. Woroniecka, J. Szmatka, A. Manterys, A. Mościskier, K. Wysieńska, E. Zakrzewska-Manterys, M. Bucholc i Z. Karpiński. Warszawa: WN PWN.
• Turner, Ralph H. 1962. Role Taking: Process vs. Conformity. W: A. M. Rose (red.). Human Behavior and Social Processes: An Interactionist Approach. Boston: Houghton Miiflin.
• Wilson, Thomas P. 1970. Conceptions of Interaction and Forms of Sociological Explanation, „American Sociological Review” 35, 4: 697–710.
• Zapf, Dieter. 1999. Organizational, Work Group Related and Personal Causes of Mobbing/Bullying at Work. „International Journal of Manpower” 20, 1/2: 70–85.