„Wielkie, ale niedokończone twory Opatrzności”. O jednym wątku teodycealnym w „Horsztyńskim” Juliusza Słowackiego i „Biesach” Fiodora Dostojewskiego

• Authors: Nowak Małgorzata

Title variants

EN

“Wielkie, ale niedokończone twory Opatrzności [Great though Unfinished Constructs of Providence]”. On a Theodical Thread in Juliusz Słowacki’s “Horsztyński” and Fyodor Dostoyevsky’s “Besy” (“The Possessed”)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą ukazania podobieństwa refleksji Juliusza Słowackiego i Fiodora Dostojewskiego nad zależnościami pomiędzy Bogiem, złem a człowiekiem, przejawiającego się w charakterystyce postaci wykreowanych przez pisarzy – Szczęsnego Kossakowskiego z „Horsztyńskiego” oraz Nikołaja Wsiewołodowicza Stawrogina z „Biesów”. Porównanie bohaterów jest przeprowadzone z perspektywy problemu teodycei rozpatrywanego w kontekście nowoczesności – zakwestionowania prerogatyw Boga i przyjęcia tezy o ateizmie „ad maiorem Dei gloriam” (M. Sarot, O. Marquard). Analiza tekstów obu utworów wydobywa analogie istniejące między Szczęsnym a Stawroginem na takich płaszczyznach jak motyw obłędu, piękno i metafory solarne, przewodzenie zbiorowości, transgresja oraz śmierć.

EN

The article attempts to present the similarities in reflection of Juliusz Słowacki and Fyodor Dostoyevsky over the dependency between God, evil and man, where the aforementioned similarities in reflection are manifested in the characteristics of protagonists developed by the writers―Szczęsny Kossakowski from “Horsztyński” and Nikolai Vsevolodovich Stavrogin from “Besy” (“The Possessed”). The comparison is drawn from the perspective of theodicy analysed in the context of modernity, namely questioning God’s prerogatives and adopting the thesis of “ad maiorem Dei gloriam” (M. Sarot, O. Marquard) atheism. Analysis of the two texts elicits such analogies between Szczęsny and Stavrogin found on such levels as the motif of madness, beauty and solar metaphors, community leadership, transgression, and death.

Keywords

EN

theodicy; Nicolai Stavrogin; Fyodor Dostoevsky; Słowacki’s „Horsztyński”; Dostoevsky’s „Besy” („The Possessed”)

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2020
• Volume: 111
• Issue: 3
• Pages: 5-20

Dates

printed

2020-09-29

Contributors

author

Nowak Małgorzata

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

Identifiers

DOI

10.18318/pl.2020.3.1

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376