Udział organów jednostek samorządu terytorialnego w kampanii referendalnej przed referendum w sprawie ich odwołania, możliwości podejmowania przez nie działań w tej kampanii oraz ich finansowania

• Authors: Gąsior Tomasz

Title variants

EN

Participation of bodies of local government units in the referendum campaign before the referendum on their dismissal, the possibilities for them to take measures in such a campaign and the possibilities for their financing

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Each democratic state is founded on the principle of national sovereignty. This is the basic political system concept, which is a consequence of treating the population as the administrator of power. Today, as a rule, it is the sovereign that exercises the power through its elected representatives. With regard to indirect democracy, however, direct democracy is considered equally important. The classic – even primary – most popular form of it is the referendum. This article is devoted to a specific type of referendum, i.e. on the dismissal of bodies of local government units (to which many features can be attributed that make it more a form of election than referendum as such), and more precisely to the possibility for bodies of local government units to take measures in the campaign before this type of referendum. Doubts and problematic issues in this respect were indicated. The discrepancies formulated in the doctrine were referred to. The inequalities that may result from the current legal regulations associated with this issue were highlighted. De lege ferenda conclusions were also formulated.

Keywords

EN

democracy; sovereign; referendum; elections; referendum campaign; initiator

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2022
• Issue: 4(171)
• Pages: 33-56

Contributors

author

Gąsior Tomasz

• Dr Tomasz Gąsior Krajowe Biuro Wyborcze, Polska State Electoral Office, Poland Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy, Polska Kujawsko-Pomorska Higher School in Bydgoszcz, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-3531-8740

References

• Informacja Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 stycznia 2021 r. o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego oraz propozycje ich zmiany, ZPOW-502-1/21, <https://pkw.gov.pl>.
• Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 czerwca 1993 r., sygn. akt SA/Wr 935/93, <https://orzeczenia.nsa.gov.pl>.
• Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 1995 r., sygn. akt SA/Bk 393/95, <https://sip.lex.pl>.
• Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 1997 r., sygn. akt II SA/Łd 429/97, <https://orzeczenia.nsa.gov.pl>.
• Rzeczpospolita Polska, Wybory Parlamentarne, 13 Października 2019, Krótkoterminowa misja obserwacji wyborów ODiHR, Sprawozdanie końcowe, <https://www.osce.org/pl/odihr/elections/poland/448417>.
• Stanowisko Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 sierpnia 2008 r., BMP-0724-7298/08/EW.
• Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 16 maja 2016 r., ZKF-871-1/16, w zbiorach Krajowego Biura Wyborczego.
• Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 19 maja 2016 r., ZKF-871-1/16, w zbiorach Krajowego Biura Wyborczego.
• Uchwała Nr 61/2021 Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 24 maja 2021 r. w sprawie wytycznych i wyjaśnień w sprawie referendów lokalnych dotyczących odwołania organów jednostek samorządu terytorialnego, <https://pkw.gov.pl>.
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 2167.
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 2261.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 713, ze zm.
• Ustawa z dnia 11 października 1991 r. o referendum gminnym, Dz.U. nr 110, poz. 473.
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 920, ze zm.
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1668, ze zm.
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 741.
• Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, Dz.U. poz. 984.
• Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 851.
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057, ze zm.
• Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, Dz.U. poz. 130.
• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 lutego 1991 r., sygn. akt SA/Wr 1163/90, <https://sip.lex.pl>.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 listopada 1997 r., sygn. akt K 39/97, <https://sip.lex.pl>.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 1998 r., sygn. akt K 17/98, <https://sip.lex.pl>.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 lutego 2003 r., sygn. akt K 30/02, <https://sip.lex.pl>.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2005 r., sygn. akt K 18/04, <https://sip.lex.pl>.
• Banaszak B., Preisner A., Prawo konstytucyjne. Wprowadzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.
• Bendyk E., Smolar A., Nowa fala samorządności, [w:] Polska samorządów. Silna demokracja, skuteczne państwo, red. D. Sześciło, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2019.
• Boć J., Komentarz do art. 170, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej Polskiej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., red. J. Boć, Kolonia Limited, Wrocław 1998.
• Complak K., Komentarz do art. 4, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej Polskiej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., red. J. Boć, Kolonia Limited, Wrocław 1998.
• Działocha K., Komentarz do art. 4, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, wyd. 2, Warszawa 2016, <https://sip.lex.pl>.
• Dzieniszewska-Naroska K., „Odwołać wójta!”, czyli o narodzinach partycypacji, [w:] Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej, red. A. Olech, ISP, Warszawa 2011.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber, Warszawa 2007.
• Gąsior T., Kto ma prawo działać w lokalnej kampanii referendalnej, „Gazeta Samorządu i Administracji” 2016, nr 18(464).
• Gąsior T., Gąsior G., Organizacja wyborów samorządowych – wybrane zagadnienia, C.H.Beck, Warszawa 2018.
• Grzybowski M., Demokracja i jej formy, [w:] Wiedza o społeczeństwie, red. T. Woś, J. Stelmach, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2007.
• Izdebski K., Krótki przewodnik po referendum. Stan prawny, stan faktyczny, wybrane przykłady zagraniczne. Problemy i wyzwania, Fundacja im. Stefana Batorego, .
• Jabłoński M., Referendum, [w:] Słownik wiedzy o Sejmie, red. nauk. A. Preisner, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2001.
• Janku Z., Przedmiotowy zakres referendum gminnego, [w:] Funkcjonowanie samorządu terytorialnego – diagnozy i perspektywy, red. S. Dolata, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1997.
• Jaroszyński M., Rozważania ideologiczne i programowe na temat samorządu, Przemiany, Warszawa 1936.
• Jaroszyński M., Zagadnienia rad narodowych. Studium prawno-polityczne, PAN, PWN, Warszawa 1961.
• Kisielewicz A., Przedmiot referendum gminnego w świetle orzecznictwa sądowego, [w:] Samorząd terytorialny a jakość administracji publicznej. Księga jubileuszowa w dziesięciolecie istnienia Centrum Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego, red. A. Piekara, UW CSSTiRL, Warszawa 2002.
• Kotulski M., Referendum lokalne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017, nr 3.
• Kręcisz W., Taras W., Ustawa o referendum lokalnym, Zakamycze, Kraków 2001.
• Kuciński J., Wołpiuk W. J., Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2012.
• López-Pintor R., Electoral Management Bodies as Institutions of Governance, Bureau for Development Policy United Nations Development Programme, Warszawa 1999.
• Mordwiłko J., O roli prawnych ekspertów w działaniach parlamentu i kształtowaniu prawa, [w:] Samorząd terytorialny a jakość administracji publicznej. Księga jubileuszowa w dziesięciolecie istnienia Centrum Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego, red. A. Piekara, UW CSSTiRL, Warszawa 2002.
• Mordwiłko J., Referendum gminne w świetle prawa i praktyki, [w:] Samorząd terytorialny. Zagadnienia prawne i administracyjne, red. A. Piekara, Z. Niewiadomski, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1998.
• Naleziński B., Komentarz do art. 170, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, wyd. 2, <https://sip.lex.pl>.
• Niewiadomski Z., Niczyporuk J., Organizacja samorządu terytorialnego, [w:] Samorząd terytorialny. Zagadnienia prawne i administracyjne, red. A. Piekara, Z. Niewiadomski, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1998.
• Olejniczak-Szałowska E., Prawo społeczności lokalnych do rozstrzygania spraw w drodze referendum, „Samorząd Terytorialny” 1993, nr 7–8.
• Olejniczak-Szałowska E., Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Difin, Warszawa 2002.
• Parol A., Dychotomiczny podział referendów dotyczących integracji europejskiej. Europejskie referenda bottom-up, „Przegląd Sejmowy” 2021, nr 3(164).
• Piasecki A., Ewolucja referendum w sprawie odwołania organu samorządu terytorialnego, „Homo Politicus” 2017, nr 12.
• Przeworski A., Dlaczego partie polityczne respektują wyniki wyborów?, [w:] Demokracja i rządy prawa, red. J.M. Maravall, A. Przeworski, Scholar, Warszawa 2010.
• Radziewicz P., Komentarz do art. 125 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, wyd. 2, <https://sip.lex.pl>.
• Rakowska-Trela A., Kampania wyborcza w regulacji prawnej i w praktyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.
• Rączka P., Bezpośrednie uprawnienia mieszkańców jednostek samorządu terytorialnego, [w:] Z. Bukowski, T. Jędrzejewski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń 2003.
• Rymarz F., Komentarz do art. 28, [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2007.
• Rzążewski K., Słomczyński W., Życzkowski K., Każdy głos się liczy! Wędrówka przez krainę wyborów, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2014.
• Safjan M., Sąd konstytucyjny jak pozytywny ustawodawca, [w:] Amicus hominis et defensor iustitiae. Przyjaciel człowieka i obrońca sprawiedliwości. Księga Jubileuszowa w 70. rocznicę urodzin sędziego Ferdynanda Rymarza, red. D. Dudek, M. Gapski, W. Łączkowski, Wydawnictwo KUL, Lublin 2010.
• Sarnecki P., Idea samorządności w strukturze społeczeństwa obywatelskiego, [w:] Samorządy w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. Z. Witkowski, A. Bień-Kacała, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa. Oddział Toruński „Dom Organizatora”, Toruń 2013.
• Sartori G., Teoria demokracji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
• Schmitter P.C., Karl T.L., Czym jest demokracja... i czym nie jest, tłum. J. Łoziński, [w:] Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, wybór i oprac. J. Szczupaczyński, Scholar, Warszawa 1995.
• Schumpeter J., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, PWN, Warszawa 1995.
• Sokala A., „Podstawowe zasady prawa rządzące wyborami” w dydaktyce polskiego prawa konstytucyjnego, [w:] Konstytucjonalizm polski. Refleksje z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy naukowej profesora Andrzeja Szmyta, red. A. Gajda, K. Grajewski, A. Rytel-Warzocha, P. Uziębło, M.M. Wiszowaty, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2020.
• Steiner J., Demokracje europejskie, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1993.
• Tuleja P., Komentarz do art. 4, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, wyd. 2, <https://sip.lex.pl>.
• Ura E., Prawo administracyjne, <https://sip.lex.pl>.
• Uziębło P., Komentarz do art. 4, [w:] Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Warszawa 2007, <https://sip.lex.pl>.
• Uziębło P., Komentarz do art. 28, [w:] Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Warszawa 2007, <https://sip.lex.pl>.
• Uziębło P., Nowe regulacje prawne dotyczące referendum ogólnokrajowego w Polsce (wybrane zagadnienia), Gdańsk 2003 r., <http://pedrou.w.interia.pl/referendum_ogolno.pdf>.
• Uziębło P., Referendum, [w:] Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Szmyt, C.H.Beck, Warszawa 2010.
• Uziębło P., Referendum, [w:] A. Sokala, B. Michalak, P. Uziębło, Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2013.
• Waniek D., Staszewski M.T., Słowo wstępne, [w:] Referendum w Polsce współczesnej, red. D. Waniek, M.T. Staszewski, ISP PAN, Warszawa 1995.
• Winczorek P., Wybory do rad gmin, [w:] Samorząd terytorialny i rozwój lokalny, red. A. Piekara, Z. Niewiadomski, UW CSSTiRL, Warszawa 1996.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2022.124