Ocenianie kształtujące w edukacji wczesnoszkolnej. Próba odpowiedzi na oczekiwania rzeczywistości XXI wieku

• Authors: Izabela Nadolnik

Title variants

EN

Formative Assessment in Early Learning Education. An Attempt to Answer the Expectations of the 21st Century Reality

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pedagogika na przestrzeni XX wieku stanowiła arenę ścierania się różnorodnych prądów, kierunków oraz tendencji, które poszukiwały efektywnych rozwiązań dotyczących procesów nauczania, uczenia się i wychowania. Postępujące w szybkim tempie przemiany cywilizacyjne oraz rytm przeobrażeń społeczno-gospodarczych przyniosły zapotrzebowanie na edukację nadążającą za rozwojem i służącą jego potrzebom. W obliczu tych wyzwań postawiono nowe wymagania zarówno przed całym systemem szkolnym, jak i samym nauczycielem. Znaczącym zadaniem stało się poszukiwanie optymalnych rozwiązań, przygotowujących uczniów już od pierwszych lat pobytu w szkole do funkcjonowania w nowoczesnej rzeczywistości. Jedną z propozycji jest ocenianie kształtujące. Jest to metoda pomagająca uczyć się i wzmacniająca motywację ucznia. Jej najważniejsze strategie to: wspólne określenie celów lekcji/zajęć oraz kryteriów sukcesu, organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań problemowych, udzielanie uczniom informacji zwrotnej, zachęcanie do pomocy koleżeńskiej, wdrażanie do współodpowiedzialności za proces uczenia się. Niezmiernie istotna jest tu rola nauczyciela jako inspiratora dziecięcej/uczniowskiej aktywności i samodzielności. Nauczyciel stosujący ocenianie kształtujące na swoich zajęciach skoncentrowany jest nie tylko na nauczaniu, ale przede wszystkim na uczeniu się uczniów. Jego zadanie polega na stwarzaniu sytuacji, w których uczniowie uczą się efektywnie i kreowaniu środowiska motywującego. Charakter oceniania kształtującego wpisuje się w wymagania dotyczące istoty procesu oceniania sformułowane zarówno przez prawo oświatowe, jak i zasady dydaktyki wczesnoszkolnej.

EN

Throughout the 20th century, pedagogy was an arena of conflict for different movements, points of views and trends that sought effective solutions regarding educational processes, learning and upbringing. The rapid transformation of civilization as well as socio-economic changes brought the need for novel educational methods that could cope with the developing world and serve its needs. In the view of these challenges, new requirements were set for the entire educational system as well as teachers. The search for the optimum solutions in preparing pupils from their first years at school to functioning in a modern reality became an important task and formative assessment became one of the propositions as to how to achieve that. This is a method that helps pupils to learn and build their motivation. Its major strategies are: defining the objectives of the lessons/classes and the criteria of success together; organising a discussion in a class; asking problem questions; giving feedback to pupils; encouraging friendly cooperation; implementing a shared responsibility for the learning process. The role of a teacher as an initiator of a child/pupil’s activeness and self-reliance is immeasurable in this respect. The teacher who uses formative assessment in their classes is not only concentrated on the teaching but also on the learning of his pupils. Their main task is to create a motivating and stimulating environment and to create situations which can be used for effective learning. The characteristics of formative assessment encompass requirements for the evaluation process which are also enunciated by educational law as well as the principles of early learning didactics.

Keywords

PL

ocenianie kształtujące; wspieranie ucznia; informacja zwrotna; kryteria sukcesu; pomoc koleżeńska; współpraca / dialog

EN

formative assessment; pupil support; feedback; success criteria; pupil cooperation; cooperation; dialogue

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2015
• Issue: 2 (36)
• Pages: 43-56

Contributors

author

Izabela Nadolnik

References

• Bałachowicz J., Cechy stylu działań edukacyjnych nauczyciela, [w:] Kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji dziecka, red. I. Adamek, J. Bałachowicz, Impuls, Kraków 2013.
• Black B., William D., Inside the Black Box. Raising Standards Through Classroom Assesment, 1998; http://weaeducation.typepad.co.uk/files/blackbox- 1.pdf (dostęp: 25.02.2015).
• Bloom B. S., Handbook of formative and summative evaluation of student learning, McGraw-Hill Book Company, New York 1971.
• Brzezińska A., Janiszewska-Rain J., W poszukiwaniu złotego środka. Rozmowy o rozwoju człowieka, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005.
• Czetwertyńska G., Ocenianie kształtujące w projekcie edukacyjnym, [w:] Europejski wymiar edukacji – program Comenius w Polsce, red. M. Szpotowicz, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2011.
• Elsner D., Szkoła jako organizacja ucząca się, Wydawnictwo Mentor, Chorzów 2003.
• Hattie J., Visible Learning: A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement, Routledge, New York 2009.
• Kędra M., Zatorska M., Jak sprawdzać i oceniać? [w:] Razem z dzieckiem, red. M. Kędra, M. Zatorska, ORE, Warszawa 2014.
• Kielar-Turska M., Średnie dzieciństwo – wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, PWN, Warszawa 2011.
• Klus-Stańska D., Nowicka M., Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej, WSiP, Warszawa 2005.
• Kopik A., Oceniać dla dobra ucznia, [w:] Diagnoza i terapia psychopedagogiczna w edukacji dziecka, red. E. Marek, J. Łuczak, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2010.
• Kupisiewicz Cz., Szkoła przyszłości. Konstruktywne cechy szkoły jutra, [w:] Szkoła w XX wieku, PWN, Warszawa 2006.
• Kwieciński Z. red., Alternatywy myślenia o/dla edukacji, IBE, Warszawa 2000.
• Kwieciński Z., Pedagogika i edukacja wobec wyzwania kryzysu i gwałtownej zmiany społecznej, [w:] Alternatywy myślenia o/dla edukacji, red. Z. Kwieciński, IBE, Warszawa 2000.
• Lewandowska-Kidoń T., Kompetencje nauczyciela szkoły współczesnej, [w:] Nauczyciel kompetentny. Teraźniejszość i przyszłość, red. Z. Bartkowicz, M. Kowaluk, M. Samujło, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007.
• Misiorna E., Michalak R., Ocenianie jako mechanizm wspierania rozwoju dziecka. Mit czy rzeczywistość, [w:] Dziecko w szkolnej rzeczywistości. Założony a rzeczywisty obraz edukacji elementarnej, red. H. Sowińska, Wyd. Nauk. Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2011.
• Polak K., Nauczyciel, twórczość, promocja. Wybrane uwarunkowania modernizacji oświaty, Wyd. Nauk. UJ, Kraków 1997.
• Samborska I., Kompetencje nauczyciela edukacji elementarnej, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 31(2014)1.
• Sterna D., Uczę (się) w szkole, Wyd. Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2014.
• Szymański M.J., Funkcje edukacji szkolnej w zmieniającym się społeczeństwie, [w:] Szkoła w świecie współczesnym, red. B. Muchacka, M. Szymański, Impuls, Kraków 2008.
• Śliwerski B., Jak zmieniać szkołę? Studia z polityki oświatowej i pedagogiki porównawczej, Impuls, Kraków 2008.
• Uszyńska-Jarmoc J., Kompetencja uczenia się, [w:] Rozwijanie kompetencji kluczowych uczniów w procesie edukacji wczesnoszkolnej, red. J. Uszyńska- Jarmoc, B. Dudel, M. Głoskowska-Sołdatow, Impuls, Kraków–Białystok 2013.
• Ocenianie kształtujące przynosi najlepsze wyniki, „Bliżej Przedszkola”, 103(2010)4.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, Dz. U. nr 83, poz. 562. www.ceo.org.pl/ok/news/artkuly-ok (dostęp: 25.02.2015).