Wieloznaczność pojęć i wielorakość zadań w analizie psychospołecznego kontekstu dojrzewania z niepełnosprawnością

• Authors: Joanna Konarska

Title variants

EN

The ambiguity of concepts and the variety of tasks in the analysis of the psychosocial context of maturing with a disability

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Według danych Unii Europejskiej liczba osób z niepełnosprawnością wzrasta wraz z wiekiem, ale procent rodzących się dzieci z niepełnosprawnością jest wielkością stałą. Jednocześnie obserwuje się wzrost liczby osób niepełnosprawnych w starszym wieku i ten wskaźnik jest również wielkością stałą. Te dane liczbowe wymagają spojrzenia na problem niepełnosprawności z wielu perspektyw, a wszelkie działania na rzecz osób niepełnosprawnych muszą być podejmowane w odniesieniu do potrzeb grup wiekowych osób z niepełnosprawnością. Samo zdefiniowanie niepełnosprawności nie jest sprawą prostą, gdyż nie istnieje żadna jednolita definicja niepełnosprawności przyjęta przez wszystkie państwa i wszystkich specjalistów. Kraje ustalają własne kryteria niepełnosprawności, uwzględniające poziom rozwoju i ekonomiczne warunki, od których zależy stopień pomocy osobie niepełnosprawnej w zakresie przygotowania jej do możliwie najpełniejszej aktywności życiowej albo powrotu do takiej aktywności. Jednocześnie pomoc medyczna, rehabilitacyjna, społeczna, materialna jest proporcjonalna do bogactwa państwa, ale także zależy od etyczno-moralnego modelu zachowania kulturowego wobec osób słabszych, chorych czy z jakiegokolwiek innego powodu potrzebujących wsparcia. Przeciętny człowiek nie ma najmniejszego bezpośredniego wpływu na warunki, w których przychodzina świat, ale jeśli rodzi się jako osoba niepełnosprawna, ponosi wszelkie konsekwencje układu stosunków ekonomiczno-politycznych, w jakich przyszło mu żyć. Stan ten ma bezpośrednie przełożenie na możliwości leczenia, rehabilitacji, edukacji, pracy czy choćby udziału w życiu społecznym swojego środowiska.

EN

According to the EU data, the number of people with disabilities increases with age, but the percentage of children born with a disability is constant. At the same time, an increase in the number of older people with disabilities is seen and this rate is also constant. This numerical data requires that the issue of disability be viewed from a number of perspectives, and all actions for people with disabilities need to be undertaken with reference to the needs of different age groups of people with disabilities. Defining disability is not a simple matter in and of itself as a uniform definition of disability adopted by all countries and all specialists does not exist. Countries establish their own criteria of disability that take into account the level of development and economic conditions which determine the extent of support for a person with a disability aiming at preparing him or her to engage in life activities to the highest possible degree or to return to these activities. At the same time, medical, rehabilitation, social and financial support is proportional to the country’s wealth, but it also depends on the ethical and moral model of cultural behavior toward people who are weaker, ill or need support for any other reasons. An average person has no direct influence on the conditions in which he or she is born, but if born as a person with a disability, he or she suffers all the consequences of economic and political relations where he or she had come to live. This state translates directly into treatment, rehabilitation, education and work opportunities or, for instance, the possibility to participate in the social life of one’s community.

Keywords

PL

dojrzewanie z niepełnosprawnością mikrosystem; mezosystem; egzosystem,; makrosystem; interdyscyplinarność; zadania rehabilitacyjne odpowiedzialność; partnerstwo; transgresja

EN

maturing with a disability microsystem; mesosystem; exosystem; macrosystem; interdisciplinarity; rehabilitation tasks; responsibility; partnership; transgression

• Publisher: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Journal: Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo
• Year: 2016
• Issue: 3(33)
• Pages: 59-77

Contributors

author

Joanna Konarska

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Wydział Psychologii i Nauk Humanistycznych, ul. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 1, 30-705 Kraków; tel. [phone]

References

• Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design. Cambridge, MA: Harvard University Press
• Doroszewska, J. (1989). Pedagogika specjalna. T. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolinskich.
• Dykcik, W. (2010). Tendencje rozwoju pedagogiki specjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe PTP.
• Foa, E., Foa, U. (1980). Resource theory: Interpersonal behavior as exchange. W: K.J. Gergen, M.S. Greenberg, R.H. Willis, H. Richard (red.), Social Exchange: Advances in Theory and Research (s. 77–94). New York: Plenum Press.
• Homans, G.C. (1961). Social Behaviour: The Elementary Forms. New York: Harcourt, Brace and World.
• Konarska, J. (2008). Wyzwalanie aktywności własnej dziecka jako jedna z form skutecznej adaptacji. W: W. Pilecka, K. Bidziński, M. Pietrzkiewicz (red.), O poznawaniu siebie i świata przez dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (s. 355–362). Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego.
• Konarska, J. (2010a). Zadania rozwojowe i życiowe dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w kontekście dynamizowania osobistych oraz środowiskowych zasobów. W: B. Witkowska, K. Bidziński, P. Kurtek (red.), Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w realizacji zadań rozwojowych (s. 324–330). Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno- Przyrodniczego.
• Konarska, J. (2010b). Rozwój i wychowanie rehabilitujące dziecka niewidzącego w okresie wczesnego i średniego dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo UP.
• Konarska, J. (2011). Wsparcie rodziców w ramach wczesnej interwencji na terenie Polski – raport z badań. W: J. Szempruch, Z. Zbróg, A. Ratajek (red.), Profilaktyka i terapia z perspektywy współczesnej pedagogiki (s. 179–190). Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno- -Przyrodniczego.
• Konarska, J. (2012a). Rodzeństwo osób niepełnosprawnych – zaniedbany profil rehabilitacji psychopedagogicznej. W: E. Boksa, A. Michalska (red.), „Tacy jesteśmy!”. Aktualne problemy osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz opieki nad nimi (s. 41–54). Kraków: Libron and Authors.
• Konarska, J. (2012b). Integrácia-inkluzia alebo špecjálne vzdelávane? W: V. Lechta (red.), Výchovný aspekt inkluzívnej edukácie a jeho dimenzie (s. 128–134). Bratislava: IRIS.
• Konarska, J. (2013). Reflection of inclusion in education of children with visual disability (Uncontrolled paradoxes of inclusion). W: V. Lechta, B. Kudláčová (red.), Reflection of Inclusive Education of the 21st Century in Correlative Scientific Fields (s. 131–137). Frankfurt am Main: Peter Lang International Academic Publishers.
• Konarska, J. (2014). Kryzysy młodzieży z niepełnosprawnością versus kryzysy rodziców. W: D. Kubacka-Jasiecka, K. Mudyń (red.), Kryzysy i ich przezwyciężanie. Problemy interwencji i pomocy psychologicznej (s. 119–140). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kozielecki, J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka. Warszawa: PWN.
• Lauschowa, U. (1970). Wpływ umysłowo upośledzonego na postawę środowiska – rodzeństwo. Materiały Informacyjno-Dydaktyczne TPD, 10, 11, 88–99.
• Lipkowski, O. (1971). Dziecko społecznie niedostosowane. Warszawa: PZWS.
• Lipkowski, O. (1980). Resocjalizacja. Warszawa: WSiP.
• Speck, O. (2005). Niepełnosprawni w społeczeństwie. Podstawy ortopedagogiki. Gdańsk: GWP
• Stefanowicz, W.S. (1983). Stosunek rodzeństwa do dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 6, 180–183.
• Stomma, D., Grzegorczyk, J., Niedzielska, A., Osiecka-Doniec, E., Pużynska, E., Średniawa, W., Witkowska, H. (1992). Rodzeństwo dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębszym (ocena psychologiczno-psychiatryczna). Psychiatria Polska, 26, 1–2, 71–77.
• Thibaut, J.W., Kelley, H.H. (1978). Interpersonal Relations: A Theory of Interdependence. New York: J. Wyllie.
• Zeidler, W. (red.). (2007). Wybrane problemy psychologiczne i ortopedagogiczne. Gańsk: GWP.
• Żyta, A. (2004). Rodzeństwo osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci. Dz. U. 2013, poz. 1257.

Identifiers

DOI

10.5604/17345537.1229129