Trafność Skali prognoz edukacyjnych jako narzędzia do przesiewowej diagnozy specyficznego zaburzenia uczenia się czytania i pisania

• Authors: Wiejak Katarzyna , Krasowicz-Kupis Grażyna , Błaszczak Wojciech

Title variants

EN

Validity of screening for risk of specific learning disabilities in reading and spelling with the use of the Educational Prognosis Scale

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule dokonano oceny trafności nauczycielskiej diagnozy przesiewowej ryzyka specyficznego zaburzenia uczenia się czytania i pisania. Rozpoznanie tego zaburzenia (dysleksji) w jak najwcześniejszym stadium rozwoju dziecka jest warunkiem powodzenia interwencji, która może zapobiec trudnościom w nauce szkolnej lub ograniczyć je. Warunkiem dobrej przesiewowej oceny jest – zgodnie z założeniami diagnozy opartej na dowodach empirycznych – stosowanie narzędzi o wysokich parametrach psychometrycznych, bazujących na aktualnej wiedzy teoretycznej i danych empirycznych. W artykule omówiono Skalę prognoz edukacyjnych oraz przedstawiono badania wskazujące na trafność tego narzędzia. Wyniki obserwacji nauczycielskich zestawiono z pomiarami dokonanymi przez specjalistów z zastosowaniem wystandaryzowanych testów czytania i pisania. Rezultaty analiz dowodzą, że nauczyciele mogą trafnie identyfikować dzieci z grupy ryzyka dysleksji, zarówno rodzinnego, jak i ocenianego na podstawie wskaźników behawioralnych (poziom czytania).

EN

The purpose of this article is to assess the validity of screening, as performed by teachers, for the risk of specific learning disabilities . The diagnosis of specific learning disabilities at the earliest possible stage of a child’s development is a prerequisite for intervention success, which can prevent or limit future school difficulties. The condition of a good screening according to evidence based assessment is the use of tools with high psychometric properties, based on current theoretical and empirical data. In this article we describe the SPE IBE Educational Prognosis Scale and research demonstrating the validity of this tool. The results of observations of teachers were compared with measurements made by specialists using standardized tests of reading and writing. The results of the analysis show that teachers can accurately identify children at risk of specific learning disabilities.

Keywords

PL

diagnoza przesiewowa; ryzyko dysleksji; specyficzne zaburzenie uczenia się; trafność diagnozy

EN

screening; risk of dyslexia; specific learning disorder; assessment validity

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2016
• Volume: 4(139)
• Pages: 5–25

Dates

published

2016-12-31

Contributors

author

Wiejak Katarzyna

• Instytut Badań Edukacyjnych

author

Krasowicz-Kupis Grażyna

• Instytut Badań Edukacyjnych

author

Błaszczak Wojciech

• Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (wyd. 5). Arlington: American Psychiatric Association.
• Awramiuk, E. i Krasowicz-Kupis, G. (2014). Reading and spelling acquisition in Polish: educational and linguistic determinants. Contribution to a double special issue on early literacy research in Poland. L1-Educational Studies in Language and Literature, 14, 1–24.
• Awramiuk, E. Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K. i Bogdanowicz, K. M. (2015). Bateria testów pisania BTP IBE. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Beatty, P. (2004). The dynamics of cognitive interviewing. W: S. Presser, J. M. Rothgeb, M. P., Couper, J. T. Lessler, E. Martin, J. Martin i E. Singer (red.), Methods for testing and evaluating survey questionnaires (s. 45–66). Hoboken: Wiley&Sons.
• Bogdanowicz, K. M., Wiejak, K., Krasowicz-Kupis, G. i Gawron, N. (2015). Ocena przydatności Kwestionariusza Adult Reading History Questionnaire do diagnozy rodzinnego ryzyka dysleksji w Polsce. Edukacja, 130(1), 55–76.
• Bogdanowicz, M. (1993). Dziecko ryzyka dysleksji – co to takiego. Scholasticus, 2, 39–45.
• Bogdanowicz, M. (2011). Ryzyko dysleksji, dysortografii i dysgrafii. Skala ryzyka dysleksji wraz z normami dla klas I i II. Gdańsk: Harmonia.
• Bogdanowicz, M. i Kalka, D. (2011). Skala ryzyka dysleksji dla dzieci wstępujących do szkoły, SRD-6. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
• Boudreau, D. (2005). Use of a Parent Questionnaire in emergent and early literacy assessment of preschool children. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 36(1), 33–47.
• Brookes, G., Ng, V., Lim, B. H., Tan, W. P. i Lukito, N. (2011). The computer-based Lucid Rapid Dyslexia Screening for the identification of children at risk of dyslexia: a Signapore study. Educational & Child Psychology, 28(2), 33–51.
• Brzezińska, A. I. (2003). Poziom ryzyk dysleksji u dzieci w wieku przedszkolnym wg opinii rodziców. W: A. Brzezińska, S. Jabłoński i M. Marchow (red.), Ukryte piękno. Zagrożenia rozwoju w okresie dzieciństwa (s. 79–108). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Brzezińska, A. I. (2004). Ryzyko dysleksji u dzieci w wieku przedszkolnym wg oceny nauczycielki. Edukacja, 86(2), 64–76.
• Brzezińska, A. I. i Nerło, M. (2003). Ocena ryzyka dysleksji u dzieci w wieku przedszkolnym: wyniki badań pilotażowych. Forum Oświatowe, 29(2), 49–68.
• Cabell, S. Q., Justice, L. M., Zucker, T. A. i Kilday, C. R. (2009). Validity of teacher report for assessing the emergent literacy skills of at-risk preschoolers. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 40(2), 161–173.
• Conti-Ramsden, G., Durkin, K., Simkin, Z. i Knox, E. (2009). Specific language impairment and school outcomes. I: identifying and explaining variability at the end of compulsory education. International Journal of Language and Communication Disorders, 44(1), 15–35.
• Dockrell, J. E., Connelly, V., Critten, S. i Walter, K. (2011). The relationship between spelling and writing development in children with language difficulties. Madison: Society for Research in Child Language & Development.
• Gallagher, A., Frith, U. i Snowling, M. J. (2000). Precursors of literacy delay among children at genetic risk of dyslexia. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41(2), 203–213.
• Gough, P. i Tunmer, W. (1986). Decoding, reading, and reading disability. Remedial and Special Education, 7(1), 6–10.
• Hornowska, E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Scholar.
• Hulme, C. i Snowling, M. J. (2009). Developmental disorders of language, learning and cognition. Oxford: Wiley-Blackwell.
• Justice, L., Bowles, R. i Skibbe, L. (2006). Measuring preschool attainment of print-concept knowledge: a study of typical and at-risk 3- to 5-year-old children. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 37(3), 224–235.
• Koźniewska, E., Matuszewski, A. i Zwierzyńska, E. (2010). Skala gotowości edukacyjnej pięciolatków (SGE-5). Obserwacyjna metoda dla nauczycieli. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Koźniewska, E., Zwierzyńska, E. i Matuszewski, A. (2013). Skala funkcjonowania pierwszoklasisty (SFP). Adaptacja SGS dla nauczycieli I klasy SP. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Krasowicz-Kupis, G. (1999). Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6–9-letnich. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Krasowicz-Kupis, G. (2006). Rozwój i ocena umiejętności czytania dzieci sześcioletnich. Warszawa: Wydawnictwo Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
• Krasowicz-Kupis, G. (2008). Psychologia dysleksji. Warszawa: PWN.
• Krasowicz-Kupis, G. (2014). Zaburzenia uczenia u dzieci i ich rodziców – na przykładzie rodzinnego ryzyka dysleksji (familial risk of dyslexia). Referat wygłoszony podczas XXIII Ogólnopolskiej Konferencji Psychologii Rozwojowej, Lublin.
• Krasowicz-Kupis, G., Bogdanowicz, K. M. i Wiejak, K. (2014). Familial risk of dyslexia in Polish first grade pupils based on the ARHQ-PL Questionnaire. Health Psychology Report, 4(2), 237–246.
• Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K. i Gruszczyńska, K. (2015). Katalog metod diagnozy rozwoju poznawczego dziecka na etapie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Lefly, D. L. i Pennington, B. F. (1996). Longitudinal study of children at high family risk for dyslexia: the first two years. W: M. L. Rice (red.), Toward a genetics of language (s. 49–75). Hillsdale: Lawrence Erlbaum.
• Lonigan, C. J. (2006). Development, assessment, and promotion of preliteracy skills. Early Education and Development, 17(1), 91–114.
• Lyytinen, P., Eklund, K. i Lyytinen, H. (2005). Language development and literacy skills in late-talking toddlers with and without familial risk for dyslexia. Annals of Dyslexia, 55(2), 166–192.
• Lyytinen, P. i Lyytinen, H. (2004). Growth and predictive relations of vocabulary and inflectional morphology in children with and without familial risk for dyslexia. Applied Psycholinguistics, 25(3), 397–411.
• Mathes, P. G., Pollard-Durodola, S. D., Cardenas-Hagan, E., Linan-Thompson, S. i Vaughn, S. (2007). Teaching struggling readers who are native Spanish speakers: what we know? Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 38, 260–271.
• Muter, V. i Snowling, M. J. (2009). Children at familial risk of dyslexia: practical implications from an at-risk study. Child and Adolescent Mental Health, 14(1), 37–41.
• Perry, N. E. i Meisels, S. J. (1996). How accurate are teacher judgements of students’ academic performance? (Working Paper Nr 96-08). Washington: National Center for Educational Statistics.
• Roulstone, S., Law, J., Rush, R., Clegg, J. i Peters, T. (2011). Investigating the role of language in children’s early educational outcomes. Research Brief, DFE-RB 134. Pobrano z https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/181549/DFE-RR134.pdf
• Scarborough, H. S. (1989). Prediction of reading disability from familial and individual differences. Journal of Educational Psychology, 81(1), 101–108.
• Scarborough, H. S. (1990). Very early language deficits in dyslexic children. Child Development, 61(6), 1728–1743.
• Snowling, M. J. (2013). Early identification and intervention for dyslexia: a contemporary view. Journal of Research in Special Education Needs, 13(1), 7–14.
• Snowling, M. J. i Hulme, C. (2012). Annual research review: the nature and classification of reading disorders – a commentary on proposals for DSM-5. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 53(5), 593–607.
• Snowling, M. J., Duff, F., Petrou, A., Schiffeldrin, J. i Bailey, A. M. (2011). Identification of children at risk of dyslexia: the validity of teacher judgements using “Phonic Phases”. Journal of Research in Reading, 34(2), 157–170.
• Snowling, M. J., Gallagher, A. i Frith, U. (2003). Family risk of dyslexia is continuous: individual differences in the precursors of reading skills. Child Development, 74(2), 358–373.
• Snowling, M. J., Muter, V., Carroll, J. (2007). Children at family risk of dyslexia: a follow up in early adolescence. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48(6), 609–618.
• Stothard, S. E., Snowling, M. J., Bishop, D. V. M., Chipchase, B. B. i Kaplan, C. A. (1998). Language-impaired preschoolers: a follow-up into adolescence. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 41(2), 407–418.
• Tickell, C. (2011). The early years: foundations for life, health and learning. Pobrano z http://www.educationengland.org.uk/documents/pdfs/2011-tickell-report-eyfs.pdf
• Whitehurst, G. J. i Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69(3), 848–872.
• Wiejak, K., Krasowicz-Kupis, G. i Bogdanowicz, K. M. (2015). Skala prognoz edukacyjnych SPE IBE. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2016/4-1-wiejak-i-in-skala-prognoz-edukacyjnych.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858