Rękopisy ze zbioru Józefa Wandalina Mniszcha (1670–1747), marszałka wielkiego koronnego

• Authors: Matwijów Maciej

Title variants

EN

Manuscripts from the collection of Józef Wandalin Mniszech (1680–1747), Grand Marshall of the Crown

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy kolekcji książek rękopiśmiennych, znajdujących się w posiadaniu Józefa Wandalina Mniszcha (1670-1747), w latach 1713-1742 marszałka wielkiego koronnego, a od 1742 r. kasztelana krakowskiego. Była to jedna z większych kolekcji tego rodzaju, zgromadzona w czasach saskich przez dygnitarza państwowego; liczyła około 50-60 ręko-pisów. Badania, oparte na przede wszystkim rozpoznaniu rękopisów z autopsji, pozwoliły ustalić, że trzon kolekcji stanowiły rękopisy zawierające materiały dotyczące bieżącego życia publicznego oraz przydatne Mniszchowi do pełnienia funkcji urzędowych, tworzone w jego otoczeniu co najmniej od lat 20. XVIII w., a także pozyskiwane drogą darów (a możliwe, że także zakupów) od różnych osób. Poza tym cenną część kolekcji stanowiły rękopisy z XVI-XVII w. oddziedziczone po ojcu, Jerzym Janie (zm. 1693), wojewodzie wołyńskim, głównie o tematyce historycznej i politycznej. W głównym zrębie rękopisy te znajdują się obecnie w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Bibliotece Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krako-wie oraz w Centralnym Archiwum Historycznym Ukrainy w Kijowie.

EN

The article concerns the manuscript books from the collection of Józef Wandalin Mniszech (1670–1747), Grand Marshall of the Crown in the years 1713–1742, and Cracow castellan from 1742. It was one of the largest collections of that kind, developed in the Saxion times by a State dignitary; it amounted to approximately 50–60 manuscripts. The studies, mostly from autopsy, are concluded with the statement that the core of the collection consisted of manuscripts concerning current public life, as well as those relevant for Mniszech’s official functions, wrote in his environment since at least the 20ties of the 18th century, but also acquired by donations (presumably also purchases) from different persons. Moreover, a valuable part of the collection includes manuscripts from the 16th–17th centuries inherited from his father, Jerzy Jan (died 1692), Volyn voivode, concerning mostly historical and political topics. The main part of this collection is now stored in the Ossoliński National Institute Library in Wrocław, the Scientific Library of the Polish Academy of Arts and Sciences and Polish Academy of Sciences in Cracow, and in Central State Historical Archives of Ukraine in Kyiv

Keywords

PL

Józef Wandalin Mniszech (1670–1747); Laszki Murowane; Dukla; Mniszchowie; rękopisy; biblioteki

EN

Józef Wandalin Mniszech (1670–1747); Laszki Murowane; Dukla; Mniszchowie; manuscripts; libraries

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
• Year: 2022
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 9-31

Dates

published

2022-06-10

Contributors

author

Matwijów Maciej

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Augustyn B., Laszki Murowane. Historia zamku, „Bieszczad” 2005/2006, t. 12, s. 30–79.
• Barczyk A., Pałac „jakoż nigdzie w Polsce nie masz”. Saskie inspiracje w architekturze warszawskiej rezydencji marszałka wielkiego koronnego Józefa Wandalina Mniszcha, „Biuletyn Historii Sztuki” 2019, t. 81, nr 3, s. 415–440.
• Barczyk A., Program funkcjonalno-ideowy zamku w Laszkach Murowanych w XVIII wieku, [w:] Studia nad sztuką renesansu i baroku: Twórca i dzieło, red. I. Rolska, Lublin 2019, s. 175–198.
• Barczyk A., Rezydencje rodu Mniszchów w czasach saskich. Historia i treści ideowe architektury, Łódź 2021.
• Cherkas’ka N., Opisi Duklyans’kogo arkhivu Mnishkiv yak dzherelo z istoriyi privatnoyi arkhivistiki XVIII st., „Kiyivs’ka Starovina” 2012, № 4, s. 123–131.
• Chorążyczewski W., Zbiór kopiariuszy Andrzeja Opalińskiego (1578–1588), [w:] Studia o bibliotekach i zbiorach polskich. T. 6, red. B. Ryszewski, Toruń 1994, s. 7–24.
• Czubek J., Katalog rękopisów Biblioteki Akademii Umiejętności w Krakowie, Kraków 1906.
• D.Sh., Vishnevetskaya biblioteka, „Kievskaya Starina”, mart 1902, s. 163–171.
• Dziewulska J., Rękopisy Biblioteki Tulczyńskiej w zbiorach Towarzystwa Naukowego Krakowskiego – badania proweniencyjne rozproszonej kolekcji, [w:] Edytorstwo źródeł: różne drogi – wspólny cel, red. A. Perłakowski, Kraków 2017, s. 169–200.
• Gębarowicz M., Początki malarstwa historycznego w Polsce, Wrocław 1981.
• Godebski C., Archiwum Mniszchów, „Biblioteka Ossolińskich” 1862, t. 1, s. 260–270.
• Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. T. 1, pod red. J. Turskiej, Wrocław 1948.
• Korzeniowski J. Catalogus codicum manu scriptorum Musei principum Czartoryski Cracoviensis. T 1, Cracoviae 1887–1893.
• Materiały źródłowe do dziejów kultury i sztuki XVI–XVIII w., zebrał i opracował M. Gębarowicz, Warszawa 1973.
• Matwijowski K., Jerzy Jan Mniszech, [w:] Polski słownik biograficzny. T. 21, Wrocław 1976, s. 466–467.
• Matwijów M., Zbiory materiałów życia publicznego jako typ książki rękopiśmiennej w czasach staropolskich (1660–1760), Warszawa 2020.
• Matwijów M., „Acta interregnorum” – rękopiśmienne zbiory materiałów dokumentujących dzieje bezkrólewi w Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, „Roczniki Biblioteczne” 2016, t. 60, s. 187–207.
• Pałac w Wiśniowcu w świetle inwentarzy staropolskich, oprac. A. Betlej, A. Dworzak, A. Markiewicz, Kraków 2016.
• Perzanowska H., Mniszech Józef Wandalin, [w:] Polski słownik biograficzny. T. 21, Wrocław 1976, s. 474–478.
• Schneydrowa B., Fragment zbiorów tulczyńskich w rękopisach Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie” 1969, t. 15, s. 93–102.
• Sprawozdanie z czynności Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich za rok 1894, Lwów 1894.
• Tryjarski E., Armeno-Kipchak texts in the Alchemical treatise by Andrzej Torosowicz (17th Century), Warsaw 2005.
• Tsiborovs’ka-Rimarovich I.O., Rodovi biblioteki Pravoberezhnoyi Ukrayini XVIII stolittya (Vishnevets’kikh–Mnishekiv, Potots’kikh, Mikoshevs’kikh): istorichna dolya ta suchasny stan, Kiyiv 2006.
• Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 11, Warszawa 1914.

Identifiers

DOI

10.33077/uw.25448730.zbkh.2022.713