Sport osób niepełnosprawnych w przekazie i dyskursie medialnym w Polsce

• Authors: Jakub Niedbalski

Title variants

EN

Sport of the Disabled in Transmission and Media Discourse in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza dyskursu medialnego dotyczącego sportowców niepełnosprawnych. W artykule skupiam się z jednej strony na sposobie, w jaki sportowcy niepełnosprawni i sport paraolimpijski funkcjonują w ogólnopolskich oraz lokalnych mediach, z drugiej zaś staram się rozwikłać przyczyny oraz skutki określonych przekazów medialnych. Jest to zatem próba określenia wpływu, jaki polskie media mają na postrzeganie sportu niepełnosprawnych przez pozostałych (przede wszystkim zdrowych) członków naszego społeczeństwa. Przyjrzę się zarówno ogólnej charakterystyce dyskursu istniejącego wokół sportu niepełnosprawnych, ale także odwołam się do opinii samych sporowców oraz innych osób ze środowiska sportowego, rekonstruując na tej podstawie to, w jaki sposób postrzegają oni istniejącą „sytuację medialną” i jak według nich wpływa ona na ich codzienne życie. Jest to próba skonfrontowania wizerunku medialnego sporowca niepełnosprawnego z opiniami i odczuciami samych sportowców.

EN

The purpose of this article is to analyze media discourse concerning disabled people in sport. On the one hand, I will focus on how disabled athletes and paralympic sport function in both national and local Polish media, and I will try to investigate the causes and effects of particular media transmissions, on the other. Therefore, it is an attempt to define in what ways Polish media influence how other (especially healthy) members of our society see the sport of the disabled. I will take a closer look both at an overall characteristics of the discourse which surrounds the question of the sport of the disabled, but I also will refer to the opinions of disabled athletes and other members of the sport society. This will help to demonstrate their view on the current “media situation” and on how it influences their everyday life. It is an attempt to confront the media image of disabled athletes with their opinions and feelings as athletes.

Keywords

PL

sport; niepełnosprawność; wizerunek; media; dyskurs

EN

sport; disability; media; image; discourse

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2015
• Volume: 11
• Issue: 2
• Pages: 13-159

Contributors

author

Jakub Niedbalski

• Uniwersytet Łódzki

References

• Ancukiewicz Paweł (2010) Wpływ procesów globalizacyjnych na przekształcenia w sporcie oraz zbiorowościach kibiców sportowych [w:] Zbigniew Dziubiński, Piotr Rymarczyk, red., Kultura fizyczna a globalizacja. Warszawa: Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 241‒250.
• Barlak Marianna (2006) Pedagogiczne wartości sportu integracyjnego [w:] Jerzy Nowocień, red., Społeczno-edukacyjne oblicza olimpizmu. Ruch olimpijski i niepełnosprawni sportowcy, tom 1. Warszawa: AWF w Warszawie, Polska Akademia Olimpijska, s. 141‒147.
• Biały Rafał (2011) Ideał szczupłego i atrakcyjnego ciała w kulturze masowej [w:] Zbigniew Dziubiński, Michał Lenartowicz, red., Kultura fizyczna a kultura masowa. Warszawa: AWF w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 267‒278.
• Bourdieu Pierre (1991) Language and Symbolic Power. Oxford: Polity Press.
• Bourdieu Pierre (2009) O telewizji. Panowanie dziennikarstwa. Przełożyły Karolina Sztandar-Sztanderska, Anna Ziółkowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła, Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Czyżewski Marek (2005) Dyskurs [w:] Encyklopedia socjologii, Suplement. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, s. 50-58.
• Czyżewski Marek, Kowalski Sergiusz, Piotrowski Andrzej, red. (2010) Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
• van Dijk Teun (1993) Principles of Critical Discourse Analysis. „Discourse and Society”, vol. 4, no. 2, s. 249‒283.
• van Dijk Teun (2001) Dyskurs jako struktura i proces. Przełożył Grzegorz Grochowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• van Dijk Teun (2002) Discourse and Racism [w:] David Goldberg, John Solomons, eds., The Blackwell Companion to Racial and Ethnic Studies. Oxford: Blackwell, s. 145‒159.
• van Dijk Teun (2003) The Discourse-Knowledge Interface [w:] Gilbert Weiss, Ruth Wodak, eds., Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinary. New York: Palgrave Macmillan, s. 85‒101.
• Dziubiński Zbigniew (2011) Kultura masowa a sport: związki i zależności [w:] Zbigniew Dziubiński, Michał Lenartowicz, red., Kultura fizyczna a kultura masowa. Warszawa: AWF w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 117‒132.
• Fairclough Norman, Ruth Wodak (2006) Krytyczna analiza dyskursu [w:] Współczesne teorie socjologiczne, wybór i oprac. Aleksandra Jasińska-Kania i in. Warszawa: Scholar, s. 1047‒1056.
• Fairclough Norman, Anna Duszak, red. (2008) Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.
• Foucault Michel (1998) Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w College de France 1976. Przełożyła Małgorzata Kowalska. Warszawa: KR.
• Foucault Michel (2006) Wiedza i władza [w:] Współczesne teorie socjologiczne, wybór i oprac. Aleksandra Jasińska-Kania i in. Warszawa: Scholar, s. 537‒544.
• Glaser Barney (1978) Theoretical Sensitivity. San Francisco: The Sociology Press.
• Glaser Barney, Strauss Anselm (1967) The Discovery of Grounded Theory. Strategies for Qualitative Research. Chicago: Aldine Publishing Company.
• Godzic Wiesław (2002) Telewizja jako kultura. Kraków: Wydawnictwo Rabit.
• Goffman Erving (2005) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Przełożyli Aleksandra Dzierżyński, Joanna Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Grzymała-Kazłowska Aleksandra (2004) Socjologicznie zorientowana analiza dyskursu na tle współczesnych badań nad dyskursem. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 48(1), s. 13–34.
• Horolets Anna (2008) Wprowadzenie. Status dyskursu w badaniach socjologicznych [w:] Anna Horolets, red., Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 5–16.
• Jabłońska Barbara (2008) Krytyczna analiza dyskursu na przykładzie debaty „nicejsko-konstytucyjnej” w polskiej prasie [w:] Anna Horolets, red., Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 165–184.
• Jabłońska Barbara (2012) Wiedza i władza w krytycznych studiach nad dyskursem – szkic teoretyczny. „Studia Socjologiczne”, nr 1 (204), s. 75–92.
• Jakubowska Honorata (2015) Kiedy płeć nie ma znaczenia. Nie/normatywne ciała w dyskursie narodowym i sportowego sukcesu. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 11, nr 2. Dostępny w Internecie ‹http://www.qualitativesociologyreview.org›.
• Jankowski Krzysztof (2011) Mumfordowskie wizje „sportu masowego”, [w:] Zbigniew Dziubiński, Michał Lenartowicz, red., Kultura fizyczna a kultura masowa. Warszawa: Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 165-174.
• Jórczyk Agnieszka (bez daty) Poradnik językowy dla dziennikarzy [dostęp 15 marca 2014 r.]. Dostępny w Internecie ‹http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/12683›.
• Kanash Tatsiana (2009) Perspektywa dyskursywna w badaniach mediów: relacje władza-wiedza [w:] Kanash Tatsiana, red., Społeczno-kulturowe oddziaływanie mediów w dobie społeczeństwa sieciowego. Mińsk Mazowiecki: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Nauk Społecznych im. ks. Józefa Majki, s. 7–22.
• Konecki Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kowalczyk Stanisław (2003) Społeczno-integracyjna funkcja sportu [w:] Zbigniew Dziubiński, red., Społeczny wymiar sportu. Warszawa: Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 25–30.
• Kubala Konrad (2008) Analiza dyskursu w badania semantycznych fundamentów socjalizacji politycznej [w:] Anna Horolets, red., Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 134–164.
• Lipiec Józef (2011) Sport a kultura masowa (refleksje sceptyczne) [w:] Zbigniew Dziubiński, Michał Lenartowicz, red., Kultura fizyczna a kultura masowa. Warszawa: AWF w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 15–23.
• Lisowska-Magdziarz Małgorzata (2006) Analiza tekstu w dyskursie medialnym. Przewodnik dla studentów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Maguire Joseph (2003) Sport. Identity Politics and Globalization [w:] Roland Robertson, Kathleen E. White, eds., Globalization: Critical Concepts in Sociology, vol. 6, Specialized Applications and Resistance to Globalization. London, New York: Routledge,
• McQuail Denis (2007) Teoria komunikowania masowego. Przełożyły Marta Bucholc, Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mosz Jakub (2003) Sport w mediach kultury masowej [w:] Zbigniew Dziubiński, red., Społeczny wymiar sportu. Warszawa: Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 204–208.
• Mosz Jakub (2011), „Medializacja” współczesnego sportu [w:] Zbigniew Dziubiński, Michał Lenartowicz, red., Kultura fizyczna a kultura masowa. Warszawa: Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 165–174.
• Nijakowski Lech M. (2008) Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu [w:] Anna Horolets, red., Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 113–133.
• Pawliszak Piotr, Rancew-Sikora Dorota (2012) Wprowadzenie do socjologicznej analzy dyskursu, „Studia Socjologiczne” nr 1 (204), s. 5–15
• Rapley Tim (2010) Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ryabinska Natalya (2008) Analiza ram interpretacyjnych w porównawczym badaniu przekazów medialnych w Polsce i na Ukrainie [w:] Anna Horolets, red., Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 185–200.
• Sahaj Tomasz (2003) Antropologia filozoficzna we współczesnym sporcie i kulturze fizycznej [w:] Zbigniew Dziubiński, red., Społeczny wymiar sportu. Warszawa: Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 125–132.
• Sahaj Tomasz (2013) Niepełnosprawni i niepełnosprawność w mediach. Warszawa: IRSS.
• Stanisławski Piotr (2004) Od ofiary do herosa [dostęp 15 marca 2014 r.]. Dostępny w Internecie ‹http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/7925›.
• Stanisławski Piotr (2007) Bohaterowie tylko jednego tematu [dostęp 15 marca 2014 r.]. Dostępny w Internecie ‹http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/20977›.
• Strauss Anselm, Corbin Juliet (1990) Basics of Qualitative Research. London, New Delhi: Sage.
• Szpurek Bartosz (2008) Niepełnosprawność w środkach masowego przekazu. Leszno: Wyższa Szkoła Humanistyczna.
• Sztompka Piotr (2002) Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Thompson John B. (2006) Media i nowoczesność. Społeczna teoria mediów. Przełożyła Izabela Mielnik. Wrocław: Wydawnictwo ASTRUM.
• Trutkowski Cezary (2000) Społeczne reprezentacje polityki. Warszawa: Scholar.
• Trutkowski Cezary (2006) Społeczne reprezentacje historii PRL [w:] Jacek Raciborski, red., Elity rządowe III RP 1997–2004. Portret socjologiczny. Warszawa: Wydawnictwo Trio, s. 183–214.
• Tuszyński Bogdan (1997) Sport w środkach masowego przekazu [w:] Zbigniew Krawczyk, red., Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Kultura fizyczna, sport. Warszawa: Instytut Kultury, s. 221–266.
• Whannel Garry (2002) Media Sports Stars. Masculinities and Maidenhead. London, New York: Routledge.
• Wodak Ruth, Krzyżanowski Michał, red. (2011) Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Łośgraf.
• Woźniak Wojciech (2012) Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Zdebska Halina (2005) Sport jako element rzeczywistości kulturowej. Bohater sportowy jako bohater kulturowy [w:] Zbigniew Dziubiński, red., Sport jako kulturowa rzeczywistość. Warszawa: Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 145–153.
• Zdebska Halina (2011) Widowisko sportowe jako element kultury masowej [w:] Zbigniew Dziubiński, Michał Lenartowicz, red., Kultura fizyczna a kultura masowa. Warszawa: AWF w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 145–156.