Wyzwania realizacji koncepcji patient empowerment w kontekście kompetencji pacjentów

• Authors: Rogala Anna
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współczesny pacjent staje się coraz bardziej proaktywny w dbaniu o swoje zdrowie. W związku z tym można zaobserwować rosnące znaczenie zjawiska patient empowerment, które niesie wiele wyzwań dla funkcjonowania rynku opieki zdrowotnej. Głównym celem artykułu jest analiza możliwości realizacji koncepcji patient empowerment w kontekście kompetencji pacjentów niezbędnych do praktycznego jej wykorzystania oraz związanych z tym wyzwań. Rozważania opierają się na przeglądzie literatury naukowej z zakresu medycyny, zdrowia publicznego, ekonomii i zarządzania (w szczególności artykułów dostępnych w bazach danych Scopus, JSTOR i ProQuest). W świetle przeprowadzonych analiz patient empowerment wydaje się zarówno dużym wyzwaniem, jak i zagrożeniem dla funkcjonowania rynku ochrony zdrowia. Z jednej strony może pomóc w rozwiązaniu takich problemów jak nieefektywna opieka zdrowotna, niestosowanie się do zaleceń terapeutycznych i brak zaangażowania pacjenta w proces leczenia. Z drugiej strony zjawiska w sferze społecznej i technologicznej wzmacniają przekonanie pacjenta o jego wysokich kompetencjach w zakresie ochrony zdrowia, często bez ich potwierdzenia w poziomie alfabetyzmu zdrowotnego. Z tego powodu konieczne jest tworzenie i rozwijanie programów oraz kampanii edukacyjnych ukierunkowanych na podniesienie kompetencji pacjentów (informacyjnych, zdrowotnych i e-zdrowotnych), w celu optymalizacji wykorzystania zasobów i kosztów opieki zdrowotnej.

Keywords

PL

patient empowerment; rynek ochrony zdrowia; kompetencje zdrowotne; kompetencje e-zdrowotne; kompetencje informacyjne

• Publisher: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
• Journal: e-mentor
• Year: 2020
• Issue: 3 (85)
• Pages: 41-49

Contributors

author

Rogala Anna

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

References

• Akeel, A. U. i Mundy, D. (2019). Re-thinking technology and its growing role in enabling patient empowerment. Health Informatics Journal, 25(4), 1278-1289. https://doi.org/10.1177/1460458217751013
• Ammenwerth, E. (2018). From eHealth to ePatient: The role of patient portals in fostering patient empowerment. EJBI, 14(2), 20-23. https://doi.org/10.24105/EJBI.2018.14.2.4
• Anderson, R. M. i Funnell, M. M. (2005). Patient empowerment: reflections on the challenge of fostering the adoption of a new paradigm. Patient Education and Counseling, 57, 153-157. https://doi.org/10.1016/j.pec.2004.05.008
• Anderson, R. M. i Funnell, M. M. (2010). Patient empowerment: myths and misconceptions. Patient Education and Counseling, 79(3), 277-282. https://doi.org/10.1016/j.pec.2009.07.025
• Angelmar, R. i Bermann, B. P. (2007). Patient empowerment and efficient health outcomes. W: Financing sustainable healthcare in Europe: New approaches for new outcomes (s. 139-162). https://media.sitra.fi/2017/02/28141943/The_Cox_Report-2.pdf#page=139
• Aujoulat, J., d'Hoore, W. i Deccache, A. (2007). Patient empowerment in theory and practice: Polysemy or cacophony? Patient Education and Counseling, 66(1), 13-20. https://doi.org/10.1016/j.pec.2006.09.008
• Bravo, P., Edwards, A., Barr, P. J., Scholl, I., Elwyn, G. i McAllister, M. (2015). Conceptualising patient empowerment: a mixed methods study. BMC Health Services Research, 15(252), 1-14. https://doi.org/10.1186/s12913-015-0907-z
• Buccoliero, L., Bellio, E., Mazzola, M. i Solinas, E. (2016). A marketing perspective to "delight" the "patient 2.0": new and challenging expectations for the healthcare provider. BMC Health Services Research, 16(47), 1-13. https://doi.org/10.1186/s12913-016-1285-x
• Castro, E. M., Van Regenmortel, T., Vanhaecht, K., Sermeus, W. i Van Hecke, A. (2016). Patient empowerment, patient participation and patient-centeredness in hospital care: A concept analysis based on a literature review. Patient Education and Counseling, 99(12), 1923-1939. https://doi.org/10.1016/j.pec.2016.07.026
• Czerwińska, M. (2017). Wpływ cyfryzacji informacji zdrowotnych na zachowania internautów. Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, 46, 39-49. Oficyna Wydawnicza SGH.
• Daruwalla, Z., Thakkar, V., Aggarwal, M., Kiasatdolatabadi, A., Guergachi, A. i Keshavjee, K. (2019). Patient empowerment: The role of technology. Studies in Health Technology and Informatics, 257, 70-74.
• Dobras, M. (2016). Health literacy jako element polskiego systemu opieki profilaktycznej nad pracownikami. Medycyna Pracy, 67(5), 681-689. http://dx.doi.org/10.13075/mp.5893.00410
• Duplaga, M. (2010). Znaczenie technologii e-zdrowia w rozwoju innowacyjnego modelu świadczenia usług w ochronie zdrowia. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 8(2), 47-55.
• Duplaga, M., Sobecka, K. i Wójcik, S. (2019). The reliability and validity of the telephone-based and online polish eHealth literacy scale based on two nationally representative samples. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(17), 1-12. https://doi.org/10.3390/ijerph16173216
• Elwyn, G., Edwards, A., i Thompson, R. (2016). Shared decision making in health care: Achieving evidence-based patient choice. Oxford Scholarship Online. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198723448.001.0001
• European Patients Forum. (b.d.). What is patient empowerment? Pobrano 10 lipca 2020 z https://www.eu-patient.eu/whatwedo/Policy/patient-empowerment/
• Eyüboglu, E. i Schulz, P. J. (2016). Do health literacy and patient empowerment affect self-care behaviour? A survey study among Turkish patients with diabetes. BMJ Open, 6(3), 2-7. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2015-010186
• Harwell, J., Pentoney, C. i Leroy, G. (2015). Finding and understanding medical information online. W: M. A. Grando, R. Rozenblum i D. W. Bates (red.), Information technology for patient empowerment in healthcare (s. 165-178). De Gruyter. https://doi.org/10.1515/9781614514343-016
• Hibbard, J. H., Mahoney, E. R., Stock, R. i Tusler, M. (2007). Do increases in patient activation result in improved self-management behaviors? Health Services Research, 42(4), 1443-1463. https://doi.org/10.1111/j.1475-6773.2006.00669.x
• Jasiewicz, J. (2012). Kompetencje informacyjne młodzieży. Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.
• Jiang, S. i Beaudoin, Ch. E. (2016). Health literacy and the internet: An exploratory study on the 2013 HINTS survey. Computers in Human Behavior, 58, 240-248. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.01.007
• Johnson, M. O. (2011). The shifting landscape of health care: Toward a model of health care empowerment. American Journal of Public Health, 101(2), 265-269. https://doi.org/10.2105/AJPH.2009.189829
• Kisilowska, M. (2008). Health information literacy. Biblioteki na zdrowie! W: M. Kocójowa (red.), Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników (s. 225-232). Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa. Uniwersytet Jagielloński. http://eprints.rclis.org/14302/1/kisilowska-n.pdf
• Kisilowska, M. (2014). Pacjenci Sieci: informacyjne kompetencje zdrowotne. Kultura Popularna, 3(41), 92-101. https://doi.org/10.5604/16448340.1143377
• Kisilowska, M. i Jasiewicz, J. (2013). Informacja zdrowotna. Oczekiwania i kompetencje polskich użytkowników. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• McNamara, M. (2015). Data model for integrated patient portals. In information technology for patient empowerment in healthcare. W: M. A. Grando, R. Rozenblum i D. W. Bates (red.), Information technology for patient empowerment in healthcare (s. 113-124). De Gruyter. https://doi.org/10.1515/9781614514343-012
• Mirczak, A. (2017). Health literacy level among elderly and chronic disease self-management. Journal of Education, Health and Sport, 7(3), 72-85. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.265641
• Náfrádi, L., Nakamoto, K. i Schulz, P. J. (2017). Is patient empowerment the key to promote adherence? A systematic review of the relationship between self-efficacy, health locus of control and medication adherence. PLoS ONE, 12(10), 1-23. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0186458
• Niedorys, B., Chrzan-Rodak, A., Bartoszek, A. i Ślusarska, B. (2019). Kompetencje zdrowotne (Health Literacy) - przegląd badań z wykorzystaniem Europejskiego Kwestionariusza Kompetencji Zdrowotnych (HLS-EU-Q47) w latach 2010-2018. Hygeia Public Health, 54(2), 105-113.
• Niedźwiedzka, B., Słońska, Z. i Taran, Y. (2012). Samoocena zdrowotnych kompetencji informacyjnych Polaków w świetle koncepcji samoskuteczności. Analiza wybranych wyników polskiej części Europejskiego Sondażu Kompetencji Zdrowotnych [HLS-EU]. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 10(3), 210-218. http://dx.doi.org/10.4467/20842627OZ.13.022.1170
• Norman, C. D. i Skinner, H. A. (2006a). eHEALS: The eHealth literacy scale. Journal of Medical Internet Research, 8(4):e27. https://doi.org/10.2196/jmir.8.4.e27
• Norman, C. D. i Skinner, H. A. (2006b). eHealth literacy: Essential skills for consumer health in a networked world. Journal of Medical Internet Research, 8(2):e9. https://doi.org/10.2196/jmir.8.2.e9
• Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15(3), 259-267. https://doi.org/10.1093/heapro/15.3.259
• Olejniczak, D. (2016). Praktyczne wykorzystanie health literacy - alfabetyzmu zdrowotnego jako narzędzia osiągania celów zdrowotnych. Journal of Education, Health and Sport, 6(2), 238-243. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.46654
• Pacenti, G. C. i Mancini, P. (2015). Marketing produktów farmaceutycznych. Nowe strategie dla ochrony zdrowia. Wydawnictwo CeDeWu.
• Palumbo, R. (2017). The bright side and the dark side of patient empowerment. Co-creation and co-destruction of value in the healthcare environment. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-58344-0
• Fundacja OZZ. (2016, 30 maja). Patient empowerment - korzyści i wyzwania. http://www.obywatelezz.pl/patient-empowerment-korzysci-wyzwania/
• PwC. (2016). Pacjent w świecie cyfrowym. Czyli jak nowe technologie zmieniają rynek usług medycznych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. https://www.pwc.pl/pl/pdf/pacjent-w-swiecie-cyfrowym-raport-pwc.pdf
• Próchnicka, M. (2007). Information literacy jako nowa sztuka wyzwolona. W: J. Dzieniakowska (red.), Książka, biblioteka i informacja. Między podziałami i wspólnotą (s. 433-445). Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
• Risling, T., Martinez, J., Young, J. i Thorp-Froslie, N. (2017). Evaluating patient empowerment in association with eHealth technology: Scoping review. Journal of Medical Internet Research, 19(9):e329. https://doi.org/10.2196/jmir.7809
• Rogala, A. (2017). Zachowania informacyjne współczesnych konsumentów - implikacje dla działań z zakresu komunikacji marketingowej. Marketing i Zarządzanie, 1(47), 229-239. https://doi.org/10.18276/miz.2017.47-21
• Samoocha, D., Bruinvels, D. J., Elbers, N. A., Anema, J. R. i van der Beek, A. J. (2010). Effectiveness of web-based interventions on patient empowerment: A systematic review and meta-analysis. Journal of Medical Internet Research, 12(2):e23. https://doi.org/10.2196/jmir.1286
• Schulz, P. J. i Nakamoto, K. (2013). Health literacy and patient empowerment in health communication: The importance of separating conjoined twins. Patient Education and Counseling, 90(1), 4-11. https://doi.org/10.1016/j.pec.2012.09.006
• Sorensen, K., Van den Broucke, S., Pelikan, J. M., Fullam, J., Doyle, G., Slonska, Z., Kondilis, B., Stoffels, V., Osborne, R. H. i Brand, H. (2013). Measuring health literacy in populations: illuminating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questionnaire (HLS-EU-Q). BMC Public Health, 13(948), 1-11. https://doi.org/10.1186/1471-2458-13-948
• Tartaglione, A. M., Cavacece, Y., Cassia, F. i Russo, G. (2018). The excellence of patient-centered healthcare: Investigating the links between empowerment, co-creation and satisfaction. The TQM Journal, 30(2), 153-167. https://doi.org/10.1108/TQM-11-2017-0138
• Taylor, K., Steedman, M. i Sanghera, A. (2017). Pharma and the connected patient. How digital technology is enabling patient centricity. Deloitte Centre for Health Solutions. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/ch/Documents/life-sciences-health-care/ch-en-lshc-pharma-and-the-connected-patient.pdf
• Waisbord, S. (2020). Fake health news in the new regime of truth and (mis)information. Reciis - Rev Eletron Comun Inf Inov Saúde, 14(1), 6-11. http://dx.doi.org/10.29397/reciis.v14i1.1953
• Wald, J. i McCormack, L. (2011). Patient empowerment and health information technology. http://rdcms-himss.s3.amazonaws.com/files/production/public/HIMSSorg/Content/files/RTI_WhitePaper_patientEmpowerment.pdf
• World Health Organization. (2013). Health 2020. A European policy framework and strategy for the 21st century. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0011/199532/Health2020-Long.pdf