Wartościowanie – tożsamość – wychowanie. Aksjologiczne aspekty przekonań w pluralistycznym społeczeństwie w ujęciu Paula Ricoeura

• Authors: Grzywacz Robert

Title variants

EN

Evaluations – Identity – Education. Axiological Aspects of Beliefs in the Pluralistic Society According to Paul Ricoeur

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje problem aksjologicznego uwikłania przekonań w kontekście społeczeństw pluralistycznych. W tym celu zagadnienie przekonań zostaje usytuowane w ramach dynamicznej koncepcji tożsamości jednostek i wspólnot, zwanej tożsamością narracyjną. Opiera się ona na tożsamości postaci, skorelowanej z fabularyzacją jej działań. Na płaszczyźnie społecznej współistnienie silnych identyfikacji wyrosłych z przekonań wymaga przyjęcia właściwego modelu. Niniejsze studium stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy czysto formalny charakter reguły uniwersalizacji oraz procedur argumentacyjnych okazuje się wystarczający w tym względzie. Zachodzi bowiem ryzyko unicestwienia w tej optyce aksjologicznego tła, decydującego o stopniu ludzkiego zaangażowania w budowanie odpowiedzialności za kształt życia społecznego. Aby ustrzec prowadzone dociekania od nadmiernej abstrakcyjności, zostają one przeniesione w obszar fenomenologii motywacji ludzkiej woli, której wybrane aspekty poddaje się analizie. Ma ona wszakże do czynienia z konkretnymi pobudkami działania, a w szczególności z kwestiami dotyczącymi konfliktów aksjologicznych. Tytułem uzupełnienia poczynionych na tym polu obserwacji materialne czynniki motywacyjne (wartości) konfrontuje się z formalną zasadą uniwersalizacji o Kantowskiej proweniencji. W rezultacie uzasadnione okazuje się mówienie o komplementarności obydwu perspektyw. Podane jako podsumowanie całości refleksji przykłady mądrościowej deliberacji oraz uprawiania polityki historycznej z jednej strony obrazuje operatywność reguł, uwydatnionych w toku wywodu. Z drugiej strony stanowią one modele poddające się ekstrapolacji na inne dziedziny, w których koegzystencja silnych przekonań przedstawia wyzwanie.

EN

The paper addresses the problem of the axiological implications of beliefs in the context of pluralistic societies. For this purpose, the question of beliefs is placed within a dynamic concept of individual or communitarian identity, so-called narrative identity. This concept is based on the identity of a character correlated his action represented by a plot. On the social level, the coexistence of the strong identifications rooted in beliefs requires the acceptance of an appropriate model. This study is an attempt to answer the question whether a purely formal character of the universalization rule and the argumentative procedures is sufficient in this regard. In this perspective there is a risk of an annihilation of the axiological background which is decisive as far as the human involvement in a responsible construction of the social life is concerned. To protect the investigations from an excessive abstraction, they are transferred in the field of a phenomenological research on the motivation of human will. This inquiry is completed by a confrontation with the formal principle of universalization elaborated by Kant. As a result, the two opposite perspectives seem to be complementary. The two final examples of a wise deliberation and some possible coexistence of strong beliefs in the area of historical policy provide the reader with a larger model of such a coexistence.

Keywords

PL

tożsamość narracyjna; silne wartościowania; przekonania; pluralizm; reguła uniwersalizacji

EN

narrative identity; strong evaluations; beliefs; pluralism; universalization rule

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Studia Paedagogica Ignatiana
• Year: 2016
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 107-124
• Physical description: artykuł naukowy

Dates

published

2016-07

Contributors

author

Grzywacz Robert

• Akademia Ignatianum w Krakowie

References

• Bronk A., Pedagogika i filozofia: uwagi metafilozoficzne, w: Filozofia a pedagogika. Studia i szkice, red. P. Dehnel, P. Gutowski, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław 2005, s. 9–27.
• Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• Galewicz W., Studia z etyki przekonań, Universitas, Kraków 2007.
• Jakubowski J., Od krytyki etyki powinności do etyki nadziei. Kant w interpretacji Ricoeura, w: Immanuel Kant i świat współczesny. W 200. rocznicę śmierci Immanuela Kanta, red. K. Śnieżyński, Redakcja Wydawnictw UAM, Poznań 2004, s. 369–379.
• Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, przeł. M. Wartenberg, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2001.
• Morgan A., Terapia narracyjna. Wprowadzenie, przeł. G. Baster, Wydawnictwo Paradygmat, Warszawa 2011.
• Muszyńska E., Teoria a praktyka wychowania, w: Tożsamość teorii wychowania, red. J. Papież, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011, s. 99-110.
• Nowak-Dziemianowicz M., Narracja. Tożsamość. Wychowanie. Perspektywa przejścia i zmiany, w: Tożsamość teorii wychowania, red. J. Papież, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011, s. 35–51.
• Ricoeur P., Czas i opowieść 1. Intryga i historyczna opowieść, przeł. M. Frankiewicz, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.
• Ricoeur P., Czas i opowieść 3. Czas opowiadany, przeł. U. Zbrzeźniak, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.
• Ricoeur P., Drogi rozpoznania, przeł. J. Margański, Znak, Kraków 2004.
• Ricoeur P., Du texte à l’action. Essais d’herméneutique II, Éditions du Seuil, Paris 1998.
• Ricoeur P., Le destinataire de la religion: l’homme capable, w: Philosophie de la religion entre éthique et ontologie, red. M.M. Olivetti, CEDAM, Padova 1996, s. 19–34.
• Ricoeur P., Le Juste 1, Éditions Esprit, Paris 2005 (19951).
• Ricoeur P., Le Juste 2, Éditions Esprit, Paris 2001.
• Ricoeur P., O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• Ricoeur P., Philosophie de la volonté 1. Le volontaire et l’involontaire, Éditions Points, Paris 2009.
• Ricoeur P., Quel éthos nouveau pour l’Europe?, w: Imaginer l’Europe. Le marché intérieur européen, tâche culturelle et économique, red. P. Koslowski, Éditions du Cerf, Paris 1992, s. 107–116.
• Ricoeur P., Tâches de l’éducateur politique (1965), w: tenże, Lectures 1. Autour du politique, Éditions du Seuil, Paris 1999, s. 241–257.
• Ricoeur P., Żyć aż do śmierci oraz fragmenty, przeł. A. Turczyn, Universitas, Kraków 2008.
• Stankiewicz K., Jestem „inny”, tzn. jaki? Wychowanie patriotyczne w teorii i praktyce edukacji międzykulturowej, w: Tożsamość teorii wychowania, red. J. Papież, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011, s. 287–297.
• Śliwerski B., O podstawowym pojęciu teorii wychowania, w: Tożsamość teorii wychowania, red. J. Papież, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011, s. 13–34.
• Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. M. Gruszczyński, O. Latek, A. Lipszyc i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• Weber M., Polityka jako zawód i powołanie, przeł. A. Kopacki, P. Dybel, Znak, Kraków 1998.
• Węgrzecki A., Scheler, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975.

Identifiers

ISSN

2450-5358