„Nieznośna odpowiedzialność”. Propozycja interpretacji wiersza Dałem słowo Zbigniewa Herberta

• Authors: Małgorzata Mikołajczak

Title variants

EN

“Unbearable Responsibility”. An Intepretation Proposal for the Poem Dałem Słowo [I Gave My Word] by Zbigniew Herbert

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą rozwikłania zagadki, która pojawia się w wierszu Dałem słowo Zbigniewa Herberta, pochodzącym z pożegnalnego tomu poety (Epilog burzy, 1998). Autorka proponuje interpretację opierającą się na założeniu, że wiersz zawiera refleksję autobiograficzną, a tytułowe „słowo” stanowi metonimię poetyckiej twórczości i odnosi się do aktywności literackiej poety sprzed roku 1956. Pokazuje, że za pomocą ambiwalentnej dialektyki ciężaru – lekkości oraz gry językowej Herbert szyfruje doświadczenie, a ponadto wpisuje wspomnienie z przeszłości w koło wiecznych powrotów, potwierdzając trwałość dylematów etycznych, dochodzących do głosu w wierszach z tomu Hermes, pies i gwiazda (1957).

EN

The article is an attempt at unravelling the mystery hidden in Zbigniew Herbert’s poem Dałem słowo [I Gave My Word], a work from the farewell volume of the poet (Epilog burzy [Epilogue of the Storm], 1998). The author proposes an interpretation based on the assumption that the poem is an autobiographical reflection and the title “word” stands metonymically for the poetic creativity and refers to the literary activity of the poet from before 1956. It shows that by means of an ambivalent dialectic of the weight – lightness and wordplay, Herbert encodes the experience and places memories of the past in the circle of eternal returns, thus confirming the permanence of ethical dilemmas that come to the fore in the poems from the volume Hermes, pies i gwiazda [Hermes, Dog and Star] (1957).

Keywords

PL

Zbigniew Herbert; interpretacja; zagadka z przeszłości; słowo poetyckie; PRL; gra językowa; koło wiecznych powrotów; dylematy etyczne; poetycki rachunek sumienia

EN

Zbigniew Herbert; interpretation; mystery from the past; poetic word; PRL (Polish People’s Republic); wordplay; circle of eternal returns; ethical dilemmas; poetic conscience

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2017
• Volume: 65
• Issue: 1: Literatura polska
• Pages: 9-25

Contributors

author

Małgorzata Mikołajczak

• Zakład Teorii Literatury i Krytyki Literackiej oraz Pracownia Badań nad Literaturą Regionalną w Uniwersytecie Zielonogórskim

References

• Barańczak S., Pytanie o sens. Na marginesie nowego tomu Zbigniewa Herberta, [w:] tenże, Uciekinier z Utopii. O poezji Zbigniewa Herberta, Warszawa–Wrocław 2001.
• Barańczak S., Wiersze zebrane, Kraków 2007.
• Cieślak-Sokołowski T., Moment lingwistyczny. O wczesnym pisarstwie Ryszarda Krynickiego i Stanisława Barańczaka, Kraków 2011.
• Herbert nieznany. Rozmowy, zebrał i do druku opracował H. Citko, Warszawa 2008.
• Herbert Z., Wiersze zebrane, oprac. edytorskie R. Krynicki, Kraków 2008.
• Herbert Z., Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone 1948-1998, Warszawa 2001.
• Kundera M., Nieznośna lekkość bytu, przeł. A. Holland, Warszawa 1996.
• Łapiński Z., Nagrobek, [w:] tenże, Jak współżyć z socrealizmem. Szkice nie na temat, Londyn 1988.
• Łukasiewicz J., Zbigniew Herbert i rok 1956, [w:] Herbert (nie)oswojony, red. W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa, Wrocław 2008.
• Mikołajczak M., Pomiędzy końcem i apokalipsa. O wyobraźni poetyckiej Herberta, Wrocław 2007.
• Nawarecki A., „Dalida”. O muzyce i anagramach Zbigniewa Herberta, „Anthropos” 2001, nr 8-9.
• Pisarkowa K., „To jest ów owoc”. O Brewiarzu Zbigniewa Herberta, „Język Polski” 1999, nr 1-5.
• Pokolenie „Współczesności”. Twórcy. Dzieła. Znaczenie, red. Z. Kopeć, J. Galant, A. Czyżak, E. Chodakowska, Poznań 2016, s. 199-213.
• Siedlecka J., Pan od poezji. O Zbigniewie Herbercie, Warszawa 2002.
• Szaruga L., Socrealistyczny epizod Herberta?, [w:] Herbert (nie)oswojony, red. W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa, Wrocław 2008.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2017.65.1-2