Niezrealizowany projekt przebudowy zamku Gryf autorstwa Valentina von Saebisch

• Authors: Świdrak Marek

Title variants

EN

The unexecuted 17th century architectural design for remodeling of the Gryf castle (Greiffenstein) by Valentin von Saebisch

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W artykule omówiono nieznany dotychczas rysunek autorstwa Valentina von Saebisch odnoszący się do zamku Gryf. Choć rysunek nie jest datowany, to z pewnością powstał na krótko przed wybuchem wojny 30-letniej, dzięki czemu stanowi niezwykle cenne źródło wiedzy o przedmiotowej rezydencji. Rysunek ma podwójny charakter – zawiera szczegółową inwentaryzację zastanego wyglądu zamku, a także przedstawia proponowaną wizję jego przebudowy. Korzystając z inwentaryzacji, autor artykułu koryguje dotychczasowe tezy dotyczące wyglądu zamku na początku XVII w. Ponadto tekst omawia zaproponowaną przebudowę w kontekście współczesnej jej architektury rezydencjonalnej na Śląsku, mecenatu Schaffgotschów, a także twórczości Valentina von Saebisch.

EN

The article discusses the hitherto unknown design for remodelling of the Gryf castle drawn by Valentin von Saebisch. Even though the drawing is undated, it is clear that it was made prior to the Thirty Years’ War which makes it an invaluable source for research on the Gryf castle. The drawing has a double character – it contains a condition survey of the property and a design of remodelling of the residence. Using the condition survey, the article discards some of the hitherto hypotheses about the shape of the castle and provides new, credible information on the matter. Moreover, the paper delves into a comparison between the proposed design and the wider panorama of contemporary Silesian residential architecture, Schaffgotsch’s patronage and work of Valentin von Saebisch.

Keywords

PL

architektura nowożytna; architektura rezydencjonalna; fortyfikacje; Valentin von Saebisch; rysunek; projekt architektoniczny

EN

early modern architecture; residentional architecture; fortifications; Valentin von Saebisch; sketch; architectural design

• Publisher: Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Journal: Architectus
• Year: 2019
• Issue: 1(57)
• Pages: 79-94

Contributors

author

Świdrak Marek

• Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie

References

• Bergemann J.G., Beschreibung und Geschichte der Alten Burgfeste Greiffenstein, Bunzlau 1832.
• Fitzner S., Architekturzeichnungen der deutschen Renaissance: Funktion und Bildlichkeit zeichnerischer Produktion 1500–1650, Modern Academic Publishing, Köln 2015.
• Boguszewicz A., „Corona Silesiae”: zamki Piastów fürstenberskich na południowym pograniczu księstwa jaworskiego, świdnickiego i ziębickiego do połowy XIV w., Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej UWr, Wrocław 2010.
• Chorowska M., Dudziak T., Jaworski K., Kwaśniewski A., Zamki i dwory obronne w Sudetach, t. 2: Księstwo jaworskie, Instytut Archeologii UWr, Wrocław 2008.
• Markgraf H., Schulte J.W., Codex Diplomaticus Silesiae, t. 14: Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Josef Max & Comp., Breslau 1889.
• Jurek T., „Abstructores castrorum”. Przyczynek do dziejów społecznych i politycznych Śląska w połowie XIII w., [w:] W. Bukowski, T. Jurek (red.), Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesno-nowożytnych, t. 2, Societas Vistulana, Kraków 2012, 767–786.
• Kwaśniewski A., Nie-barokowa rezydencja w okresie baroku – abnegacja czy demonstracja? Casus siedzib rodu Schaffgotschów w XVII–XVIII w., [w:] A. Kozieł (red.), Wokół Karkonoszy i Gór Izerskich. Sztuka baroku na śląsko-czesko-łużyckim pograniczu, Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2012, 23–38.
• Świdrak M., Uwagi na temat fundacji kościelnych Mikołaja Wolskiego w Kłobucku i Krzepicach, [w:] P. Gryglewski (red.), Sztuka Polski Środkowej. Studia, t. 6, Księży Młyn, Łódź 2016, 97–117.
• Kwaśniewski A., „Fortezza verso Residenza”. Nevojenské funkce fortifikací ve struktuře zámeckého areálu ve střední Evropě reného novovĕku (zejména s ohledem na Slezsko), [w:] Sborník příspěvků z 9. specializované konference stavebněhistorického průzkumu uspořádané 8.–11. června 2010 v Olomoucí. Zámecký areál, Národní Památkový Ústav, Olomouc 2012, 5–34.
• Oszczanowski P., Gromadzki J., Theatrum vitae et mortis. Grafika, rysunek i malarstwo książkowe na Śląsku w latach ok. 1550–ok. 1650, Muzeum Historyczne, Wrocław 1995.
• Bożek-Leszczyk E., Projekt przebudowy zamku w Świnach, [w:] J. Harasimowicz (red.), Szlachta na Śląsku. Czasy średniowieczne i nowożytne. Katalog wystawy Rycerze wolności, strażnicy praw, Muzeum Miedzi, Legnica 2015, 161.
• Nentwig H., Der Kynast und der Greiffenstein, „Schlesische Heimat-Blätter” 1908, Nr 22, 513–518.
• Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku. Zamki, pałace, wieże mieszkalne, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2003.
• Olszacki T., Różański A., Badania terenowe zamków z obszaru Wielkopolski i Polski Centralnej w XXI w., [w:] A. Różański (red.), Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kóčce-Krenz, t. 2, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2017, 995–1048.
• Kwaśniewski A., Problem obronności siedzib szlacheckich na Śląsku i Ziemi Kłodzkiej w okresie renesansu, [w:] E. Różycka-Rozpędowska, M. Chorowska (red.), Nie tylko zamki. Szkice ofiarowane Profesorowi Jerzemu Rozpędowskiemu w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2005, 129–146.
• Kuzio-Podrucki A., Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej arystokracji, Oficyna MONOS, Bytom 2007.
• Bugaj T., Proces i egzekucja dziedzica z Kowar Hansa Ulricha Schaffgotscha (Ratyzbona 1635), „Rocznik Jeleniogórski” 1987/1988, t. 25/26, 131–142.
• Kwaśniewski A., Wzorce siedziby szlacheckiej na ziemiach Królestwa Czeskiego w dobie renesansu – geneza, powinowactwo form i treści, oddziaływania, [w:] M. Kapustka, A. Kozieł, P. Oszczanowski (red.), Śląsk i Czechy. Wspólne drogi sztuki. Materiały konferencji naukowej dedykowane Profesorowi Janowi Wrabecowi, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2007, 175–187.
• Schubert H., Beiträge zur Geschichte der Burg Kynast, „Der Wanderer im Riesengebirge” 1899, Nr. 19, 84–86.
• Różycka-Rozpędowska E., Późnorenesansowe dwory śląskie. Z badań nad architekturą świecką Śląska XVI–XVII w., [w:] T. Hrankowska (red.), Sztuka około 1600, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Warszawa 1974, 247–292.
• Krčálová J., Česká renesanční schodiště, „Umění” 1983, R. 31, nr 2, 97–114.
• Burgmeister L., Das Breslauer Rathaus, Breslau 1913.
• Świdrak M., Architektura kościoła Grobu Matki Bożej pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Brodach koło Kalwarii Zebrzydowskiej, [w:] A. Betlej (red.), Prolegomena. Materiały studentów i doktorantów historii sztuki, Instytut Historii Sztuki UJ, Kraków 2013, 29–62.
• Szlezynger P., Kaplica zamku Lubomirskich w Wiśniczu, „Biuletyn Historii Sztuki” 1990, T. 52, Nr 1/2, 73–88.
• Karpowicz M., Andrea Spezza – architekt nadworny Lubomirskich, „Barok” 2002, nr 17–18, 9–63.
• Kąsinowska R., Architektura rezydencjonalna powiatu nowosolskiego, Muzeum Miejskie w Nowej Soli, Nowa Sól 2003.
• Oszczanowski P., Złoty medalion oprawiony czterema diamentami: dzieła Gerharda Hendrika z Amsterdamu z początku XVII w. w Oleśnicy, Agencja Wydawnicza Argi, Wrocław–Oleśnica 2012.
• Bożek-Leszczyk E., Kościół Kanoników Regularnych pw. św. Jakuba Apostoła w Krzepicach, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2012.
• Brykowska M., Pustelnie i architektura zakonu kamedułów w pierwszej połowie XVII w., w świetle nowych badań, [w:] K. Guttmejer, A. Czyż (red.), Kameduli w Warszawie 1641–2016. 375 lat fundacji eremu na Bielanach, Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa 2016, 75–98.
• Harasimowicz J., Reussendorf – Greiffenberg – Altkemnitz. Drei Evanelische Pfarrkirchen der Familie Schaffotsch im schlesischen Gebirgsland, [w:] J. Bahlcke, U. Schmilewski, T. Wünsch (Hrsg.), Das Haus Schaffgotsch. Konfession, Politik und Gedächtnis eines schlesischen Adelsgeschlechtes vom Mittelalter bis zur Moderne, Bergstadtverlag Wilhelm Gottlieb Korn, Würzburg 2010, 291–306.
• Gretschel K., Valentin von Saebisch, sein Leben und seine Taetigkeit am Breslauer Rathaus, „Schlesische Zeitung”, 8.11.1916, 4–6.

Identifiers

DOI

10.5277/arc190106