BLOODY LINING OF HIGH-MINDED IDEAS: “UN-DIVINE COMEDY” AND ITS CONTEMPORARY CONTEXTS

• Authors: Sekuła Aleksandra

Title variants

EN

KRWAWA PODSZEWKA WZNIOSŁYCH IDEI. NIE-BOSKA KOMEDIA I WSPÓŁCZESNE KONTEKSTY

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Zygmunt Krasiński’s “Un-Divine Comedy”, the 19th-century drama on revolution, although in general highly prized by a prominent Polish romantic poet, Adam Mickiewicz, was nonetheless criticised by him because of the scene with converted Jews, which depicted them as traitors, provocateurs of the revolutionary disorder and plotters that strive to achieve power and ruin Christianity. In this scene, called by Mickiewicz “a national crime”, focused one of the literary contests for “Un-Divine Comedy”. Some of the literary interpretations and theatre versions seek to revoke this cumbersome fragment as “non-embeded” in the main context of problems in the drama. However, the heuristic works of Maria Janion inserted the incriminated scene anew in the ideological construction of the whole drama by using the phantasmal criticism in literary research, placing it in the history of the European thought and the circulation of ideas in the romantic epoch and in Krasiński’s biography. The 2014 production by Demirski (adapter of the text) and Strzępka (director) shown at the National Stary Theatre in Cracow takes hold of recent literary and historical scholarship and, moreover, makes a step forward: carries on the phantasmal interpretation, without loosing any of the drawn out meanings and connotations, in order to raise the universal question about the people’s fear.

PL

Jeden ze sporów wokół Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego, dramatu romantycznego o rewolucji, zogniskował się wokół sceny z przechrztami, ukazanymi jako zdrajcy wszelkiej idei, spiskujący przeciw chrześcijańskiemu światu i pracujący wyłącznie dla osiągnięcia własnych celów. Adam Mickiewicz określił taki sposób ukazania społeczności żydowskiej w dramacie, skądinąd wysoko przezeń cenionym, mianem „występku narodowego”. Interpretacje historyków literatury starały się unieważnić niewygodną sekwencję jako „nieorganiczną” w kontekście całości problematyki utworu. Również przez inscenizatorów bywała ekstrahowana lub bagatelizowana. Heurystyczne teksty Marii Janion wbudowały powtórnie sensy wypływające z „zalatującej siarką” sceny w konstrukcję ideowo-fantazmatyczną dramatu, osadzając ją przy tym w historii myśli europejskiej, obiegu idei charakterystycznych dla epoki oraz w biografii autora. Wystawiona w Teatrze Starym w Krakowie w 2014 r. inscenizacja Pawła Demirskiego zatytułowana „Nie-Boska komedia. Wszystko powiem Bogu” zdradza nie tylko świadomość dotychczasowych opracowań historyczno-literackich utworu, ale prowadzi wydobyte z nich myśli, sensy i utożsamienia dalej, scalając je w wizję uniwersalnej opowieści o ludzkim lęku.

Keywords

EN

Zygmunt Krasiński’s “Un-Divine Comedy”; Romanticism; Polish Jews; nationalism; phantasmal criticism in literary research

PL

Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego; romantyzm; Żydzi polscy; nacjonalizm; krytyka fantazmatyczna w badaniach literackich

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe AP
• Journal: Świat Tekstów. Rocznik Słupski
• Year: 2020
• Volume: 18
• Pages: 147–160
• Physical description: oryginalny artykuł badawczy

Dates

published

2020-06-10

Contributors

author

Sekuła Aleksandra

• The Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences Warszawa

References

• Bieńczyk M., Czarny człowiek. Krasiński wobec śmierci, Gdańsk 2001.
• Bieńczyk M., O tych, co nigdy nie odnajdą straty, Warszawa 1999.
• Bieńczyk M., Oczy Dürera. O melancholii romantycznej, Warszawa 2002.
• Bury S.E., “Polski teatr dramatyczny w inscenizacjach powojennych (część piąta)”, Życie i Myśl, no. 2, 1969, http://encyklopediateatru.pl/artykuly/157532/polski-teatr-dramatyczny-w-inscenizacjach-powojennych-czesc-piata [14.03.2020].
• Fiećko J., Krasiński przeciw Mickiewiczowi. Najważniejszy spór romantyków, Poznań 2011.
• Fiećko J., Rosja Krasińskiego. Rzecz o nieprzejednaniu, Poznań 2005.
• Janion M., Zygmunt Krasiński. Debiut i Dojrzałość, Warszawa 1962.
• Janion M., Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencji ludzi i duchów, Warszawa 1991.
• Janion M., Bohater, spisek śmierć. Wykłady żydowskie, Warszawa 2009.
• Janion M., Katastrofa i religia. In: Wobec zła, Chotomów 1989.
• Janion M., Mit założycielski polskiego antysemityzmu. In: Społeczeństwa europejskie i Holocaust, Freidrich Ebert Stiftung, Warszawa 2004.
• Kolankiewicz L., Notatki po spektaklu – „Nie-Boska komedia”, „Dialog” 1991, no. 8.
• Krasiński Z., Listy do Henryka Reeve, transl. A. Olędzka-Frybesowa, vol. 1–2, Warszawa, 1980.
• Krasiński Z., Nie-Boska komedia, introd. M. Janion, M. Grabowska (ed.), Wrocław 1965.
• Krasiński Z., The un-divine comedy, transl. H.B. Segel. In: Polish romantic drama: three plays in English translation, sel., ed. and with an introd. by H.B. Segel, Amsterdam 1997.
• Kubacki W., Nieboska Komedia w inscenizacji Adama Hanuszkiewicza, „Miesięcznik Literacki” 1969, no. 6.
• Sekuła A., Sylwetka ideowa Zygmunta Krasińskiego. Dylematy i meandry polskiej myśli konserwatywnej, Warszawa 2015.
• Skwarczyńska S., Leona Schillera trzy opracowania teatralne „Nieboskiej Komedii” w dziejach jej inscenizacji w Polsce, Warszawa 1959.
• Wodziński M., Oświecenie żydowskie w Królestwie Polskim wobec chasydyzmu. Dzieje pewnej idei, Warszawa 2003.
• Skwarczyńska S., “Łódzka Nie-boska Komedia”, Dialog, no. 12, 1959.
• Smosarski J., Retoryka i widowisko, „Więź” 1969, no. 7/8.
• Węgrzyniak R., Zmierzch nowoczesności, „Odra” 2003, no. 3, pp. 95–96.